Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, "Çin-Avrupa ilişkilerine yeni bir soluk getirmek" için 22-26 Mart günleri arasında İtalya, Monaco ve Fransa'yı kapsayan bir Avrupa gezisine başlıyor. "Yeni İpek Yolu" projesiyle, ticaret alanını Avrupa'ya kadar genişletmeye çalışan Çin lideri Roma'ya ayak basarken, Avrupa liderleri de Brüksel'de Çin ile ticaret anlaşmasını görüşüyordu.
Xi Jinping, Roma'da İtalya ile Yeni İpek Yolu çerçeve anlaşmasını imzalayarak büyük bir diplomatik zafere de imza atmaya hazırlanıyor. Avrupa Birliği ülkeleri ise temkinli yaklaştığı bu yatırım projesine ortak bir tavır belirlemek istiyor.
Amerika ile Çin arasında ticaret savaşının yaşandığı bir dönemde Avrupa'ya gelen Xi'nin ziyareti büyük önem taşıyor. Çin lideri Xi Jinping , Avrupa gezisine Perşembe günü Roma'dan başladı. Çin Devlet Başkanı İtalya'nın ardından da Monaco'ya geçecek, sonra da, Nice kentinde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile bir araya gelecek. İki lider Paris'te Elysee Sarayı'nda da görüşecek. Gezisinin her aşamasında Xi, büyük önem verdiği 'Yeni İpek Yolu' (Kuşak Yol İnisiyatifi- Belt and Road İnitiative- BRI) projesinde ilerleme sağlamak için çalışacak.
Çin'in 2050 yılında, ekonomik, politik ve teknolojik ilerleme sayesinde dünyanın bir numaralı gücü olmayı hedeflediği artık bir sır değil. Cumhurbaşkanı Xi Jinping, 2 yıl önce, Komünist Parti'nin 19'uncu kongresinin açılış konuşmasında bunu açıkça dile getirdi.Şimdi bu projenin Avrupa ayağını kurmaya ve AB'nin 3'üncü büyük ekonomisi ve G7 üyesi İtalya ile yeni İpek Yolu projesine imza atmayı öngörüyor.
Avrupa'da 15 kadar ülke bu anlaşmayı imzaladı bile ancak Fransa, Almanya ve İngiltere halen imzalamayı reddediyor.
Marco Polo'dan 2 bin yıl sonra
İtalyan Corriera Della Sera gazetesinde gezi öncesi "Doğu, Batıyla buluşuyor" adlı bir makale yayınlayan Xi Jinping, 2 bin yıllık İpek Yolu tarihine ve Marco Polo'ya gönderme yaptı, Venedik ve Pekin arasındaki yeni İpek Yolu anlaşması için, İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ile masaya oturmaya hazır olduklarını söyledi. Conte bu anlaşmayı imzaladığında, İtalya, Çin'in yurt dışında dev yatırımlar gerçekleştirmesini içeren planına onay veren ilk G7 ülkesi olacak. Çin ile Roma arasındaki yakınlaşma ABD, Avrupa ilişkileri açısından da son derece güçlü ve sembolik bir mesaj.
İtalya 'Truva atı' mı?
Çin'in 2016'da satın aldığı Yunanistan'ın Pire Limanı'ndan sonra, İtalya gezisinin hedefine koyduğu bir başka konu da Trieste limanı. Çin, ekonomik ve stratejik açıdan büyük önem taşıyan bu liman ile Avrupa'nın ortasında bir mekan edinmek de istiyor. Bu girişim, Çin ile ticaret savaşı yürüten ABD'yi rahatsız ediyor. Washington'dan Roma'ya, "Bu boş Çin projesine meşruiyet kazandırmayın" uyarısı geldi. Avrupa'da da İtalya'nın Trieste limanının "Çin'in Truva atı olacağı" endişeleri dile getiriliyor. Ancak 2018 yılı sonundan itibaren ekonomisi resesyona giren popülist İtalyan hükümeti, Çin yatırımları ile resesyondan çıkmayı hedefliyor.
France 24'e konuşan DCA Chine-Analyse kuruluşu yöneticisi Öğretim Üyesi Jean François Darfour, bu durumu, "Amerika ile Çin arasındaki 5G savaşı malum. Ticaret konusundaki rekabet de ortada. Bu bağlamda, Avrupa Birliği'ndeki en büyük üçüncü ekonomi olan İtalya'nın resmi desteği, yeni Çin karşıtı cepheye karşı, önemli bir garanti sunuyor. Çin açısından, en azından tarafsız kalacak bir Avrupa, ABD ile ticari ilişkileri iyi durumda olmadığı için çok önemli. Siyasi açıdan, İtalya, Çin için bir Truva atı olabilir. Çünkü Çin yatırımları, Roma'yı, diğer Avrupa güçlerinin Pekin'e karşı uzlaşmazlığını hafifletmeye çalışmaya itecektir" sözleriyle yorumladı.
Çin, İtalyan uzay ve havacılık grubu Leonardo ile ilgileniyor. Ayrıca İtalya'ya Huawei aracılığıyla cep telefonlarında 5G yeni nesil internet altyapısını kurmayı istiyor. İtalya, Çin tarafından alındıktan sonra Pire Limanı'nın kapasitesinin 5 kat arttığını görüyor ve her geçen yıl kapasitesi daralan Tireste limanı için de aynı umudu taşıyor. İtalyan hükümeti bu yakınlaşmayı politik açıdan bir başarı olarak görüyor. Avrupa Birliği politikalarına karşı popülist söylemle iktidara gelen, Fransa ve AB yönetimi ile tartışan hükümet, "İtalya'nın AB sübvansiyonlarına bağlı olmadığını, ülkenin bağımsızlığını gösterdiği" mesajını veriyor.
