Fransa’da uzun süren gösterilerle protesto edilen ve parlamentodan hükümete, ağır bir siyasi krize yol açan Göç Yasası’nın tartışma yaratan 35 maddesi, Anayasa Konseyi tarafından iptal edildi.
Fransız siyasi tarihinde ender görülür sayıda maddeyi bozan mahkeme, 86 maddelik yasanın, 32’si biçimden, üçü esastan olmak üzere toplam 35 maddesini iptal etti.
Mahkeme bu maddelerin “yasa metninin esasıyla yeterince bağlantısı bulunmadığına” hükmetti.
Hükümetin başvurusu üzerine Göç Yasası’nı ele alan Yüksek Mahkeme, toplumda en çok tartışılan, “Göçmenlere yıllık geçiş kotası belirlenmesi, yabancıların zorla parmak izinin alınması, yine yabancıların sosyal yardımlara erişiminin zorlaştırılması, aile birleşiminin daha güç koşullara bağlanması ve yabancı öğrencilere geri dönmelerini taahhüt eden depozito ödeme zorunluluğu” getiren tartışmalı maddeleri metinden çıkardı.
Bu maddeler arasında, en yoğun eleştiri toplayan ve aşırı sağ parti Ulusal Bütünleşme’nin programında da yer alan “sosyal yardımların ulusal tercihle yapılmasını” düzenleyen madde de yer alıyor.
Bu maddeyle, Avrupa Birliği vatandaşı olmayan yabancılara yönelik kişisel konut yardımı, sağlık yardımı ve aile yardımlarından yararlanma gibi haklar, “en az beş yıl süreyle Fransa'da ikamet etme veya mesleki faaliyette bulunma” koşuluna bağlanıyordu.
Tartışma konusu olan, “Aile birleşimi koşullarının zorlaştırılması, vatandaşlığa erişimle ilgili kuralların zorlaştırılması, belirli kategorilerdeki evsizler için acil barınma koşullarındaki değişiklik ve tedavi için oturma iznine erişim koşullarını” güçleştiren maddeler de Yüksek Mahkeme tarafından reddedildi.
Üç madde esastan bozuldu
Anayasa Konseyi’nin dokuz hâkimi, yasanın üç maddesini esastan bozdu. “Bir yabancının rızası olmadan parmak izi alınmasına ve fotoğrafının çekilmesine izin veren” 38. maddeyi Anayasa’ya tümüyle aykırı buldu.
Yasanın “Parlamentoya göç ve uyum konularındaki politikaların belirlenmesi için yılda bir kez toplanması ve her yıl için kabul edilecek göçmen kotasını belirlemesi” mecburiyetini getiren 1. maddesi kısmen bozuldu.
Anayasa Konseyi, yerleşik içtihatlara uygun olarak, “yasa koyucunun Parlamentoya göç konularında belirli sayısal hedeflerin belirlenmesini dayatamayacağı” kararına vardı. Bu durumun “kuvvetler ayrılığı ilkesine” aykırı olduğunu belirtti.
“Cumhuriyet ilkeleri sözleşmesi” korundu
Öte yandan Konsey, “yabancıların Cumhuriyet ilkelerini ayrıntılı bir şekilde açıklayan bir sözleşmeyi imzalaması ve bunlara uyması” öngören madde de dahil olmak üzere yasanın 10 maddesinin kısmen veya tamamen Anayasaya uygun olduğunu tespit etti.
Bu kararını da, “ikâmet belgesi talep eden bir yabancının, aralarında ifade ve vicdan özgürlüğünün de bulunduğu ilkelere saygı göstermeyi taahhüt etmesini sağlayabildiği için bu madde yerindedir. Bu ilkeler Cumhuriyet topraklarında ikamet eden herkes için bağlayıcıdır” ifadesiyle gerekçelendirdi.
Hükümet memnun, muhalefet kızgın
Yasanın, aşırı sağın isteklerinden arınarak geçmesi hükümet de istiyor. Anayasa Konseyi’ne kendisi başvuran hükümet bu değişimden memnun. İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, Anayasa Konseyi'nin kısmî iptalinden sonra, yasanın son halinin “hükümet tarafından hazırlanan metne karşılık geldiğini” dile getirdi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, yasa metnini, Anayasa Konseyi’nin iptal ettiği maddelerden arındırarak onaylaması bekleniyor. Elysee Sarayı, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Mahkeme kararını göz önünde bulundurarak, yasayı onaylayacağını belirtti.
