Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan beş gün sürecek kuzey ve batı Afrika gezisine başladı. Gezinin amacı Türkiye’nin kıtadaki etkinliğini artırmak olarak yorumlanıyor. Ancak Erdoğan’ın İslam vurgusunun bölgedeki gerilimleri artırabileceği yorumları yapılıyor.
Erdoğan, sırasıyla Cezayir, Moritanya, Senegal ve Mali’ye gidiyor. Oxford Üniversitesi’nde Afrika uzmanı Emre Çalışkan’a göre Erdoğan 2005’ten bu yana Afrika’ya öncelik veriyor.
Çalışkan, “Başbakan olduğundan bu yana 24 kez Afrika’ya gitti. Cumhurbaşkanı olduğundan bu yana 12 kez gitti. Bazı nedenleri var, bunlar ekonomi, küresel lider olmak ve İslam’ı kullanmak” diyor.
Bu ayın başında bazı Afrikalı bakanlar İstanbul’da ağırlandı. Türkiye son 10 yılda Afrika’daki büyükelçiliklerini 3’e katladı. Yatırımlara rağmen geri dönüşüm pek de iç açıcı değil. Edam adlı düşünce kuruluşundan Mehmet Arda’ya göre bu durum Ankara’nın önceliklerinde değişikliğe neden oldu.
Arda, “Türkiye’nin Afrika’yla ticaretine baktığınızda 10 yıl öncesinin aynısı gibi. Türkiye unutulan bu ülkelerin dostuymuş gibi kendini gösteriyor. Bu politika daha çok dünya sahnesine çıkma modeline uyuyor” diyor.
Çalışkan, Afrikalı Müslümanların Ankara’ya önemli diplomatik kazanımlarla birlikte riskler de sunduğunu kaydediyor.
Çalışkan, “Afrika ülkelerinin yüzde 50’si Müslüman geçmişe sahip ve bu da Türkiye’ye avantaj sağlıyor. Ama farklı İslamcı gruplar arasında rekabet var. Bu ülkeler İran, Suudi Arabistan ve Mısır. Tarihi olarak bu ülkeler İslam toplumları arasında bölgede çok etkili. Şimdi Türkiye geç geliyor ama yeni geliyor ve güçlü geliyor. Türkiye daha fazla etkili olmak istiyor” dedi.
Geçen Eylül ayında Türkiye en büyük denizaşırı askeri üssünü Somali’de açtı. Ankara Sudan’la da bir dönem Osmanlı Donanması için önemli bir üs olan Suakin Adası’nın yeniden geliştirilmesi için de anlaşma imzaladı. Bu gelişmeler Mısır’ı rahatsız. Ankara planlarının askeri olmadığını vurguluyor.
Ancak Çalışkan bu tür inkarların Erdoğan ve Mısır Cumhurbaşkanı Sissi arasındaki güvensizliği ortadan kaldırmayacağını belirtiyor.
Çalışkan, “Türkiye Sissi rejimiyle zorlu bir ilşkiye sahip ve her ikisi de Mısır’ın tarihsel olarak güçlü olduğu bölgelerde etki kurmaya çalışıyor. Bu, Mısır’ın bölgedeki hegemonyasına doğrudan bir başkaldırı. Eğer Türkiye bölgeye daha fazla giderse Mısır’la daha fazla karşı karşıya gelir” dedi.
Uzmanlar Ortadoğu’daki rekabetin Afrikaya da sıçradığına dikkat çekiyor. Bunun Türkiye’nin küresel oyuncu olma isteğiyle daha da devam edeceği belirtiliyor.
