Başkan Donald Trump, Joe Biden'ın 3 Kasım başkanlık seçimlerinde elde ettiği zaferi ısrarla reddetse de 20 Ocak günü öğlen saat 12.00 itibarıyla Beyaz Saray'dan ayrılmış olacağının işaretini verdi.
Trump böylelikle kendinden önceki tüm başkanların izinden giderek iktidarı halefine teslim edecek. Amerikan tarihinde Beyaz Saray'dan ayrılmayı reddeden herhangi bir başkan olmadı.
Peki eğer bir başkan görev süresi dolmasına rağmen Beyaz Saray'ı terk etmeyeceğini söylese ne olur?
Michigan State Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Profesör Brian Kalt, "Sistemimizin tasarımındaki ana amaç, görev süresi sonsuz olan bir hükümdarımızın olmaması şeklindedir. Başkanın görev süresi dört yıldır. Eğer yeniden seçilirse ikinci dönem göreve devam eder. Seçilemezse görevden ayrılır" diyor.
ABD Anayasası, başkanın görev süresinin dört yıl olduğunu belirtiyor.
Profesör Brian Kalt, "Anayasa'nın 20'inci ek maddesinde başkanın görev süresinin Ocak ayının 20'sinde, öğlen saat 12.00'de sona erdiği, yeni başkanın görev süresinin ise 20 Ocak günü saat 12.00'de başladığı yazıyor. Eski başkan, 20 Ocak günü saat 12.00 itibarıyla artık başkan değildir. O saatten sonra sadece Beyaz Saray'da izinsiz olarak bulunan bir kişidir" şeklinde konuşuyor.
Bir başkan Beyaz Saray'dan ayrılmayı reddederse ne olur?
Tarihçi Bruce Kuklick, "Yeni başkan yemin ederek görevi devraldıktan sonra Gizli Servis ya da ABD askeri yetkililerine eski başkanı Beyaz Saray'dan çıkarması talimatı verir" diyor.
Sadece Beyaz Saray'ı işgal etmek ise bir kişiyi başkan yapmıyor.
Northwestern Üniversitesi'nden tarih profesörü Kate Masur, "Seçimi kimin kazandığının belirlendiği sürecin sonucu olarak başkanlık yemini eden kişi başkan olur. Anayasa'da başkan olmak için Beyaz Saray'ın içinde olmanız gerektiği yönünde hiçbir hüküm yoktur" ifadesini kullanıyor.
ABD hükümetinde görev yapan yetkililer, iktidarın barışçı bir şekilde el değiştirmesinde kritik görev üstleniyor. ABD Ordusu, Gizli Servis ve Federal Soruşturma Dairesi (FBI) bünyesinde görev alan tüm yetkililer göreve gelmeden önce Anayasa'yı koruma yemini ediyor. Bu yemin, bu yetkililerin Seçiciler Kurulu oylamasını kazanan kişinin başkan seçildiğini tanımaları anlamına geliyor.
Tarih Profesörü Kate Masur, "ABD Anayasası, Seçiciler Kurulu'nun yeni başkanı nasıl seçtiğinin ayrıntılarını içeriyor. Anayasa'nın bir başkanın nasıl seçildiğine ilişkin bölümünde yer alan sürece uyum sağlamayı reddederseniz görev yemininizi ihlal etmiş olursunuz" şeklinde konuşuyor.
Tarihçi Bruce Kuklick, Amerika'da başkanların görev sürelerini aşmasını önleyen unsurun, Anayasa'da sıralanan maddelerden çok, siyaset kültürünün ve kamuoyu görüşünün ağırlığı olduğunun altını çiziyor.
Kuklick, "Mesele, Anayasa'da ne yazdığı değil. Görev süresini aşmak, bir başkanın yanına kar kalabileceği bir eylem değil. Bu durum, hükümetin kuralları ve gelenekleriyle ilgili. Başkanın görevi bittikten sonra Beyaz Saray'da kalması desteklenebilir bir durum değil" diyor.
Hür ve adil seçimlerin yapılması ve iktidarın barışçı şekilde el değiştirmesi gibi demokratik geleneklerin Amerikan halkının kendilerini nasıl tanımladığının ayrılmaz bir parçası olduğunu vurgulayan Kuklick, halkın, büyük değer verdiği bu gelenekleri hafife alamayacağını kaydediyor.
Kuklick, "Amerikan vatandaşları, anaokuluna gitmeye başladığı andan itibaren, Amerika'nın nasıl bir anayasal demokrasi olduğuna, ülkenin nasıl işlediğine ilişkin bilgiler edinmeye başlar. İnsanlar, hayatları boyunca başkanların seçim kaybetmelerini ve iktidardan ayrılmalarını izler. Tüm bunlar bu anayasal rejimin törensel yanının ve büyüklüğünün bir parçasıdır, ABD vatandaşlarının içine işlemiş olan ilkelerdir" diyor.
