ABD Başkanı Donald Trump ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski arasındaki gergin görüşmenin ardından, ABD’nin Ukrayna’ya askeri desteğini çekmesi endişesiyle harekete geçen Avrupa ülkeleri liderleri Londra’da toplandı.
Avrupalı liderler, Ukrayna’ya desteğe devam etmek ve olası bir barış anlaşması sonrası Ukrayna’nın istediği güvenlik garantilerini verebilmek için, “Gönüllüler Koalisyonu” oluşturmasını da kapsayan bir plan üzerinde uzlaştı.
“Çatışmaları sona erdirmek için” üzerinde uzlaşma sağlanan dört aşamalı planı evsahibi İngiltere Başbakanı Keir Starmer açıkladı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “Plana Türkiye’nin katkısı önemli” dedi.
Londra’daki toplantıya, Ukrayna'ya destek veren İngiltere, Fransa, Almanya, Norveç, Kanada, Polonya, İtalya, İspanya, Hollanda, Danimarka, Finlandiya, İsveç, Çek Cumhuriyeti ve Romanya katıldı. Zirveye katılan 17 isim arasında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Polonya Başbakanı Donald Tusk, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni yer aldı. Toplantıda Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan temsil etti.
Ukrayna lideri Volodimir Zelenski, AB Konsey Başkanı Antonio Costa ve Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ile NATO Genel Sekreteri Mark Rutte de katılımcılar arasında yer aldı.
Başbakan Keir Starmer’in evsahipliğinde, toplanan Avrupalı liderler, Ukrayna’ya askeri ve politik desteğini sürdürme kararı aldı. Toplantının ardından basın toplantısı düzenleyen İngiltere Başbakanı Keir Starmer, katılımcıların çatışmaları sona erdirmek için üzerinde anlaştıkları planın ABD ile görüşüleceğini ve birlikte uygulamaya konulacağını söyledi.
Keir Starmer'a göre iki saati aşkın süren zirveye katılan liderler dört noktada anlaştı:
- Savaş sırasında Ukrayna'ya askeri yardımın sürdürülmesi ve Rusya üzerindeki ekonomik baskının arttırılması
- Kalıcı barış, Ukrayna'nın egemenliğini ve güvenliğini garanti altına alınmasıı ve Ukrayna’nın da müzakere masasında olması
- Bir barış anlaşması durumunda, Avrupa liderlerin gelecekte Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesini engellemeye çalışması, özellikle kara ve hava savunması için askeri destek sağlanması
- Ukrayna'yı savunmak ve ülkede barışı sağlamak için “gönüllüler koalisyonu” kurulması.
Keir Starmer, hangi ülkelerin dahil olduğunu belirtmeden, “Bu gönüllüler koalisyonu içinde, bugün bir dizi ülke, biraraya getirdiğimiz plana katılmak istediklerini belirttiler. Bu açıklamayı kendilerine bırakıyorum” dedi.
Starmer, Ukrayna’nın savunmasında Avrupa'nın "ağır yükü" üstlenmesi gerektiğini, ancak bunun ABD'nin desteğiyle yapılması gerektiğini söyledi. Starmer, “ABD'nin güvenilmez bir müttefik olduğunu kabul etmiyorum, bizim ülkelerimiz kadar birbirine yakın iki ülke yok. Bugün tarihin bir dönüm noktasındayız. Artık konuşmanın zamanı değil. Adil ve kalıcı bir barış için yeni bir plan etrafında birleşip harekete geçmenin zamanı gelmiştir” dedi.
Hakan Fidan: “Türkiye’nin buradaki katkısı önemli”
Toplantı sonrası, zirvenin yapıldığı Lancaster House'dan ayrılmadan önce gazetecilerin sorularını yanıtlayan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “Ukrayna’da ateşkes ve bunun nasıl mümkün olabileceği konusunun” tartışıldığını belirterek, “Amerika’nın son haftalarda almış olduğu pozisyonun giderek netleşmesi ışığında, Avrupa Birliği’nde bazı farklı görüşler oluştu. Bütün bunlar AB liderleri tarafından masa etrafında tartışıldı” dedi.
Ukrayna’daki barış sürecine “Türkiye’nin katkısının” önemine vurgu yapan Bakan Fidan, “Hem Ukrayna’da olası bir barış anlaşması için, hem de Avrupa güvenlik mimarisinin yeniden inşasında biliyorsunuz, bunun hayata geçirilmesi için Cumhurbaşkanımız’ın orada önemli bir vizyonu var” diye konuştu.
