Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) 2022 yılında en az 67 gazetecinin ve medya çalışanının öldürüldüğünü, bu sayının 2021 yılına oranla yüzde 50'lik artışa işaret ettiğini ve 2022'nin, 2018 yılından bu yana en yüksek sayıda gazetecinin öldürüldüğü yıl olduğunu bildirdi.
2022 yılında öldürülen gazetecilerin bazıları Kolombiya'da suç ve yolsuzlukları, Çad, İsrail Filistin ve Myanmar'da siyasi çalkantıları, Brezilya'da çevreyle ilgili sorunları, Türkiye ve Amerika'da yerel siyaseti takip ediyordu. Bu ölümler, hükümetleri demokratik seçimlerle işbaşına gelen ülkeler dahil dünya genelinde basının karşı karşıya olduğu tehditlerin kapsamına işaret ediyor.
CPJ, gazeteci ölümlerini üç farklı alanda izliyor. Yaptıkları haberler nedeniyle hedef olarak öldürülenler, en büyük kategoriyi oluşturuyor. Muharebe alanlarındaki çatışmalarda ya da çapraz ateşe maruz kalarak öldürülenler ikinci kategoride yer alıyor. Son kategorideyse diğer tehlikeli görevleri yerine getirirken öldürülenlerin isimleri bulunuyor. CPJ ayrıca tercüman, şoför ve güvenlik görevlisi gibi medyayı destekleyen işlerde çalışanların ölümlerini de takip ediyor.
Ukrayna savaşını takip eden gazeteciler olağanüstü risk altında
Rusya'nın 24 Şubat'ta başlattığı işgalden bu yana 2022'de Ukrayna'da en az 15 gazeteci öldürüldü. CPJ, bu gazetecilerin 13'ünün haber toplarken ya da muhabirlik yaparken öldürüldüğünü, diğer 2 gazetecinin basın işi yaparken öldürülüp öldürülmediğinin soruşturulduğunu bildirdi.
Bu gazetecilerin çoğu, savaşın ilk aylarında öldü. CPJ, Mayıs ayında Fransız kameraman Frédéric Leclerc-Imhoff'un öldürülmesinden bu yana Ukrayna'da başka gazetecinin hayatını kaybetmediğini bildirdi. Ancak Ukrayna'da durum tehlikeli olmaya devam ediyor. Basın mensupları sık sık topçu ateşi sırasında yaralanıyor, bazılarıysa Rus kuvvetleri tarafından hedef alındıklarını kaydediyor.
Latin Amerika gazeteciler için en büyük ölüm riski taşıyan bölge
CPJ'ye göre 2022 yılında Latin Amerika'da 30 gazeteci öldürüldü. Küresel çaplı gazeteci ölümlerinin yaklaşık yarısının Latin Amerika'da kaydedilmesi, bu bölgenin suç, yolsuzluk, çete şiddeti ve çevre sorunlarını haberleştiren gazeteciler açısından ne kadar tehlikeli olduğunu gözler önüne seriyor. Latin Amerika'da en az 12 gazeteci doğrudan gazetecilik mesleğini icra ettikleri için öldürülürken CPJ, diğer 18 ölümün nedenini araştırmayı sürdürüyor.
Meksika'da 2022'de 3 gazetecinin doğrudan yaptıkları iş nedeniyle öldürüldüğü, ülkede hayatını kaybeden diğer 10 gazetecinin öldürülme nedenlerinin araştırıldığı kaydedildi. CPJ'nin gazeteci ölümlerini kayıt altına almaya başladığı 1992 yılından bu yana Meksika'da bir yıl içinde en fazla sayıda gazetecinin öldürüldüğü yıl, 2022 oldu.
2021 Temmuz ayında Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moïse'nin suikast sonucu öldürülmesinin tetiklediği siyasi kriz, çete şiddeti ve toplumsal çalkantıları izleyen gazetecilerin karşı karşıya kaldığı şiddet eylemlerinde kaygı verici bir artış olduğu bildiriliyor. Haiti'de en az 5 gazeteci işbaşında öldürüldü, iki gazetecinin ölüm nedeniyse araştırılıyor.
