ABD'nin müttefikleri ve hasımları, Çarşamba günü, Başkan Donald Trump'ın Gazze Şeridi'ni ABD'ye bağlama, 2 milyon Filistinli'yi başka ülkelere yerleştirme ve bölgeyi Akdeniz kıyısında "Ortadoğu'nun Rivierası"na dönüştürme önerisini kınadı.
Trump, Salı akşamı Beyaz Saray'da İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile düzenlediği basın toplantısında bu öneriyi duyurdu. Dünyadan gelen tepkiler hızla geldi ve çoğu, öneriye karşıydı.
İngiltere Almanya, İrlanda, İspanya, Çin ve Rusya’dan iki devletli çözüm mesajı
İngiltere, Çin, Almanya, İrlanda, Rusya ve İspanya, Gazze ve İsrail işgali altındaki Batı Şeria’yı kapsayacak bağımsız bir Filistin devleti kurulmasını desteklemeye devam ettiklerini açıkladı. Ortadoğu'daki on yıllardır süren çatışma ve savaşları sona erdirmeyi amaçlayan iki devletli çözüm önerisi, Netanyahu hükümeti karşı çıksa da uzun zamandır ABD’nin bölgedeki politikasının temelini oluşturuyor.
Amerika’nın Ortadoğu'daki önemli petrol üreticisi müttefiki Suudi Arabistan da bağımsız bir Filistin devleti çağrısını “kesin, kararlı ve değişmez bir tutum” olarak nitelendirdi.
Avustralya: “Pozisyonumuz aynı”
Avustralya Başbakanı Anthony Albanese iki devletli çözümü desteklediğini belirterek “Avustralya'nın pozisyonu bu sabah olduğu gibi, geçen yıl olduğu gibi, 10 yıl önce olduğu gibi aynı” dedi.
Netanyahu, Salı günü yaptığı açıklamada, savaş hedeflerinden birinin Filistinli militan grup Hamas'ın bir daha asla İsrail için tehdit oluşturmamasını sağlamak olduğunu bel’rterek Trump’ın önerisine dstek verdi. Ancak Netanyahu, Trump'ın öneriyi “çok daha yüksek bir seviyeye taşıdığını” ve bunun “tarihi değiştirebilecek bir şey olduğunu söyledi.”Bu yolu gerçekten takip etmeye değer” ifadelerini kullandı.
Salı günü iki devletli çözümü destekleyip desteklemediği sorulduğunda Trump, net bir yanıt vermedi; Gazze ile ilgili planının “iki devlet, tek devlet ya da başka bir devletle ilgili hiçbir şey ifade etmediğini” söyledi.
Filistinliler ve komşu ülkeler Trump'ın fikirlerini reddediyor
Filistin yönetimi lideri Mahmud Abbas, Birleşmiş Milletler'e yaptığı çağrıda “Filistin halkını ve devredilemez haklarını koruma” talep etti ve Trump'ın önerisinin “uluslararası hukukun ciddi bir ihlali” olacağını söyledi.
Hamas ise Trump'ın Gazze önerisinin “bölgede kaos ve gerginlik yaratmak için yazılmış bir reçete” olduğunu belirtti ve “Siyonist işgalciler, soykırım ve yerinden etme suçlarından sorumlu tutulmak, cezalandırılmak yerine ödüllendiriliyor” ifadelerini kullandı.
Trump ABD'nin Gazze'yi sahiplenmesi çağrısında bulunmadan önce de Mısır ve Ürdün, Trump'ın Gazze'deki Filistinli nüfusun kendi ülkelerine yerleştirilmesi önerisini reddetmişti.
Mısır Dışişleri Bakanlığı, Gazzenin yeniden inşa edilmesi gerektiğini ancak “Filistinliler'i Gazze Şeridi'nden çıkarmadan” yapılması gerektiğini vurgulayan bir açıklama yaptı.
BM yetkilisi: “İşgal altındaki topraklardan insanların zorla nakledilmesi yasaktır”
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Turk, yaptığı açıklamada, İsrail işgali altındaki Gazze'den insanların sınır dışı edilmesinin yasadışı olduğunu söyledi.
Turk, “Kendi kaderini tayin hakkı uluslararası hukukun temel bir ilkesidir ve Uluslararası Adalet Divanı'nın kısa bir süre önce yeniden altını çizdiği gibi tüm devletler tarafından korunmalıdır” dedi. Turk, “İşgal altındaki topraklardan insanların zorla nakledilmesi ya da sınır dışı edilmesi kesinlikle yasaktır” ifadelerini kullandı.
Trump, Gazze'nin kalkınmasında “sınırsız istihdam” görüyor
Trump basın toplantısında Ürdün Kralı Abdullah ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi'nin bu fikre sıcak bakacağını ve “kalplerini açacaklarını, bize bu işi halletmemiz için gereken toprakları vereceklerini ve insanların uyum ve barış içinde yaşayabileceklerini” iddia etti.
Trump'ın Gazze önerisi, ikinci kez dört yıllık başkanlık dönemine başlamasından sadece iki hafta sonra Ortadoğu politikasına dair yaptığı ilk büyük açıklama oldu.
Trump, Akdeniz kıyısında uluslararası toplumların uyum içinde yaşayabileceği bir bölge inşa etmeyi planladığını belirtti.
