Yaklaşık altı yıldır Suriye ve Libya olmak üzere Doğu Akdeniz ve Ortadoğu’da birçok konuda anlaşmazlık yaşayan Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) özellikle ekonomik alanda önemli işbirliği adımları attı.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin güçlü ismi Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed Al Nahyan ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında Ankara’da yapılan görüşme sonrası iki ülke arasında kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesinden gümrük konularına, çevreden enerjiye çok sayıda anlaşma imzalandı.
"Birleşik Arap Emirlikleri Türkiye'ye yatırım yapmak üzere 10 milyar dolarlık bir fon ayırmıştır’’
İmza töreninden sonra konuşan Abu Dabi Kalkınma Holdingi (ADQ) Yönetim Kurulu Başkanı Mohamed Hasan Al Suwaidi "Birleşik Arap Emirlikleri Türkiye'ye yatırım yapmak üzere 10 milyar dolarlık bir fon ayırmıştır’’ dedi.
BAE’nin özellikle Türkiye’de lojistik, liman işletmeciliği, finans, yenilenebilir enerji, turizm ve gayrimenkul projeleri ile ilgilendiği belirtiliyor.
Bugünkü görüşme sonrası hem Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Birleşik Arap Emirlikleri Merkez Bankası arasında hem de Abu Dabi Liman şirketi ve Abu Dabi Kalkınma Holdingi ile Türkiye Varlık Fonu arasında mutabakat zaptları imzalandı.
BAE ile Türkiye arasında swap anlaşması masada
Son dönemde kur artışı nedeniyle döviz rezervi tartışma konusu olan Türkiye’nin Birleşik Arap Emirlikleri ile bir swap anlaşması arayışında olduğu belirtiliyor.
Muhammed bin Zayed Al Nahyan’ı karşılayanlar arasında Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun yer alması bu arayışla ilişkilendiriliyor.
Ancak şu ana kadar bu swap görüşmelerinde herhangi bir uzlaşma olduğuna dair bir bilgi paylaşılmış değil.
2 Aralık’ta kuruluşunun 50 yılını kutlayacak olan Körfez’in genç ve etkili emirliği 9,7 milyonluk nüfusuna rağmen, 2021 yılında 761 milyar dolarlık gayri safi milli hasılası ile büyük bir ekonomik güce sahip.
15 Temmuz suçlamaları iki ülke arasındaki ilişkileri olumsuz etkiledi
Pandemi öncesinde 2018 yılında 316,9’u ihracat; 261,5’u da ithalat olmak üzere 757,4 milyar dolar tutarında bir dış ticaret hacmi oluşturan Birleşik Arap Emirlikleri’nin Türkiye ile dış ticareti 15 Temmuz Darbe Girişimi’nin ardından bazı üst düzey devlet görevlilerinin doğrudan bu ülkeyi suçlamasıyla ciddi bir gerileme yaşadı.
Oysa iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 2017 yılında 14, 7 milyar dolara tırmanmıştı. Bunun 9,2 milyar doları ihracat, 5,5 milyar doları ise ithalattı.
2019’da ise dış ticaret hacmi 4,3 milyar doları ithalat olmak üzere 7,8 milyar dolara geriledi. Doğrudan yatırımlara baktığımızda Birleşik Arap Emirlikleri, AKP döneminde Körfez ülkeleri arasında en öne çıkan ülke olarak göze çarpıyor.
Aydın Sezer: ‘‘BAE Körfez ülkeleri arasında Türkiye’ye en fazla yatırım yapan ülke’’
Uluslararası ilişkiler uzmanı Aydın Sezer, 2002-2021 arasında Katar 2,9 milyar dolar, Suudi Arabistan 2 milyar dolar, Kuveyt 1,9 milyar dolar doğrudan yatırım yaparken Birleşik Arap Emirlikleri’nin 4,2 milyar dolar olduğuna dikkat çekiyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Sezer, ‘‘Aslında bakarsanız son yıllarda yaşanan onca soruna rağmen Birleşik Arap Emirlikleri, tüm Körfez ülkeleri arasında Türkiye’ye en fazla yatırım yapan ülke. Sanki bu konuda liderin Katar olduğuna dair bir algı var ama veriler öyle söylemiyor. Türkiye’de geniş ve kapsamlı bir Birleşik Arap Emirlikleri sermaye stoku var. Elbette bunu Türkiye’nin kara kaşına getirmedi emirlikler. Elbette Doğu Akdeniz’deki gelişmeler iki ülke arasındaki siyasi ilişkileri geliştirmek zorunda bıraktı ama özellikle lojistik ve limanlarda Türkiye benzersiz bir konumda ve çok büyük bir gelecek vaat ediyor’’ dedi.
Kocaeli Yarımca’da BAE yatırımı
Aydın Sezer’in altını çizdiği lojistik ve limanlar Birleşik Arap Emirlikleri’nin en önemli ilgi alanlarından biri. 2016 yılında Kocaeli’nin Yarımca ilçesinde 600 milyon dolar tutarındaki bir yatırımla hizmete açılan Dubai Port (DP) Yarımca dünyanın önde gelen limancılık şirketleri arasında yer alıyor.
68 ülkede 80’den fazla limana sahip dev küresel ticaret sağlayıcısının 2020 8,3 milyar dolar olarak hesaplanıyor.
Denizbank 2018’den beri Dubai merkezli Emirates NBD’nin elinde
Türkiye ile ilişkileri bozukken 2018 yılında o dönem Rus Sberbank’ın elinde bulunan Denizbank’ı satın alan Emirates NBD ile Birleşik Arap Emirlikleri sermayesi Türk bankacılık sektörüne de girmiş oldu.
Denizbank 2021 yılının Eylül ayı itibariyle 237 milyar lira tutarındaki toplam aktifleriyle Türkiye’nin en büyük 10. bankası. Kulislerde Birleşik Arap Emirlikleri’nin Türkiye’deki bankacılık faaliyetinden memnun olduğu ve yeni bir banka satın alma arayışında olduğu da konuşuluyor.
Emaar ve Fenix de faaliyette, Aramex satın alma peşinde
Yine Dubai merkezli Emaar Properties’in ise İstanbul ve Antalya’daki faaliyetleri sürüyor.
Türkiye’ye 2,5 milyar doların üzerinde yatırım yapan şirketin ilk projesi İstanbul’daki 500 konutluk Toskana Vadisi, ikincisi Rixos’la birlikte Antalya’da hayata geçirdiği The Land of Legends Theme Park projesi, üçüncü projesi ise 2017 yılında faaliyete başlayan ve içinde konut ile alışveriş merkezi bulunan Emaar Square.
Türk elektrikli scooter şirketi kiralama şirketi Palm ağustos ayında Dubai merkezli Fenix tarafından 5 milyon dolara satın alındı.
Fenix, bu satın almanın ardından İstanbul’da bir AR-GE üssü kurarak Ortadoğu ülkelerine ihracat yapmayı planlıyor.
Dubai merkezli Aramex ise özellikle Eylül ayından beri MNG Kargo’yu satın alarak Türk lojistik piyasasına girmek için çabalıyor.