Brezilya, Şili ve Kolombiya'daysa 4 gazeteci görev başında öldürüldü. Kolombiya, Ekvador, Guatemala, Honduras ve Paraguay'da hayatını kaybeden 6 gazetecinin ölüm nedenleriyse henüz netlik kazanmadı.
Şirin Ebu Akile cinayeti İsrail'in cezasız kaldığının göstergesi
2022 yılı Mayıs ayında Filistin asıllı Amerikalı gazeteci Şirin Ebu Akile, Batı Şeria'daki Cenin'de İsrail'in düzenlediği askeri baskını bildirirken vurularak öldürülmüştü. Görgü tanıkları ve çok sayıda soruşturmacı, bir İsrail askerinin El Cezire'nin deneyimli gazetecisini öldüren kurşunu attığını bildirmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın yürüttüğü soruşturma da İsrail Savunma Güçleri mevzilerinden açılan ateşin ”büyük olasılıkla” Ebu Akile'nin ölümünün sorumlusu olduğu sonucuna varmış, ”Ancak bunun kasıtlı olduğuna ilişkin bir gerekçe bulunamadığı” kaydedilmişti.
İsrail hükümeti, Ebu Akile'nin ölümüne ilişkin şeffaf bir soruşturma açmadı ya da cinayetin sorumlularının adalet önüne çıkarılması için bir adım atmadı.
CPJ, Kasım ayında FBI'ın Ebu Akile'nin ölümüne ilişkin bir soruşturma açılmasının planlandığı yönündeki açıklamasını memnunlukla karşıladı.
CPJ, Ebu Akile cinayetinin İsrail'in basına karşı işlediği suçlar sonrasında cezasız kalmasının son örneği olduğunu kaydediyor. İsrail, Ebu Akile'nin öldürülmesinden bir yıl önce de Gazze'de Associated Press ve El Cezire ofislerinin de bulunduğu medya kuruluşlarına ait birkaç binaya bombalı saldırı düzenlemişti. İsrail hükümeti, sözkonusu binaların Hamas militanları tarafından askeri amaçlarla kullanıldığını iddia etti. Ancak hükümet, CPJ'nin bu iddialara ilişkin kanıt sunması taleplerini yerine getirmedi.
Siyaset, suç ve yolsuzlukları haber yapan yerel basın mensupları sık sık hedef haline getirildi
CPJ, 2022'de yaptıkları haberler nedeniyle intikam amaçlı olarak öldürülen 19 gazetecinin 18'inin vatandaşı oldukları ülkelerde siyaset, suç ve yolsuzluk gibi hassas meseleler üzerine çalıştığını bildiriyor.
Örneğin Filipinlerde öldürülen dört gazetecinin hepsinin yerel siyaseti izleyen radyocular olduğu kaydedildi.
Amerika'daysa 2022 yılı Eylül ayında siyaset, suç ve yolsuzlukları araştıran Las Vegas Review-Journal muhabiri Jeff German, seçimi kaybeden bir yerel yetkili tarafından bıçaklanarak öldürüldü. German'ın yerel siyasetçinin kötü yöneticiliğiyle ilgili haberler yaptığı biliniyordu. Saldırıdan sonra tutuklanan bu kişi hakkında cinayet iddiaları bulunuyor.
Yolsuzlukları araştıran bir başka gazeteci, Pakistanlı Eşref Şerif de 2022'de öldürüldü. Pakistan'daki yolsuzlukları eleştiren eski televizyon gazetecisi Şerif, Ekim ayında Kenya'nın başkenti Nairobi'de Kenya polisi tarafından vurularak öldürüldü. Pakistanlı soruşturmacılar, Şerif'in ölümünün ”planlı hedefli suikast” olduğunu, Kenya polisinin Şerif'i bir başkasıyla karıştırmış olması gibi bir durumun sözkonusu olmadığını kaydetti.
