Başkan Joe Biden yönetimi, ABD tarihinin en büyük mali teşviklerini içeren 1,9 trilyon dolarlık teşvik paketinin Kongre’den geçmesinin ardından artık ülkenin eskimiş altyapısının yenilenmesine yönelik adımlarını ve iklim değişikliği önlemlerini içeren bir plan üzerinde çalışıyor.
Biden yaklaşık 3 trilyon dolarlık tasarıyı Pennsylvania eyaletinin Pittsburgh kentinde gelecek hafta düzenlenecek bir etkinlikle tanıtacak. Biden, geçen yılki seçim kampanyası boyunca ‘‘Yeniden Daha İyi Yapılanma’’ sloganıyla verdiği ülkenin eskimiş altyapısını yenileme sözünü bu tasarıyla tutmayı planlıyor. Paketin Corona virüsü nedeniyle yaşanan ekonomik krizde de ekonomiyi canlandırıcı etkisi olması umuluyor.
Biden Perşembe günü düzenlediği ilk basın toplantısında ABD’nin mevcut altyapısının yenilenmemiş olmasını‘‘üzücü’’ bulduğunu kaydetti.
Altyapının eskiliği, ABD’nin Çin ve diğer küresel ekonomilerle rekabet alanlarında da dezavantaj oluşturuyor. Biden, planının ülkenin fiziksel ve teknolojik altyapısını yeniden modernize ederken rakip ülkelerle rekabet edebilecek konuma getireceğini hem de iyi gelir sağlayan çok sayıda istihdam yaratacağını kaydetti.
Roosevelt dönemi projeleriyle benzerlik
Henüz planın içeriğiyle ilgili ayrıntılar ortaya çıkmamışken bile planın eski Başkan Franklin Delano Roosevelt’in 1930’ların Büyük Buhranı sırasında yürüttüğü Yeni Düzen (New Deal) ekonomi programıyla karşılaştırılacak kadar geniş bütçeli olabileceği belirtiliyor.
Roosevelt’in federal hükümet iş projeleri, işsizlik yardımı ve mali reformları kapsayan çalışmaları ülkenin ekonomik buhrandan çıkmasına ve ekonomiyle politikanın yeniden şekillenmesine yardım etmişti.
Ancak Kongre’deki Cumhuriyetçiler planı maliyeti nedeniyle eleştiriyor. Senato’daki Cumhuriyetçiler’in liderlerinden John Cornyn,‘‘gereksiz harcamalar’’ içerdiği uyarısında bulunarak 1930’ların büyük ekonomik kurtarma projesiyle karşılaştırılan paketi eleştirdi.
Demokratlar 1,9 trilyon dolarlık mali teşvik paketini Cumhuriyetçiler’in desteği olmaksızın Kongre’den geçirmişti. Altyapı konusu genelde partilerüstü destek gören bir konu olsa da Başkan’ın bu yeni girişime Cumhuriyetçiler’den ne kadar destek bulabileceği tartışma konusu.
Kongre komisyonlarında her iki partinin üyeleri şimdiden Eylül ayında süresi dolacak düzenlemenin yenilenmesi için büyük bir ulaştırma tasarısı üzerinde birlikte çalışıyor. Senato’da ise Çevre ve Kamu İşleri Komisyonu ülkenin su tesisatı altyapısını ele alacak bir tasarı açıkladı.
Ancak Biden’ın altyapı konusundaki planının çok daha geniş kapsamlı olması bekleniyor.
Altyapı projelerine neler giriyor?
Biden’ın planında altyapının tamamen yeniden inşa edilmesi ve korunması hedefleniyor. Bunlara internet geniş bant erişim noktaları, otoyollar, su ve arıtma sistemleri, havaalanları, demiryolları, elektrik tesisatı dahil. Tasarının bütçesinin, ülke genelinde elektrikli araç ve kamyonların şarj noktalarının arttırılması dahil 400 milyar dolarlık kısmının yeni yeşil enerji projelerine ayrılması bekleniyor.
Diğer kaynaklar ise erişilebilir, kaliteli çocuk bakımını ülke genelinde yaygınlaştırmak için tesislerin kurulmasına ayrılacak. Yönetimin tasarıda ele almak istediği diğer bir konuysa ihtiyaç duyan bölgelere yeni tıbbi tesislerin yapılması.
Partilerüstü Politika Merkezi’nden Michele Nellenbach, altyapı kapsamına giren alanların sayısını arttırmanın Biden’a Cumhuriyetçiler’in desteğini kaybettirebileceğini söyledi veCumhuriyetçiler’in genellikle altyapıyı geleneksel projelerle tanımladıklarını belirtti.
Tasarının maliyeti nasıl karşılanacak?
Nellenbach’a göre Kongre’de altyapı projelerine nasıl kaynak bulunacağı gibi konularda bazı anlaşma noktaları da mevcut. Bunlar arasında yol ve su projelerine kullanıcı ücretlerini yeniden düzenleyerek kaynak sağlamak da yer alıyor.
Perşembe günü Temsilciler Meclisi Ulaştırma ve Altyapı Komisyonu’nun bir oturumunda Ulaştırma Bakanı Pete Buttigieg federal otoyolların masrafını karşılayan benzin vergisinin yerine hem benzinli hem de elektrikli araçlardan, katedilen mil başına alınacak yeni bir vergi alınmasını gündeme getirdi. Komisyonun kıdemli Cumhuriyetçi üyesi Sam Graves, öneriye destek verdi. Ancak Graves yönetimi altyapının tanımını başka alanları kapsayacak şekilde genişletmemesi için uyardı.
Graves, ‘‘Ulaştırma tasarısı ulaştırma tasarısı olarak kalmalı, Yeni Yeşil Anlaşma’ya dönüşmemeli, yollarla ve köprülerle ilgili olmalı’’ dedi.
Biden planın büyük kısmının kaynağını kurumsal vergilerden ve yılda 400 bin doların üzerinde kazanan bireylerin vergilerinden karşılamayı planlıyor. Cumhuriyetçiler’in bunu kabul etmesi zor görünüyor.
Senato Azınlık Lideri Mitch McConnell ‘‘Gelecek birkaç ay sözde altyapı tasarısı denilen ancak dev vergi artışları ve diğer istihdamı baltalayıcı solcu politikalar içeren bir Truva atını karşımıza getirebilir’’ diye konuştu.
Biden’ın basın toplantısı öncesinde Ulaştırma Bakanı Buttigieg, Çin’le rekabeti gündeme getirerek, Çin’in bazı alanlardaki altyapı çalışmalarına her yıl ABD ve Avrupa’nın tamamından daha fazla kaynak ayırdığını söyledi.
