Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu araştırmacılarının The Lancet'te yayınlanan analizine göre, İsrail'in Gazze'deki Hamas militanlarına karşı yürüttüğü savaşta ölenlerin sayısı resmi rakamlardan çok daha yüksek.
Perşembe günü dünyanın önde gelen tıp dergisi Lancet’te yayımlanan analiz, Ekim 2023 ile Haziran 2024 arasında Gazze'de şiddet nedeniyle 64 binden fazla Filistinli’nin öldüğünü tahmin ediyor ve Hamas tarafından yönetilen Sağlık Bakanlığı'nın ölü sayısını yüzde 41 oranında eksik bildirdiğini öne sürüyor. Söz konusu dönem için resmi rakam 37 bin 877 can kaybına işaret ediyor.
Lancet’teki rapora göre, ölenlerin yaklaşık yüzde 59'u kadın, çocuk ya da yaşlılardan oluşuyor. Bu oran, diğer tahminlerle aşağı yukarı aynı. Analizde ölenler arasında Hamas savaşçılarının sayısı belirtilmiyor.
Kasım 2023 ile Nisan 2024 arasında doğrulanmış 8 binden fazla ölümle ilgili ayrı bir Birleşmiş Milletler (BM) analizi, ölenlerin yüzde 44'ünün çocuk ve yüzde 26'sının kadın olduğu sonucuna varmıştı.
Araştırmada kullanılan kaynaklar
Lancet raporun hazırlayan araştırmacılar, yakalama-yeniden yakalama analizi adı verilen ve üç farklı kaynağın çapraz referanslandığı bilimsel bir teknik kullandı. Bu sistemde kaynaklar arasında ne kadar az örtüşme varsa, birçok ölümün kayıtlara geçmemiş olma ihtimali o kadar yüksek oluyor.
Raporda, “Bu yöntem, kayıtları doğru bir şekilde birbirine bağlamak, örtüşen vakaları belirlemek ve istatistiksel modellere dayanarak herhangi bir listede yer almayanlar dahil olmak üzere gerçek vaka (ölüm) sayısını çıkarmak için yeterli tanımlayıcı bilgiye sahip birden fazla veri kaynağı (liste) kullanır” denildi.
İlk kaynak, Filistin Sağlık Bakanlığı'nın hastane ve morglarda tespit edilen ceset listesiydi; ikinci kaynak, Sağlık Bakanlığı tarafından dağıtılan ve akrabalardan vefat eden aile üyelerini kaydetmelerini isteyen çevrimiçi bir anketti; üçüncü liste ise Instagram ve Facebook gibi sosyal medya sitelerinde yayınlanan ölüm ilanlarından derlendi.
Dolaylı ölümler
Veriler, savaşla dolaylı olarak ilgili nedenlerden ölen Filistinliler’i içermiyor.
Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu'ndan raporun eş yazarı Zeina Jamaluddine, “Dolayısıyla, sağlık hizmetlerine erişememe, kalp krizi, bulaşıcı hastalıklar, anne bakımı, hamile kadınların uygun doğuma erişememesi ve benzeri konuları da dahil edersek, gerçekte ölüm sayısı daha yüksek olabilir” dedi.
Analizde kayıp insanlar da dahil edilmedi. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi, 10 bin Filistinli’nin enkaz altında olduğunu ve öldüğünü tahmin ediyor.
Jamaluddine, yakalama-yeniden yakalama tekniğinin başka çatışmalarda da ölümleri tahmin etmek için kullanıldığını söyledi: “Sudan ve Yemen'de kullanıldı. Kosova'da da kullanıldı ve bu kanıtların bazıları UAD'de [Uluslararası Adalet Divanı] kullanıldı.”
İsrail yetkililerinden araştırmaya tepki
İsrail, Hamas’ın 7 Ekim 2023'te çoğu sivil 1200'den fazla kişinin ölümüne neden olan sınır ötesi saldırısının ardından Gazze'de Hamas'a karşı savaş başlattı.
250'den fazla rehine Gazze'ye geri götürüldü. Halen Hamas'ın elinde 100'e yakın rehine bulunuyor ve bunların yaklaşık üçte birinin öldüğüne inanılıyor.
İsrail, Hamas’ı Gazze’deki sivilleri kalkan olarak kullanmakla suçluyor.
İsrail'in Londra Büyükelçiliği VOA'ya yaptığı açıklamada, “Daha önce sayısız kez kanıtlandığı gibi, Gazze'den gelen herhangi bir bilgiye güvenilemez ve Lancet'in İsrail karşıtı önyargılı geçmişini görmezden gelemezsiniz. Bu nedenle, okuyucuları kaynaklarını ve geçerliliklerini sorgulamaya şiddetle teşvik ediyoruz. İsrail hakkında sürekli olarak yanlış bilgi yayılmasının durdurulması çağrısında bulunuyoruz. Bu tür faaliyetler sadece Hamas'a hizmet eder, sorumsuzcadır ve artan Yahudi karşıtı nefrete tehlikeli bir şekilde katkıda bulunur.”
Reuters, ismi açıklanmayan üst düzey bir İsrailli yetkilinin şu sözlerini aktardı: “Dünyada başka hiçbir ordu bu kadar geniş kapsamlı tedbirler almamıştır. Bunlar arasında sivillerin tahliyesi için önceden uyarıda bulunulması, güvenli bölgeler oluşturulması ve sivillerin zarar görmesini önlemek için her türlü tedbirin alınması yer almaktadır. Bu raporda verilen rakamlar sahadaki durumu yansıtmamaktadır.”
VOA rakamları bağımsız olarak doğrulayamadı. İsrail yabancı gazetecilerin Gazze'ye girmesine izin vermiyor.
Forum