Monaco ile 5G tamam
Avrupa'nın doğrudan üyesi olmayan ancak Fransa'ya bağlı olduğu için pek çok üyelik fırsatından yararlanan Monaco Prensliği, Çin'den gelen finansman ve turist akınından son derece memnun. Pekin içinse, Monaco ile ilişkileri sembolik bir zafer anlamı taşıyor. Fransız işadamı, Le Monde gazetesinin patronu Xavier Niel'in sahibi olduğu Monaco Telecom, Çin telekom devi Huawei ile, Monaco'yu tümüyle 5G ile kaplı ilk ülke yapmak üzere bir anlaşma imzaladı bile. Xi Jinping, Amerika'nın bloke ettiği 5G projesi hakkında Avrupa ile ilerleme sağlamak istiyor.
Merkel ve Macron temkinli
Xi Jinping'in Avrupa ziyaretini manşetine taşıyan Le Monde gazetesi, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un, Almanya Başbakanı Angela Merkel ile Çin'in İpek Yolu anlaşması karşılığında 'eşit ticari ilişkiler' geliştirilmesini istediğini belirtiyor. Avrupa ülkeleri birbiri ardına bu anlaşmaya imza atarken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, "karşılıklı çıkarlar içeren bir işbirliği ilişkisi hazırlayalım" çağrısı yapıyor. Ancak Xi Jinping, AB'nin bu konuda hemfikir olmadığını son derece iyi biliyor.
AB Komisyonu, 21-22 Mart’taki AB liderler zirvesinde, Komisyon'un liderlere sunacağı on maddelik Çin ile ticari ilişkiler raporunda da "eşit ilişki" vurgusu yapıyor. Raporda, Çin'in "yeni İpek Yolu" stratejik perspektifinin ekonomik, ticari, teknolojik ve aynı zamanda güvenlik açısından çoklu etkilerinin açıklığa kavuşturulması ve bu konuda ortak bir politika belirlenmesi isteniyor.
Raporda Çin ilk kez, "alternatif yönetim modellerini destekleyen sistemik rakip" ve "teknolojik liderlik arayışında ekonomik bir rakip" olarak tanımlanıyor. Avrupa ile müzakereleri yürüten Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Wang Chao, ziyaret öncesi Avrupa'nın endişelerini gidermek için, "Yenilik bazen yanlış anlamalara ve şüphelere yol açar. Fakat gerçekler her zaman kelimelerden daha güçlüdür. Çin'in önerdiği 'kemer ve yollar' projesine 150'den fazla ülke ve kuruluş katıldı bile" diye açıklama yaptı.
Fransa Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (IFRI) uzmanlarından, "Fransa, Çin İpek Yolu karşısında" adlı araştırmayı yöneten Alice Ekman, ABD ve AB'nin İpek Yolu projesine tepkileri arasındaki farkı, "Aslında, Washington, Brüksel, Paris ve Berlin'deki araştırma merkezleri, iç politik bağlamda bir sertleşme olduğu, devlete ait işletmeler reformunun ilerlemediği, Çin pazarlarına girmenin hala çok sert kurallara bağlı olduğu ve Çin'in dış pazarlarda ne yapmak istediğine dair endişeler konusunda ortak analizlere sahip. Bununla birlikte, ABD ile AB arasındaki bu ortak analizler farklı sonuçlara yol açtı. Washington yaptırımları seçti, Avrupa ise bir yöntem üzerinde anlaşmaya çalışıyor" sözleriyle bugün gelinen noktayı açıklıyor.
Institue Montaigne adlı düşünce kuruluşunun Asya danışmanı François Godement, Le Monde'a, AB Komisyonu'nun Çin'e karşı sesinin tonunu yükselttiğinin ve ilk kez müzakereler için 2020 yılını bitiş tarihi olarak verdiğinin altını çiziyor. Avrupa Parlamentosu, Şubat ayında, isim vermeden Çin yatırımlarına karşı, "Güvenlik nedeniyle yabancı yatırımları filtreme aracı" adlı bir mekanizmayı oylayarak kabul etti. Bu çerçevede, "5G ağ güvenliği alanında ortak bir yaklaşım" belirlenmesi kararlaştırdı.
İngiltere'nin birlikten ayrılıyor olması, AB'ye Çin ile müzakerelerde büyük güç kaybettiriyor. Üstelik İtalyan hükümetinin, Fransa ve AB Komisyonu ile yaşadığı gerginlikler, Roma'yı Çin kartı oynamaya teşvik ediyor. François Godemet, "Çin'in vaatlerine temkinli yaklaşmak gerekir. Kayda değer miktarda sermaye yatırımı beklemek önyargılı bir fikirdir. Çok fazla vaatte bulunuyorlar, ama çok az yatırım yapıyorlar" diyerek AB'yi dikkatli adım atmaya çağırıyor.
AB zirvesinde, rapor üzerindeki görüşmenin ardından, Avrupa, 9 Nisan'da, AB-Çin zirvesinde konuyu yeniden ele alacak. Dünyanın birinci ve ikinci süper güçlerinin liderleri Donald Trump ve Xi Jinping'in ise Nisan ayında bir araya gelmesi bekleniyor.
