ISTANBUL —
Türkiye’nin Fethullah Gülen için Amerika’dan resmi olarak iade talebinde bulunacağı haberi, Amerika ve Türkiye arasındaki ilişkileri daha da gerebilir. Ankara, Gülen’in hükümeti devirmek için kurulan komplonun arkasında olan kişi olduğunda ısrarlı. Ancak uzmanlar, Gülen’in iadesinin hukuki açıdan zor olabileceğini söylüyor.
Gülen’i ve cemaat üyelerini hükümeti devirmeyi amaçlamakla suçlayan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Washington’dan Gülen’in iade edilmesini isteyeceğini belirtti.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) eski yargıçlarından ve şu anda Cumhuriyet Halk Partisi Anayasa Komisyonu Üyesi olan Rıza Türmen, iki ülke arasında 1981’den bu yana yürürlükte olan bir iade anlaşması olduğunu söylerken Gülen’in iadesinin gerçekleşmesinin zorluğuna dikkati çekiyor.
Türmen; “İadenin gerçekleşmesi için bazı koşullar var, örneğin bu durumda birinin iadesi için o kişinin herhangi bir suç işlemiş ya da suçtan yargılanmış olması gerekir. Diğer bir koşul da, iadesi istenen kişinin işlediği belirtilen suçun, her iki ülkenin de yasaları kapsamında cezalandırılabilir olması. Bu koşulların yerine gelip gelmediği şüpheli. Bence Fethullah Gülen’in bir suçu ya da bu suçtan hüküm giymişliği yok. Bu yüzden bu iade için hukuki bir zemin olduğunu sanmıyorum” diye konuşuyor.
Amerika Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Marie Harf, dünkü basın brifinginde iade talebiyle ilgili bir soruya, “Dışişleri Bakanlığı beklemede olan ya da potansiyel iade talepleriyle ilgili yorum yapmaz” diyerek yanıt verdi.
Gülen’in ABD tarafından iade edilmesi talebiyle ilgili haberlerin ardından, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın Gülen hakkında bir soruşturma yürüttüğü ortaya çıktı. Turizm ve Kültür Bakanı Ömer Çelik, soruşturmanın anayasayı ihlal temelinde Türk Ceza Kanunu’nun suç örgütü kurmak suçlaması çerçevesinde yürütüldüğünü belirtti. Adalet ve Kalkınma Partisi, Gülen cemaati üyelerini polis ve yargının içine sızarak, dört eski bakan ile Erdoğan ailesini de kapsayan yolsuzluk ve rüşvet soruşturmasını başlatmak ve hükümeti devirmeyi planlamakla suçluyor. Gülen, bu suçlamaları reddediyor.
Milliyet Gazetesi yazarı Kadri Gürsel, bu suçlamalara rağmen Amerika’nın Gülen’in iadesini bu yasalar çerçevesinde sağlamasının zor olacağını, çünkü anlaşmada siyasi nedenlerle suçlanan birinin iade edilemeyeceğinin açıkça belirtildiğini söyledi. Gürsel, “Bence anlaşmanın bu maddesi iade olasılığının önünü kapatıyor. Sonuçta Gülen’in iadesi ile ilgili talep ve söylemin tamamı zaten siyasi temeller üzerine kurulu” dedi.
Gülen’e yöneltilen suçlamalara kuşkuyla yaklaştığını belirten Washington, Türk hükümetini karıştığı iddia edilen yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarına müdahale etmesi nedeniyle eleştirdi. Ancak Başbakan Erdoğan, hükümetinin, liderliğini Gülen’in yaptığı paralel bir yapı tarafından tehdit edildiği konusunda ısrarlı.
Taraf Gazetesi yazarı Semih İdiz, Başbakan’ın bu savunmasının, geçen ay yapılan yerel seçimlerde partisinin seçmen tabanını güçlendirdiği görüşünde. Semih İdiz, yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle, Erdoğan’ın Gülen’in iadesi üzerine siyasi bir oyun oynadığını düşünüyor.
Semih İdiz, “Yerel seçimlerden önce ‘paralel yapıya’ karşı başlattığı ve kendisini kazançlı çıkaran bu ivmeyi, Cumhurbaşkanlığı konusunda ne yapması gerektiğini kararlaştırıncaya kadar sürdürmesi gerekiyor. Bence bu siyasi bir oyun. Amerika’yı hedef almak, eleştirmek, bu ülkede her zaman popülerlik kazandırmıştır. Türkiye’de Batı karşıtı olma gibi bir sorun var, işin içine Amerika girdiğinde bu Batı karşıtlığı had safhaya çıkıyor,” diye konuşuyor.
Uzmanlar, Washington’un Gülen’i iade etme olasılığının son derece az olduğunu, iade edilse bile bu sürecin yıllar sürebileceğini belirtiyor. Köşe yazarı Gürsel, iade talebi reddedilse bile iki ülke arasındaki ilişkilerin ciddi anlamda zarar görmeyeceğini düşünüyor.
Gürsel, “Amerika bu talebi reddederse ne olur, herhangi bir yaptırımı olacak mı? Bence hayır, çünkü Amerika – Türkiye ilişkileri çok boyutlu. Ayrıca hem Başbakan hem de hükümeti, Türk – Amerikan ilişkilerine önem veriyor,” diyor.
