Türkiye’de ana muhalefet partisi CHP, İstanbul’da ilçe belediyesi Esenyurt’a kayyum atanması ve belediye başkanı seçilen Ahmet Özer’in tutuklanması nedeniyle yerel yönetimlerle ilgili yasa değişikliği yapılması için destek arayışı kapsamında bugün MHP’yi ziyaret etti. Bununla birlikte MHP, geçmişte muhalefet cephesinde ittifak kurulmasını zorlaştırmayı hedefleyen değişikliklere imza attığı Siyasi Partiler Kanunu’nda yeniden kapsamlı bir değişiklik sinyali veriyor.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) çatısı altında, 31 Mart 2024 Yerel Seçimleri sonucunda belediyeleri ve seçilen belediye başkanlarını koruyacak şekilde bir yasa değişikliği yapılması talebi gündemde.
Bugün itibariyle Türkiye’de 31 Mart’ta 2’si CHP’li ve 6’sı DEM Parti’li olmak üzere seçimle göreve gelen 8 belediye başkanı yerine kayyum yönetimi görev yapıyor.
CHP yönetimi ise yerel seçimler sonucunda ortaya çıkmış seçmen iradesi yerine atanmış valiler veya kaymakamlar eliyle AK Parti iktidarı tarafından belediye yönetimleri yürütülmesine karşı çıkıyor. Bu çerçevede; CHP’li İstanbul Büyükşehir Belediye (İİB) Başkanı Ekrem İmamoğlu, Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) Başkanı sıfatıyla geçtiğimiz günlerde siyasi partiler ile görüşmeler gerçekleştirmişti. Şimdi de CHP yönetimi yasa değişikliği için girişimlerde bulunuyor.
CHP Meclis Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır ile Hukuk İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gül Çiftçi, bugün MHP Meclis Grubu’nu ziyaret ederek, iktidardaki AK Parti’nin Cumhur İttifakı ortağından kayyum uygulamasına karşı destek istedi.
CHP’yle görüşmeyi MHP adına Grup Başkanvekili Erkan Akçay ile MHP’li Anayasa Komisyonu üyesi Muhammed Levent Bülbül gerçekleştirdi. Daha önce MHP lideri Devlet Bahçeli, CHP’li Ekrem İmamoğlu’nun kendisini TBB Başkanı olarak ziyaret etme talebini reddetmişti.
CHP ile MHP heyetleri arasında TBMM’de yaklaşık 55 dakikalık görüşme sona erdikten sonra gazetecilere kısa açıklamalarda bulunuldu.
Akçay CHP’ye yeni anayasa ve mevzuatta değişiklik önerisi getirdi
MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, MHP lideri Bahçeli’nin anayasa değişikliği gerektiğini açıkladığını anımsatarak, “Siyasi partiler kanunu kapsamında siyasi etik kanununun çıkarılmasıyla birlikte topyekün ve kapsamlı bir değişikliğe ihtiyacımız olduğunu, TBMM’de bütün parti gruplarıyla birlikte gerçekleştirebileceğimize inanıyoruz” dedi.
CHP’li Başarır ve Çiftçi’yi misafir etmekten memnuniyet duyduklarını kaydeden Akçay, “Oldukça verimli bir diyalog olduğunu düşünüyoruz. MHP olarak da ülkemizin bütün meselelerinin uzlaşmayla, sağduyu içerisinde çözülmesi gerektiğini ve gayretlerimizin bu yönde olacağını ifade ettik” diye ekledi.
Akçay, CHP’nin kendilerine sunduğu ve diğer 9 siyasi parti tarafından imza atılmış kanun teklifine doğrudan destek sinyali vermedi. Akçay’ın açıklamasıyla MHP, kayyum konusuna odaklı kanun değişikliği yerine tam tersine CHP’ye Siyasi Partiler Kanunu’nda değişiklik çağrısını sundu.
MHP’ye göre; siyasi parti örgütlenmesi ve “seçilebilirlik” şartı gözden geçirilmeli
VOA Türkçe’nin edindiği bilgilere göre; MHP, ana muhalefet partisi olarak CHP’nin teklifini kabul etmek yerine Cumhur İttifakı ortağı AK Parti’yle birlikte daha kapsamlı yasal değişiklikler paketi hazırlanması gerektiği görüşünde. MHP, Siyasi Partiler Kanunu’nun yanısıra Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) hakkında kesin hüküm verilmemiş şahıslara seçimlerde aday olma hakkı sağlayan düzenlemede tümüyle değişiklikler yapılması yönünde hazırlıklı.
MHP’nin hedefi, Bahçeli’nin özellikle Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’a dördüncü kez cumhurbaşkanlığı adaylığı yolunu açmak amacıyla anayasa değişikliği talebiyle birlikte kayyum uygulamasıyla ilgili Anayasa’yı da içerecek geniş kapsamlı yasal değişiklikler yapılması. Ancak muhalefet, yeni anayasa üzerine müzakere yapılmasını dahi reddettiği için şimdi Siyasi Partiler Kanunu’yla milletvekili ve belediye başkanı adayı olacaklarla ilgili düzenlemelerde değişiklikler yapılabileceği öngörülüyor.
MHP yönetimi, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın Türkiye’de faaliyette olan siyasi partiler listesi itibariyle bugün ülkede 161 siyasi parti bulunmasını siyasete gerçek katkı olarak değerlendirmiyor.
