Amerika, IŞİD lideri Ebu Bekir El-Bağdadi’nin, Suriye’nin kuzeyinde düzenlenen ‘tehlikeli ve cesaret gerektiren’ bir operasyonda öldürülmesine rağmen, terör örgütüne karşı mücadeleyi sürdürmekte kararlı olduğunu yineliyor.
ABD Başkanı Donald Trump, 2010 yılında Irak El Kaidesi olarak bilinen örgütü küresel bir terör tehdidine dönüştüren Bağdadi’nin çıkışı olmayan bir tünelde ‘inleyerek ve ağlayarak’ öldüğünü söyledi.
Başkan Trump, Beyaz Saray’da düzenlediği basın toplantısında “Bağdadi’nin ölümü, Amerika’nın terör liderlerine karşı yürüttüğü amansız mücadeleyi ve IŞİD’le diğer terör örgütlerini yenilgiye uğratma konusundaki kararlılığımızı kanıtlıyor. Yerine kimlerin geçeceğini biliyoruz ve onları izliyoruz” dedi.
Suriye’nin İdlib kırsalındaki Barişa bölgesinde düzenlenen ve Bağdadi’yle birlikte bir grup IŞİD militanının da öldürüldüğü operasyon, Trump’ın sözünü ettiği teröristleri ele geçirme çabalarına katkıda bulunabilir.
Trump, ABD güçlerinin, operasyon sayesinde, IŞİD ve IŞİD’in gelecek planlarıyla ilgili hassas bilgilere de ulaştığını söyledi.
Bağdadi’nin öldüğü operasyonun ardından, ABD’nin desteklediği Suriye Demokratik Güçleri Komutanı Mazlum Kobani, IŞİD Sözcüsü Ebu Hasan El Muhacir’in de Suriye’nin Cerablus kentinde düzenlenen bir SDG-ABD ortak operasyonunda öldüğünü açıkladı. ABD Dışişleri Bakanlığı, Kobani tarafından verilen bu bilgiyi doğruladı.
IŞİD: koşullara uyum sağlayabilen etkili bir terör örgütü
Askeri yetkililer ve istihbarat yetkilileri, kilit konumdaki IŞİD liderleri ve militanlarını bertaraf etmenin örgütü zayıflatmakla birlikte tamamen ortadan kaldıramadığını söylüyor.
Yetkililer, 2015 yılının sonlarında, ABD’nin liderlik ettiği koalisyon güçlerinin düzenlediği hava saldırılarında, her iki günde bir, ortalama bir orta veya yüksek düzeyde IŞİD liderinin öldürüldüğünü hatırlatıyor.
ABD terörle mücadele yetkilileri, bu hava saldırılarından bazılarının örgüte ciddi zarar verdiğini söylese de, IŞİD varlığını sürdürdü. Geçtiğimiz Mart ayında, son toprak parçasını da koalisyon güçlerine kaptıran terör örgütü, koşullara hızla uyum sağlama özelliğini kullanarak yeniden büyüme ve nüfuz kazanma çabalarına odaklandı.
Amerikalı bir terörle mücadele yetkilisi, Amerika’nın Sesi’ne yaptığı açıklamada “IŞİD, cephedeki dağınık grupları birleştirerek Suriye ve Irak’ta direniş başlatmaya hazırlanıyor” dedi.
Yetkili “Örgüt bu grupları kullanarak yerel yönetimlerin altını oymaya ve etnik-mezhepsel topluluklar arasında şiddet ve güvensizlik yaratarak yeniden yapılanmaya çalışıyor” diye konuştu.
Bazı yetkililerse, IŞİD’in başından beri bu tür bir dirençlilik modeli üzerine kurulduğu uyarısı yapıyor.
Bağdadi’nin öldüğü ABD operasyonunu Amerika’nın Sesi’ne değerlendiren eski ABD Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı James Clapper, “Bağdadi’nin sembolik öneminden dolayı bu büyük bir olay” dedi.
Ancak Bağdadi’nin ölümünün IŞİD’i tamamen ortadan kaldırmak için yeterli olmayacağını da belirten Clapper, “IŞİD yetkinin paylaşıldığı bir yapıya sahip ve böyle durumlara karşı liderler yetiştiriyor” şeklinde konuştu.
Terör uzmanları, Bağdadi’nin ölümü gibi önemli bir gelişmenin, örgüt üzerinde nüfuz sahibi olan bir liderin kaybıyla başa çıkmaya daha az hazırlıklı olan grupları bile ortadan kaldırmak için yeterli olmadığını belirtiyor.
