İstanbul’un Şişli ilçesindeki Bomonti semtine de adını veren eski bira fabrikasının ayakta kalan son yapıları yeni bir tartışmanın konusu oldu.
1890 yılında inşa edilen binalar 1934 yılında Tekel’e devredildi. Bir süre sonra buradaki fabrika kapandı ve binalar atıl durumda kaldı. Ancak Türkiye’nin ilk fabrikalarından biri olan binalar 1998 yılında Koruma Kurulu kararıyla “Korunması gereken kültür varlığı” statüsüne alındı.
Bu karara rağmen bölgede adeta çürümeye terk edilen binalardan bir kısmı yıkılarak yerine otel ve Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’ne ait bir bina yapıldı.
Son yapı Diyanet'e devredildi
Restore edilerek kültür-sanat ve eğlence merkezine dönüştürülen binaların hemen karşısındaki son yapı İstanbul 2 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Dairesi’nin aldığı kararla Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredildi.
Diyanet'in buradaki mevcut binayı yıkarak yerine içerisinde mescit de barındıran yeni bir bina inşa edecek olması tepkilere neden oldu. Daha önce otel inşaatı konusunda da yargıya başvuran Mimarlar Odası, bu devir kararını da yargıya taşımaya hazırlanıyor.
Yüksek Mimar Mücella Yapıcı, bira fabrikasının Türkiye’nin endüstri geçmişinin önemli bir parçası olduğunu ve korunması gerektiğini söyledi.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Danışma Kurulu Sekreteri Mücella Yapıcı şöyle konuştu:
“Bomonti bira fabrikası Türkiye’deki ilk bira fabrikası ve devlet tarafından TEKEL tarafından işletilen ilk bira fabrikası. Fabrika bütünüyle çok önemli bir endüstriyel kültür mirasıydı. Ne yazık ki 2009 yılından itibaren çok yanlış bir politikayla bu değerlerimiz bir şekilde ziyan edilmeye başlandı. Farklı değerlendirilmeye başlandı ve Hilton Oteli oraya inşa edildi. Bütün bu tartışmalar ve yargı süreci devam ediyordu. Bu sürede kamuya ait o koskoca alandan hazineye ait o bayağı büyük alandan sadece kala kala yani geleceğe miras, iz bırakacak sadece ‘Birahane Sokak’ ve iki tarafındaki o eski eserler kalabildi.”
Bu eserlerden bir bölümü restore edilerek kafeler, barlar ve sergi alanlarının olduğu bir kültür ve eğlence merkezine dönüştürüldü. Hemen onun karşısındaki bölümse şimdi Diyanet’e devredilecek. Ancak Diyanet burada uzun yıllardır binaların kendisine devri konusunda çaba sarf ediyor. İsminin açıklanmaması kaydıyla konuştuğumuz Diyanet yetkilileri buranın senelerdir Diyanet tarafından talep edilen bir alan olduğunu söylüyor.
"Özellikle yıkılacak duruma gelsinler diye yıllarca dokunulmamış olabilir"
Yüksek Mimar Mücella Yapıcı, Diyanet’in burayı devir alması halinde binayı tamamen yıkarak oraya yeni bir bina inşa edeceğini oysa tarihi binanın metruk haline rağmen kurtarılabileceğini belirtti. Yapıcı, bu binalara yıllardır sanki özellikle yıkılacak duruma gelsinler diye dokunulmamış olunabileceğini öne sürdü.
Mücella Yapıcı şu değerlendirmelerde bulundu:
“Karşı taraftaki binalar, özellikle bira fabrikasının siloları ve malt depoları, bunlar yıllardır böyle çöküntüye bırakıldı. Sanki bilerek yapılmış gibi. Kamusal bir fonksiyona ayrılmadı. Ancak buna rağmen kurul tarafından yıkımları asla kabul edilmedi. Ancak birdenbire Diyanet’in buraya talip olmasıyla kurula götürülüyor mesele. Kurul bunlar için yıkım kararı alıyor. Bir alan projesi düzenleniyor. Binaların yıkılıp yeniden mescit, yurt, sergi salonu gibi çok olağanüstü bir metrekareyle altında yaklaşık 4 kat otoparkı olan bütün o alanı sıkıştıracak bir şekilde bir projenin kurul tarafından onaylandığı ve Şişli Belediyesi’ne de ruhsat için müracaat edildiğini öğreniyoruz. Yine bu teknolojide bu binaların çatlayıp patlamış olduğu için yıkılıp yeniden yapılması herhalde kabul edilemez. Çok ciddi güçlendirme yöntemleriyle bina yıkılmadan restore edilebilir."
Yeni yapılacak binanın içerisinde bir mescit bulunacağı, bunun da binanın görüntüsüne uygun olması için bir minaresinin olmayacağı Amerika’nın Sesi’nin ulaştığı bina planında da görülüyor.
Destek verenler de var karşı çıkanlar da
Bölgeye bu binanın yapılmasına destek verenler de var karşı çıkanlar da.
Bölgede bir cami bulunmadığını ve halktan bir talep ve ihtiyaç olduğunu dile getiren Diyanet yetkilileri kamera karşısında konuya ilişkin yorum yapmak istemedi.
Ulaştığımız Şişli Belediyesi yetkilileri Belediye Başkanı Muammer Keskin’in konuyu değerlendirdiğini önümüzdeki hafta tüm taraflarla görüşmesinin ardından konuya ilişkin bir basın açıklaması yapacağını söyledi.
Binaların kaderini yargı süreci belirleyecek
TMMOB daha önce otel inşaatı projesinde olduğu gibi bu defa da dava açacak ancak eğer yürütmeyi durdurma kararı çıkmazsa Diyanet’e devredilen binaların da hukuki süreç devam ederken yıkılması söz konusu olabilir.
Mücella Yapıcı, "Bomonti fabrikasının otele dönüşmesi süreci başlı başına bir hukuk faciasıdır. Ortada daha plan çıkmadan kaç metrekare yapı yapılacağı bilinerek ihaleye çıkılmıştır" dedi.
Resmi olarak da alınan kararla şehrin korunması gereken varlıklarından biri olan Bomonti Bira Fabrikası’nın ayakta kalan binalarının kaderine eğer o zaman kadar yıkılmazsa yargı sürecinin sonunda karar verilecek.
