Halep, 2012 yılının ortalarında başlayan çatışmalar nedeniyle ağır hasar gördü. Kentin tarihi dokusunun yanı sıra, elektrik ve su hatları ile kanalizasyon sistemi de çatışmalardan nasibini aldı.
Kentte çatışmalar Rusya, Türkiye ve İran’ın girişimleri ile sağlanan anlaşma sonrası silahlı grupların bulundukları yerlerden çekilmelerinin ardından durdu.
Anlaşma ile birlikte birkaç yıldır Doğu Halep-Batı Halep şeklinde ikiye bölünmüş olan kent tekrar birleşti. Kent merkezi, kamu kurumları ve yeni yerleşim birimlerinin olduğu batı Halep 2012’den beri Suriye ordusunun kontrolundaydı.
Halep’in tarihi binaların ve çarşılarının olduğu Eski Halep kısmı ile bazı mahallelerin olduğu doğusu ise çeşitli silahlı grupların elindeydi.
Ancak doğu ve batı Halep dahil kentin tamamına su sağlayan ana sistemlerin bulunduğu bölge bir süre çeşitli silahlı grupların kontrolünde kaldı. Yine elektrik sağlanan ana hatların bir kısmı da silahlı grupların elindeki bölgelerdeydi. Çatışmaların yoğunlaştığı bu bölgelerdeki su ve elektrik ana şebekeleri ya kullanılamayacak derecede hasar gördü ya da düzenli bakımı yapılamadığı için kısa sürede atıl hale geldi.
Suriye ordusunun kontrolündeki Batı Halep’te zaman zaman su ve elektrik krizleri yaşansa da altyapı ve kamu hizmetleri devam etti. Kentin bu kısmını elektrik kesintileri olduğunda başvurulan jeneratörlerde kullanılan mazot temininde yaşanan zorluklar da doğrudan etkiledi.
Yine kışları Suriye’de kullanılan mazot sobaları Halep’te de kullanılıyordu ancak mazotu Tartus-Banyas ve Humus rafinerilerinden sağlanan Halep, kenti ülke içine bağlayan yolun zaman zaman kapanması, nakliyatın aksaması gibi sebeplerle düzenli temin edemedi. Nakliyatın zahmetli olması mazot fiyatlarının Şam ve diğer kentlere göre daha yüksek olmasına sebep oldu.
Batı Halep’te kent içindeki bazı noktalara kurulan büyük jeneratörler dikkat çekici. Birkaç semte dönüşümlü olarak elektrik sağlanan büyük jeneratörlerden hastanelerde ve önemli kamu kurumlarında da bulunuyor.
Batı Halep’te kent merkezindeki bazı noktalara ve çok katlı binalara yerleştirilen güneş enerjisi panellerinden de ihtiyacı tamamen karşılamasa da elektrik elde ediliyor.
Suriye genelinde 2011 öncesinde de şehirlere çoğunlukla günde birkaç saat veya yarım gün su verilirdi. Bu nedenle, bütün ev ve işyerlerinin birer su deposu bulunuyor.
Batı Halep’te elektrik direkleri, kanalizasyon şebekeleri, şehir içindeki trafolar hasar görmemiş durumda.
Doğu Halep’te ise durum tamamen farklı. Çeşitli silahlı grupların kontrolünde kalan bu bölgelerde ısınma için ahşap kullanıldığı belirtiliyor. Nüfusun Batı Halep’e göre oldukça seyrek olduğu bu bölgelerde de su sıkıntısı yaşandığı biliniyor.
Doğu Halep’te elektrik direklerinden kanalizasyon şebekelerine ve su hatlarına kadar bütün altyapının büyük oranda yeniden inşa edilmesi gerekiyor.
Kentte sağlanan anlaşmanın ardından hastane, okul ve önemli kamu kurumlarına sürekli elektrik ve su sağlayacak ‘acil hat’ denilen bir sistem devreye sokuldu. Kente su sağlayan tesisin acil onarılması gereken yerlerden olduğu, kentin geneline elektrik sağlayacak hatların onarım çalışmalarına başlandığı belirtiliyor.
Çatışmaların başlamasının ardından Doğu Halep ve çevresindeki evlerini terk edip Batı Halep’e veya ülke içindeki diğer kentlere göç edenlerin geri dönebilmesi için ağır hasarlı mahallelerdeki elektrik ve su hatlarının onarılması gerekiyor. Ancak bu bölgelerdeki hasar derecesi aynı değil, moloz yığını olan yerler de var biraz onarımla yaşanabilecek yerler de… En azından evleri oturulabilecek durumda olanların geri dönebilmesi için Doğu Halep’e elektrik ve su sağlanması, kentin bütününe hizmet veren hatların onarılması gerekiyor.