Merkezi Ortadoğu’da bulunan Le Beck adlı güvenlik ve jeopolitik danışmanlık firmasının istihbarat direktörü Michael Horowitz, “Cihatçı bir liderin ölümü, iç karışıklığa yol açabileceğinden, örgüt için tehlikelidir. Ancak genellikle, örgüt bu tip darbeleri atlatır. Örneğin Usama Bin Ladin’in yerine örgütün iki numaralı ismi Ayman El Zawahiri geçti. Zawahiri, Bin Ladin kadar karizmatik bir lider olmasa da, hala güçlü bir küresel terör örgütüne liderlik ediyor” şeklinde konuşuyor.
ABD ve diğer ülkelerin sağladığı istihbarata göre IŞİD, Bağdadi olmadan da ayakta kalacak ve hatta yeniden canlanacak bir konuma sahip.
Örgüt, Suriye ve Irak’taki topraklarını kaybetmiş olsa bile bu iki ülkede hala 10 bin ila 15 bin savaşçıya sahip. Yekililer, örgütün 300 milyon dolar civarında nakit parası olduğunu tahmin ediyor.
Amerikalı yetkililer, IŞİD’in yeraltındaki varlığını ve gücünü koruduğunu da hatırlatıyor.
Merkezi Washington’da bulunan Demokrasileri Savunma Vakfı’ndan Bill Roggio da Bağdadi’nin ölümünün IŞİD’i çökertmeye yetmeyeceği görüşüne katılıyor. Roggio “Örgüt, yıllardır süren savaşları atlatan onbinlerce tecrübeli savaşçıya ve yüzlerce lidere sahip” diyor.
IŞİD markası hala yaşıyor
Liderini kaybetse bile IŞİD’in ayakta kalacak şekilde yapılandığına dikkat çeken Amerikalı yetkililer, Suriye ve Irak’taki fiziksel halifeliği çökertilen örgütün, toprak kayıplarından tahmin edilenden daha az etkilendiğini söylüyor.
Geçtiğimiz Ağustos ayında, ABD Dışişleri Bakanlığı Terörle Mücadele Koordinatörü Nathan Sales, “IŞİD adı verilen halifelik çökertildi ama IŞİD markası dünya çapında yaşamaya devam ediyor” uyarısında bulundu.
Öte yandan, Başira operasyonu sırasında ABD’nin örgütle ilgili kritik bilgilere ulaştığı göz önüne alınırsa, IŞİD’in kısa vadede aşması gereken ciddi zorluklar da var.
Valens Global firmasının CEO’su ve terörle mücadele uzmanı Daveed Gartenstein-Ross, “Örgütün, ABD’nin IŞİD ağlarını vuracağı beklentisiyle alacağı ilk önlem, militanlarının ve kaynaklarının güvenliğini sağlamak için güvenlik protokollerini etkinleştirmek olacak” diyor.
Ayrıca, özellikle Afganistan, Mısır, Libya ve Nijerya’daki uzantıların örgüte bağlılığını yeniden teyit etmek de IŞİD’i zorlayacak bir sorun.
Gartenstein-Ross “Sadakat yemini örgüte biat anlamına gelmiyor. IŞİD’te biat bireysel seviyede” hatırlatmasını yapıyor.
Ancak yeni liderin kim olacağı belli değil.
Kanada’nın Ontario kentindeki Queen’s Üniversitesi’nden terör araştırmacısı ve doçent doktor Amarnath Amarasingam, “Eğer bu soruyu bana birkaç yıl önce sorsaydınız, IŞİD’in Bağdadi’nin bir gün öldürülmesine hazırlıklı olduğunu ve halefini çoktan belirlediğini söylerdim. Ancak Baghuz yenilgisinden sonra, şimdi herşey havada. Daha önce belirledikleri haleflik yapısı muhtemelen artık geçerli değil” yorumunda bulunuyor.
Buarada Bağdadi’nin ölümünün, IŞİD savaşları ve yandaşlarının moralini nasıl etkileyeceği de tartışılıyor. Uzmanlar, birçoğunun Trump’ın IŞİD lideri “bir köpek gibi” , “bir korkak gibi” öldü sözlerini kulak ardı edeceğini ve Bağdadi’yi şehit olarak göreceğini söylüyor.
İslamcı aşırıcıların online faaliyetlerini izleyen Jihadoscope adlı firmanın kurucu ortağı Raphael Gluck, Bağdadi’nin geçtiğimiz Nisan’da yayınlanan videosunun destekçilerine büyük bir moral kaynağı olduğunu vurguluyor. Gluck ‘Bağdadi veya etrafındakiler, bunun IŞİD’e iyi geleceğini ve riske girmeye değdiğini düşünmüş olmalı’ diyor.