15 aydan uzun süren İsrail bombardımanları sonucu, yarısından fazlası kadın ve çocuk olan 47 binden fazla insanın öldüğü Gazze’nin büyük bölümü tahrip oldu.
İsrail ordusu 17 bin Hamas militanını öldürdüğünü bildiriyor.
Trump'ın önerisi, Hamas’ın 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyine saldırarak 1200 kişiyi öldürmesi ve 250 kişiyi rehin almasının ardından başlayan çatışmaları durdurmak için altı haftalık ateşkes yapıldığı dönemde geldi. ABD Hamas’ı tarafından terör örgütü olarak tanımlıyor ve örgütün elinde hala 60 kadar sağ esir olduğuna inanılıyor.
Trump Gazze Şeridi’nin geleceği ile ilgili ne demişti?
Ateşkes süresince Hamas 18 rehineyi, İsrail de buna karşılık yüzlerce Filistinli mahkumu serbest bıraktı.
Trump basın toplantısında, “ABD Gazze Şeridi’ni devralacak ve biz de orada bir iş yapacağız. Burayı sahipleneceğiz ve sahadaki tüm tehlikeli, patlamamış bombaların ve diğer silahların etkisiz hale getirilmesinden sorumlu olacağız. Yıkıntıları temizleyip bölge halkı için sınırsız sayıda iş ve konut sağlayacak bir ekonomik kalkınma yaratacağız” şeklinde konuştu.
Trump ayrıca “Konuştuğum herkes ABD'nin bu toprak parçasına sahip olması, gerçekten muhteşem bir alanda muhteşem olacak bir yeri geliştirmesi ve binlerce istihdam yaratması fikrini çok seviyor” dedi.
Trump, savaşın yıkıma uğrattığı Gazze'yi nasıl kontrol altına almayı planladığına dair ayrıntı vermedi, ancak bölgeye ABD askerlerini gönderme fikrini gözardı etmedi.
Trump, “Gerekirse bunu yaparız. O toprak parçasını devralacağız ve geliştireceğiz” dedi.
Trump'ın Gazze'yi sahiplenme fikri, ABD'nin geçmişte Ortadoğu'daki çatışmalara müdahil olmasına yönelik eleştirilerinden belirgin bir sapma oldu. Trump, ABD için “Ortadoğu'nun o kısmına ve belki de tüm Ortadoğu'ya büyük bir istikrar” getirecek “uzun vadeli bir sahiplik pozisyonu” öngördüğünü söyledi ve “Bu kolayca alınan bir karar değildi” dedi.
Trump'ın Gazze çıkışı, ABD'nin dünyanın uzak bölgelerinde güç gösterisinde bulunmasıyla ilgili son önerisi. Trump daha önce de ABD'nin Panama Kanalı'nın kontrolünü Panama hükümetinden geri alması; yüzyıllardır Danimarka toprağı olan Grönland'ı satın alması ve Kanada'nın 51'inci ABD eyaleti olmak üzere ilhak edilmesi gerektiğini dile getirmişti.
Panama, Danimarka ve Kanada bu talepleri reddetti.
ABD’de Demokratlar tepkili, Cumhuriyetçi Kongre Üyesi’nden Gazze’ye Mar-A-Lago benzetmesi
Trump'ın Gazze önerisine karşı çıkan dünya liderlerine çok sayıda ABD'li Kongre üyesi de katıldı.
Demokrat Partili Delaware Senatörü Chris Coon, Trump'ın sözlerini “saldırgan, çılgınca, tehlikeli ve aptalca” olarak nitelendirdi.
Coons, bu fikrin “Başkan'ın çılgınca önerilerde bulunması nedeniyle dünyanın geri kalanının ABD'nin dengesiz ve güvenilmez bir ortak olduğunu düşünmesi riskini taşıdığını” söyledi.
Coons, önerinin Trump'ın ABD'nin dış yardımlarının ana kanalı olan ABD Uluslararası Kalkınma Dairesi'ni (USAID) lağvetmeye başlamasından kısa bir süre sonra gelmesinin ironik olduğunu da belirtti.
Michigan eyaletinden Filistin asıllı Demokrat Partili Temsilciler Meclisi Üyesi Rashida Tlaib, sosyal medya paylaşımında Trump'ı, Gazze'nin tüm nüfusunu başka yerlere yerleştirme fikriyle “açıkça etnik temizlik çağrısı yapmakla” suçladı.
Ancak Güney Carolina eyaletinden Cumhuriyetçi Partili Temsilciler Meclisi Üyesi Nancy Mace, Trump'ın güney Florida'da bulunan ve Kışlık Beyaz Saray olarak adlandırdığı Atlas Okyanusu kıyısındaki malikanesi ve golf kulübüne atıfta bulunarak “Gazze'yi Mar-A-Lago'ya çevirelim” dedi.
Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson da Trump'ın Gazze'yi ele geçirmesine destek vererek “Ayrıntıları öğrenmeye çalışıyoruz ama bence bu iyi bir gelişme” dedi.
Senato Cumhuriyetçi Parti Çoğunluk Lideri John Thune ise tarafsız bir görüşle Trump'ın “daha barışçı ve güvenli bir Ortadoğu istediğini ve bazı fikirler ortaya koyduğunu” söyledi.
Bu haberde kullanılan bazı bilgiler Associated Press, Agence France-Presse ve Reuters'ten alınmıştır.
Forum