Dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticari gerilimin son tırmanışında Çin, Perşembe günü 28 ABD şirketini hedef alan ihracat kontrol tedbirlerini açıkladı. Böylece 10 ABD şirketi Çin'de iş yapması yasaklanan kuruluşlar listesine eklendi.
Açıklanan Amerikan şirketleri, esas olarak savunma sanayi alanında faaliyet gösteren firmalardan oluşuyor. Bunlar arasında Lockheed Martin ve beş yan kuruluşu, General Dynamics ve üç yan kuruluşu, Raytheon'un üç yan kuruluşu, Boeing'in bir yan kuruluşu ile 10’dan fazla şirket yer alıyor.
Çinli şirketlerin bahse konu şirketlerden herhangi birine hem sivil hem askeri amaçlı “çift kullanımlı” ürünler satması yasaklandı.
Çin Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, yaptırımların “ulusal güvenlik çıkarlarını korumak ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi gibi uluslararası yükümlülükleri yerine getirmek amacıyla” uygulamaya konulduğu belirtildi.
Önemsiz etki
Uzmanlar, ABD savunma şirketleri genellikle ülkenin başlıca düşmanlarıyla iş yapmadıkları için, yeni kısıtlamaların bu şirketler üzerinde muhtemelen çok az etkisi olacağına dikkat çekti.
RAND Corporation'da direktör ve kıdemli siyaset bilimci olan Raymond Kuo VOA'ya verdiği demeçte, “Bunun bu şirketler üzerinde herhangi bir etkisi olsa bile bu çok fazla olmayacaktır. Zaten Çin'le iş yapmıyorlardı” dedi.
Kuo, bu hamlenin ABD ekonomisinin geneli üzerinde de kayda değer bir etkisi olmayacağını söyledi.
Ancak Kuo, yaptırımların, Biden yönetiminin son aylarda birkaç kez yaptığı gibi, ABD'nin diğer yönde yaptırımlar uyguladığında Çin'in buna karşılık vermeye kararlı olduğunu gösterdiğini ifade etti.
Kuo, “Bu durum Çinlilerin ABD ile kısasa kısas yapmaya istekli olduğunu gösteriyor. Eğer ticari yaptırımlarımızı arttırırsak Çinliler de buna çeşitli şekillerde karşılık verebilirler. Kaldı ki (ABD Başkanı seçilen Donald) Trump yüzde 60 gümrük vergisi tehdidinde bulundu” diye konuştu.
“Güvenilmez” kuruluşlar
Çin Ticaret Bakanlığı, ikinci bir duyuru ile ilk duyuruda yer alan ve tamamı Lockheed Martin, General Dynamics ve Raytheon'un iştirakleri olan 10 şirketi, çok daha katı yaptırımlar içeren “güvenilmez kuruluşlar” listesine ekledi.
Bu şirketlerin Çin'den mal ithalatı ya da Çin’e ihracat yapmaları ve yeni yatırım getirmeleri yasaklandı. Buna ek olarak, şirketlerin yöneticilerinin Çin'e seyahat etmeleri de yasaklandı ve halihazırda sahip oldukları çalışma veya oturma izinleri iptal edildi.
Ticaret Bakanlığı, “güvenilmez” olarak tanımlanan şirketlerin tamamının, Çin'in kendi toprağı olduğunu iddia ettiği ve demokratik olarak kendi kendini yöneten Tayvan'a silah sattığını belirterek, yeni kısıtlamaların “ulusal egemenlik, güvenlik ve kalkınma çıkarlarının korunması” amacını taşıdığını vurguladı.
“Güvenilmez kuruluşlar” listesine yapılan eklemeler, Pekin'in 27 Aralık'ta Tayvan'a silah sattıkları için ABD firmalarını ve yöneticilerini hedef alan bir dizi yaptırım açıklamasından sadece bir hafta sonra geldi. Adı geçen şirketler arasında Raytheon ve Boeing'in yan kuruluşları da bulunuyordu.
Çin'in Washington Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Pengyu, VOA'ya e-posta yoluyla gönderdiği açıklamada, ihracat kontrollerine tabi tutulan 28 şirketin “Çin'in ulusal güvenliğini tehlikeye attığının” tespit edildiğini ifade etti.
Çinli sözcü, “Çin hükümeti üst düzey açılımı kararlılıkla teşvik etmeye, çeşitli ticari kuruluşların meşru haklarını ve çıkarlarını sıkı bir şekilde korumaya ve uyumlu ticaretin gelişimini teşvik etmeye devam edecektir” dedi.
Diğer yaptırımları takip ediyor
Perşembe günkü duyuru, Pekin'in ABD ile ticareti kısıtlayan ve genellikle ABD'nin Çinli işletmelere yönelik yaptırımlarına yanıt olarak attığı diğer adımları takip ediyor.
Aralık ayı başında Biden yönetimi, dünyanın en gelişmiş yarı iletkenlerini üretmek için kullanılan son teknoloji ekipmanların yanı sıra bu çiplerin verimliliğini en üst düzeye çıkarmak için gereken yüksek bant genişliğine sahip bellek ürünlerinin Çinli firmalara satışının yasaklandığını duyurdu. Aynı zamanda ABD, 140 Çinli şirketi, ABD'li firma ve bireylerin iş yapmasının kısıtlandığı kuruluşlar listesine ekledi.
Buna karşılık Çin, ABD'ye “nadir toprak” minerallerinin satışına yeni kısıtlamalar getirdi. Çin, akıllı telefonlardan füze yönlendirme sistemlerine kadar çeşitli yüksek teknoloji ürünlerinde kilit bileşenler olan galyum, germanyum ve antimon gibi mineraller için dünya pazarına hakim durumda.
Bir aydan biraz daha uzun bir süre önce Biden yönetimi, Çin'e giden ABD yatırımlarına ilişkin yeni bir dizi kurala son şeklini vermişti.
Bu kurallar, ABD'li kişilerin ve firmaların Çin'de belirli türden ticari girişimlere yatırım yapmasını engelleyen bir dizi kısıtlama getiriyordu. Etkilenen alanlar arasında gelişmiş yarı iletkenler ve mikroelektronik üretimi, kuantum hesaplamada kullanılan teknoloji ve yapay zeka sistemleri yer alıyor.
Forum