NATO’nun en büyük 3’üncü ordusuna sahip olan Türkiye’nin de, Ukrayna’nın ateşkes olması durumunda istediği güvenlik garantileri çerçevesinde, gönüllü koalisyona katkı yapması tartışılıyor.
Bakan Fidan, Avrupalı liderlerin yeniden ve daha sık aralıklarla toplanacağını belirterek, şunları söyledi:
“Amerika’da son ortaya konulan politikaların Avrupalı liderleri genel olarak Ukrayna dosyasında endişelendirdiği malum. Bu açıktan tartışılıyor. Tabi biz de bu tartışmaları yakından takip ediyoruz. Özellikle Ukrayna’da olacak bir barış anlaşması ve Avrupa’nın yeni bir güvenlik mimarisine kavuşup kavuşmayacağını hep beraber göreceğiz. Umarım hemen ateşkes olur, arkasından da kalıcı bir barış anlaşması yapılır. Bunu mümkün kılacak unsurlar neler, o konuda farklı ülkelerin farklı fikirleri var. Ama bizim önceliğimiz Cumhurbaşkanımız’ın da ifade ettiği gibi, ‘barışın kaybedeni olmaz’. Bunun için önceden çalışmak lazım.”
Fransız yetkililer ise toplantıda, “Avrupa savunmasının hızlandırılması konusunda mutabakat olduğunu” vurguladı. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Starmer ve Zelenski ile zirve sırasında biraraya geldi. Görüşmede, “ABD ile Ukrayna arasındaki ilişkinin yeniden kurulması ve kalıcı bir barışın inşa edilmesi hedefi” ele alındı.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, toplantı sonrasında, ABD'nin Ukrayna'ya desteğini sürdüreceği yönündeki umudunu dile getirdi. Scholz da gazetecilere yaptığı açıklamada, “Ukrayna'ya uluslararası ve transatlantik destek, ülkenin ve Avrupa'nın güvenliği açısından önemli olmaya devam ediyor. Ukrayna Rus saldırganlığının kurbanıdır ve bu herkes için sarsılmaz bir gerçektir. Ukrayna'ya, Almanya da dahil, mali ve askeri destek verme görevimiz vardır” dedi.
Scholz, 44 milyar Euro ile, ABD’den sonra Ukrayna’ya en büyük mali desteği veren ülke olduklarının altını çizdi.
Polonya Başbakanı Donald Tusk, Batı'nın Rusya'nın “şantaj ve saldırganlığına” direnmesi gerektiğini söyledi, Avrupa ile ABD arasında Ukrayna konusunda birlik çağrısı yaptı.
Tusk, “Avrupa ile ABD'nin tek sesle konuşmasını sağlamak için her şey yapılmalı. Birbirimizi mümkün olduğunca iyi anlayabilmek için sürekli ve çok dürüst bir tartışmanın yolunu bulmalı. Ukrayna'nın Rusya ile müzakerelerden önce sürekli desteğe ve mümkün olduğunca güçlü bir pozisyona ihtiyacı var” diye uyardı.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte de, zirvenin ardından yaptığı açıklamada, “Daha fazla Avrupa ülkesi savunma harcamalarını arttıracak. Bu çok iyi bir haber” dedi.
Gazetecilerin Başkan Trump’ın Ukrayna politikası ile ilgili sorularına da Rutte, “Başkan Trump ile defalarca görüştüm. ABD, NATO'nun bir parçasıdır, NATO'ya dahildir” yanıtını verdi.
Von der Leyen: “Avrupa’nın acilen silahlanmaya ihtiyacı var”
Toplantıdan ilk ayrılan Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, çıkışta gazetecilere yaptığı açıklamada, “Avrupa'nın acilen yeniden silahlanmaya ihtiyacı var. AB'nin savunmasının güçlendirilmesi gerekiyor. Demokrasiyi savunmak için ABD ile birlikteyiz. Komşunuza saldıramazsınız. Sınırları zorla değiştiremezsiniz. Bu konuda herkes hem fikir” dedi.
Von der Leyen, 6 Mart Perşembe günü yapılacak Avrupa Birliği'nin “özel savunma zirvesinde” Avrupa'nın nasıl yeniden silahlandırılacağına dair kapsamlı bir plan sunacağını duyurdu. Komisyon Başkanı, savunma harcamalarının uzun bir zaman dilimine yayılarak artırılması gerektiğini belirtti.
Forum