Şimdilik Erdoğan hem Gülen’e, hem de Washington’a bu konuda baskı uygulamaya devam ediyor. Geçmişte Türk mahkemeleri birkaç kez Amerika tarafından yapılan iade taleplerini yerine getirmişti. Uzmanlar, yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle Ankara’nın hem Gülen ve üyelerine karşı başlattığı bu kampanyaya, hem de Amerika’ya uyguladığı baskıya devam edeceği görüşünde.
Gülen’i ve cemaat üyelerini hükümeti devirmeyi amaçlamakla suçlayan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Washington’dan Gülen’in iade edilmesini isteyeceğini belirtti.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) eski yargıçlarından ve şu anda Cumhuriyet Halk Partisi Anayasa Komisyonu Üyesi olan Rıza Türmen, iki ülke arasında 1981’den bu yana yürürlükte olan bir iade anlaşması olduğunu söylerken Gülen’in iadesinin gerçekleşmesinin zorluğuna dikkati çekiyor.
Türmen; “İadenin gerçekleşmesi için bazı koşullar var, örneğin bu durumda birinin iadesi için o kişinin herhangi bir suç işlemiş ya da suçtan yargılanmış olması gerekir. Diğer bir koşul da, iadesi istenen kişinin işlediği belirtilen suçun, her iki ülkenin de yasaları kapsamında cezalandırılabilir olması. Bu koşulların yerine gelip gelmediği şüpheli. Bence Fethullah Gülen’in bir suçu ya da bu suçtan hüküm giymişliği yok. Bu yüzden bu iade için hukuki bir zemin olduğunu sanmıyorum” diye konuşuyor.
Amerika Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Marie Harf, dünkü basın brifinginde iade talebiyle ilgili bir soruya, “Dışişleri Bakanlığı beklemede olan ya da potansiyel iade talepleriyle ilgili yorum yapmaz” diyerek yanıt verdi.
Gülen’in ABD tarafından iade edilmesi talebiyle ilgili haberlerin ardından, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın Gülen hakkında bir soruşturma yürüttüğü ortaya çıktı. Turizm ve Kültür Bakanı Ömer Çelik, soruşturmanın anayasayı ihlal temelinde Türk Ceza Kanunu’nun suç örgütü kurmak suçlaması çerçevesinde yürütüldüğünü belirtti. Adalet ve Kalkınma Partisi, Gülen cemaati üyelerini polis ve yargının içine sızarak, dört eski bakan ile Erdoğan ailesini de kapsayan yolsuzluk ve rüşvet soruşturmasını başlatmak ve hükümeti devirmeyi planlamakla suçluyor. Gülen, bu suçlamaları reddediyor.
Milliyet Gazetesi yazarı Kadri Gürsel, bu suçlamalara rağmen Amerika’nın Gülen’in iadesini bu yasalar çerçevesinde sağlamasının zor olacağını, çünkü anlaşmada siyasi nedenlerle suçlanan birinin iade edilemeyeceğinin açıkça belirtildiğini söyledi. Gürsel, “Bence anlaşmanın bu maddesi iade olasılığının önünü kapatıyor. Sonuçta Gülen’in iadesi ile ilgili talep ve söylemin tamamı zaten siyasi temeller üzerine kurulu” dedi.
Gülen’e yöneltilen suçlamalara kuşkuyla yaklaştığını belirten Washington, Türk hükümetini karıştığı iddia edilen yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarına müdahale etmesi nedeniyle eleştirdi. Ancak Başbakan Erdoğan, hükümetinin, liderliğini Gülen’in yaptığı paralel bir yapı tarafından tehdit edildiği konusunda ısrarlı.
Taraf Gazetesi yazarı Semih İdiz, Başbakan’ın bu savunmasının, geçen ay yapılan yerel seçimlerde partisinin seçmen tabanını güçlendirdiği görüşünde. Semih İdiz, yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle, Erdoğan’ın Gülen’in iadesi üzerine siyasi bir oyun oynadığını düşünüyor.
Semih İdiz, “Yerel seçimlerden önce ‘paralel yapıya’ karşı başlattığı ve kendisini kazançlı çıkaran bu ivmeyi, Cumhurbaşkanlığı konusunda ne yapması gerektiğini kararlaştırıncaya kadar sürdürmesi gerekiyor. Bence bu siyasi bir oyun. Amerika’yı hedef almak, eleştirmek, bu ülkede her zaman popülerlik kazandırmıştır. Türkiye’de Batı karşıtı olma gibi bir sorun var, işin içine Amerika girdiğinde bu Batı karşıtlığı had safhaya çıkıyor,” diye konuşuyor.
Uzmanlar, Washington’un Gülen’i iade etme olasılığının son derece az olduğunu, iade edilse bile bu sürecin yıllar sürebileceğini belirtiyor. Köşe yazarı Gürsel, iade talebi reddedilse bile iki ülke arasındaki ilişkilerin ciddi anlamda zarar görmeyeceğini düşünüyor.
Gürsel, “Amerika bu talebi reddederse ne olur, herhangi bir yaptırımı olacak mı? Bence hayır, çünkü Amerika – Türkiye ilişkileri çok boyutlu. Ayrıca hem Başbakan hem de hükümeti, Türk – Amerikan ilişkilerine önem veriyor,” diyor.
Şimdilik Erdoğan hem Gülen’e, hem de Washington’a bu konuda baskı uygulamaya devam ediyor. Geçmişte Türk mahkemeleri birkaç kez Amerika tarafından yapılan iade taleplerini yerine getirmişti. Uzmanlar, yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle Ankara’nın hem Gülen ve üyelerine karşı başlattığı bu kampanyaya, hem de Amerika’ya uyguladığı baskıya devam edeceği görüşünde.