Ancak muhalefet yasanın “Anayasaya aykırı olduğu bilinerek geçirilmesini” ve “politik oyunlarla yanlış yasa yapılıp düzletme görevini Anayasa Konseyi’ne yüklemesini” eleştirdi. Aşırı sağ Ulusal Bütünleşme (RN) mensubu siyasetçiler, eleştiri oklarını Anayasa Konseyi’ne çevirerek, “Bu bir hukuk darbesidir” derken, Sağ parti Cumhuriyetçiler’in (LR) lideri Eric Ciotti, “Bu demokratik bir soygundur, mahkeme siyasi davranmıştır” ifadesini kullandı.
Radikal Sol Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) Partisi milletvekili Eric Coquerel de, yasanın kısmî iptalinin ardından, “Bu maddelerin iptali, bu durumdan zarar görecek insanlar için ve görünümü biraz daha bozulacak olan Cumhuriyetimiz için bir ilk yardım. Şimdi hükümete bu yasanın hiçbir anlam ifade etmediğini söylemeliyiz. Hiçbir şeyi çözmez. Etkisiz bir yasa. Yalnızca insanlar giderek daha fazla takip edilecek kovalanacak, izlenecek… Dolayısıyla bir sonraki adım, hükümetten bunu onaylamamasını istemek olacaktır” diye değerlendirdi.
“Anketlere değil, Anayasa'ya göre karar veriyoruz”
Anayasa Konseyi Başkanı, eski Sosyalist Başbakan Laurent Fabius ise, her türlü siyasi manipülasyon suçlamasını reddetti. Fabius, Le Figaro gazetesine yaptığı açıklamada, “Mahkememiz anketlere göre değil, hukuka ve Anayasaya göre karar alır. Anayasamız da herkesi bağlar” dedi.
Anayasa Konseyi kararını, Konsey binasının hemen yanındaki Louvre Müzesi’nin önündeki alanda bekleyen göçmen denekleri ise hem iktidarı, hem de muhalefeti suçluyor. Göçmenler, Avrupa Parlamentosu seçimleri yaklaşırken, siyasetçileri “Göçmenleri günah keçisi yaparak, aşırı sağ seçmene göz kırpmakla” suçluyor.
“Bu sadece başlangıç, mücadeleye devam”
VOA Türkçe’ye konuşan Montreuil Kağıtsız Göçmenler Kollektifi Başkanı Mody Diawara, “Elbette reddedilen 35 madde için ‘hiçbir şey değil’ diyemeyiz. O maddeler çok kötüydü ve iptal edilmeleri iyi bir gelişme. Ama bizim istediğimiz bu değil. Bizim kavgamız yasanın tümüyle geri çekilmesi. Çünkü sadece 35 madde değil, yasanın tümü korkunç. Kağıtsızlara ve yabancılara ve Fransız toplumunun bir kesimine karşı bir yasa. Bu yasayı istemiyoruz. Birkaç maddesi değil tümünün geri çekilmesini istiyoruz. Yasa bu haliyle onaylansa bile protestoya devam edeceğiz. Bu sadece başlangıç, mücadelemiz sürecek” dedi.
Göçmen Dernekleri ile birlikte başından beri yasayı protesto eden Türkiyeli Yurttaşlar Meclisi ACORT Yöneticisi Ümit Metin de hem hükümeti, hem de aşırı sağı “AP seçimleri öncesi kamuoyuna oynamakla” itham etti. Eylemler sırasında VOA Türkçe’ye konuşan Metin, şunları söyledi:
“Bu yasanın Anayasa Mahkemesi tarafından geri çevrilmesi Fransız demokrasisi için utanç verici bir durum. Fransa tarihinde bu kadar madde iptal edilen bir yasa olmadı. Anayasaya aykırı olduğunu bile bile yasayı, ‘nasılsa döner’ diye geçirdiler. Yani siyaseten yapamadıklarını mahkemeye yaptırdılar. Fransız demokrasisi kendisini Anayasa Mahkemesi aracılığıyla koruyabildi. Bu önemlidir. Ancak çıkmakta olan ‘Darmanin Yasası’ (Göç Yasası bakanın adıyla da anılıyor), hükümetin iki yıldır konuştuğu yasanın aynısı. Bu yasa bir şekilde hükümetin işine geliyor. Çünkü aşırı sağ maddeler düşürüldü. Geriye kendi maddeleri kaldı. AP seçimleri kampanyasında, ‘bakın biz sert göç yasası çıkardık’ diyerek sağ oylara oynayacaklar.”
Forum