Söz konusu listede parti adı olarak kullandıkları kavramları, logoları ve amaçlarıyla gerçekten Türkiye siyasetine katkısı olacak yapılar “az ve sınırlı” olarak yorumlanıyor. Geçmişte Adana’da yasadışı kumar ve bahis işlerini yürütmek üzere siyasi parti kurulması örneği anımsatılıyor. Bu nedenle; MHP’nin örneğin; siyasi parti kuruluşuyla ilgili 42 ilde örgütlenme şartını yetersiz gördüğü ve parti kurulmasında “özgürlük” gibi yeni şartlar getirilmesi gerektiğini belirttiği aktarıldı.
MHP, ayrıca CHP’nin özellikle tutuklu Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer örneğinden hareket etmesini de yasa yapılması için doğru gerekçe olarak görmüyor.
MHP yönetiminde, “Şahıslar için yasa değişikliği yapılmaz. Bu şekilde şahısları koruma amacıyla demokrasi dışı uygulamaların önüne geçilmez. Kayyum atanabilmesi için ‘kesinleşmiş hüküm olmalı’ görüşü de doğru değil. Masumiyet karinesi tamam ama her şey için tamam değil. Örneğin; birisi aday iken cinayet şüpheli olsa dahi eğer hakkında suçu ispat edilerek kesim hüküm verilmezse seçilebilir diye kabul edemeyiz. Terör suçlamalarıyla ilgili bu zaten hiç kabul edilmez” görüşü olduğu paylaşıldı.
Son olarak AK Parti’yle birlikte MHP, Nisan 2022’de Siyasi Partiler Kanunu’nda değişiklik yapılmasına imza atmıştı. O dönemki değişiklikle muhalefet aleyhine genel seçimlerde ittifak çatısı altında artık oylarla milletvekili çıkarılmasını sağlayan düzenlemeden vazgeçildi. Böylece ittifak çatısı altında başka partilere verilen oylardan ittifaktaki büyük parti hanesine milletvekili kazancı sağlanması engellendi. Bu yasa değişikliği14 Mayıs 2023’teki genel seçimlerde uygulandığı için muhalefet cephesindeki altı siyasi partiden oluşan Millet İttifakı’nın milletvekili aday listesini belirlemesi sancılı oldu ve sonuçta CHP’li olmayan 39 milletvekili CHP listesinden Meclis’e girdi.
CHP’li Başarır: “Kayyum yerine halkın seçtiği belediye meclisi üyesi göreve gelmeli”
CHP yönetimi ise, 10 siyasi parti tarafından ortak imzalı şekilde kayyum uygulamasına karşı hazırlanan yasa teklifine destek arayışını sürdürmekte kararlı görünüyor.
CHP Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır da, bugünkü açıklamasında, “Bir belediye başkanının alınabilmesi için kesin hükmün olması, kayyım atandığı takdirde de halkın seçtiği bir Meclis üyesinin başkan seçilmesinin adil olduğunu söyledik. Değerlendirecekler kendi kurullarında. Destek verirlerse mutlu oluruz. Umarım Meclis’in ortak iradesiyle bu uygulamaya son veririz” dedi.
TBMM çatısı altında olan CHP, DEM, İYİ Parti ve Saadet-Gelecek grupları ile DEVA Partisi, Yeniden Refah Partisi (YRP), Türkiye İşçi Partisi (TİP), Emek Partisi ve Demokrat Parti milletvekilleri tarafından ortak yasa teklifine imza atılmıştı.
CHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın’ın kamuoyuna açıkladığı sözkonusu ortak yasa teklifi kapsamında; 3 Temmuz 2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 45'inci maddesinin ikinci fıkrasının yürürlükten kaldırılması öngörülüyordu.
Bununla ilgili gerekçede, “5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 45’inci maddesinin belediye başkanı veya başkan vekili ya da Meclis üyesinin terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması ile buna ilişkin usul ve esasları düzenleyen ikinci fıkrasının Anayasa’nın 2, 5, 123 ve 127’nci maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle yürürlükten kaldırılması amaçlanmaktadır” denildi.
Teklif gerekçesinde, ayrıca Anayasa’nın 127’nci maddesi uyarınca mahalli idareler kapsamında belediyelerin kamu tüzel kişiliği olduğu vurgulanarak, “Merkezi idare, belediye üzerinde idari vesayet yetkisine sahiptir. Ancak bu yetki, kayıtsız değildir. İdari vesayet yetkisinin kullanılabilmesi için; mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacı güdülmelidir. Aynı zamanda idari vesayet yetkisi, kanunda gösterilen usul ve esaslar çerçevesinde kullanılabilir” ifadesine yer verildi.
Türkiye’de “kayyum” yönetimi altındaki belediyeler
Türkiye’de son iki ayda, terörle mücadele gerekçesiyle İçişleri Bakanlığı’nın sahip olduğu kayyum atama yetkisi çerçevesince 5 DEM Parti ve 2 CHP belediyesine kayyum atandı.
Yerel seçimlerden hemen sonra 3 Haziran’da DEM Partili Mehmet Sıddık Akış’ın yerine Hakkari Valisi Ali Çelik kayyum olarak atanmıştı.
Son iki ay içinde ise ilk önce CHP’li Esenyurt İlçe Belediye Başkanı Ahmet Özer ve ardından DEM Partili Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk, Batman Belediye Başkanı Gülistan Sönük ile Halfeti İlçe Belediye Başkanı Mehmet Karayılan görevlerinden alınmıştı.
Ardından 22 Kasım’da DEM Partili Tunceli İl Belediye Başkanı Cevdet Konak ve CHP'li Ovacık İlçe Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül’ün yerine kayyum atanmasına karar verildiğini açıkladı.
Son olarak 29 Kasım’da Van’ın Bahçesaray ilçesinde DEM Parti’li Belediye Başkanı Ayvaz Hazır görevden alındı ve yerine kayyum atandı.
Forum