İstanbul’da kaydı bulunmayan Suriyeliler’e kayıtlı oldukları şehirlere gitmeleri için tanınan süre 30 Ekim tarihinde doldu. Valilik tarafından yapılan açıklamada İstanbul’da kaydı olmayan 6 bin 416 Suriyeli’nin geçici barınma merkezlerine yönlendirildiği belirtildi. Suriyeliler bu merkezlerden sonra da kayıtlı oldukları şehirlere gönderilecekler.
Ancak İstanbul’da kayıtlı olmayan Suriyeli sayısı 6-7 bin kişinin çok çok üzerinde.
Pek çok kişi İstanbul’da kayıtlı olmamasına rağmen zaman zaman kontrollere takılsa dahi İstanbul’da yaşamayı sürdürüyor.
Musa Hadji Ahmad: "Altı yıldan bu yana İstanbul’dayız. Gittik ‘Bizim kimliklerimizi değiştirin’ dedik. ‘Yok olmaz’ diyorlar. Babam bir kere yakalandı ama bir şey demediler. Küçük kardeşim iki yıldır okula gidiyor. İnternette başvuru yaptık, değiştirsinler diye. Bekleyeceğiz, belki değiştirirler, bilmiyoruz."
Uzmanlar: 'Gönderilseler de bir süre sonra geri dönerler'
Bazı uzmanlar da kayıtlı oldukları küçük şehirlerde iş imkanlarının kısıtlı olmasından dolayı Suriyeliler’in, bir süre sonra geri döneceklerini düşünüyor.
Metin Çorabatır – İGAM Başkanı – “Bu insanların, yani İstanbul'da kayıtsız olanların tümünü başka şehirlere, kayıt oldukları şehirlere yollasalar bile bir süre sonra onlar tekrar gelecektir. Çünkü onları İstanbul'a götüren sebep, ekonomik sebepler. Kendi kayıt oldukları şehirlerde iş imkanları yok, geçinme imkanları çok dar. İstanbul, çok daha farklı bir ülke neredeyse. Dolayısıyla şimdi zorla şehirlerine gönderilseler de bir süre sonra döneceklerdir. Onun için uygulaması biraz zor bir olay.”
İstanbul’da yaşayan Suriyeliler de büyük şehire gelmelerinin başlıca nedenini İstanbul’daki iş olanakları olarak gösteriyor.
"Nereye gideceğim?"
Ammar Abu Ali: “Korkuyorum, nereye gideceğim. Huzur ve işim burada, nereye gideceğim. Neden bilmiyorum, sonunda her yer Türkiye. Ne fark eder. İstanbul, Gaziantep ne fark eder. Nihayetinde bir ülke. Benim kimliğim mesela Gaziantep’te kayıtlı. Elektrik açmak istiyoruz, açmıyorlar. Başka şeyler de yapmıyorlar. Mesela hastaneye gidemiyoruz.”
Türkiye, bu kişilere kayıtlı oldukları şehirlere dönmeleri halinde sağlık ve eğitim gibi imkanlar sunmasına rağmen mülteciler, büyük şehirlerde kalmayı sürdürüyorlar.
Metin Çorabatır: “Çocuklarını o şehirlerde okula kaydettirebiliyorlar, sağlık hizmetlerinden orada faydalanabiliyorlar ama ona rağmen İstanbul, İzmir, Ankara gibi büyük şehirlere geliyorlar. Çünkü karınlarını doyuracak işe ihtiyaçları var, bu şehirlerde.”
Çocuklar da çalışmak için İstanbul'da kalıyor
Moaz Selmu: “Ben Arap okuluna gidiyordum. Sonra Türk okuluna gitmeye başladım. Kaymakamlıktan belge getirmemi istediler. Çünkü benim annem ve babam ayrılar. Ama bana belge verilmedi. Şimdi ben okul için gerekli kağıtları veremiyorum.”
Kimlik ve kayıt sorunları yüzünden eğitim imkanlarından geri dahi kalsalar çok sayıda Suriyeli çocuk da çalışarak ailelerine destek olmak amacıyla İstanbul’da kalmayı tercih ediyor.
Musa Hadji Ahmad: “Bir tane kardeşim var, okula gidiyor. Ben okula gitmiyorum, çalışıyorum. Çünkü bizim durumumuz biraz kötü.”
Çözüm ne olabilir?
Uzmanlara göre bu noktada aileden bir kişinin, büyük şehirde kalıp çalışmasına izin verilmesi bir çözüm olabilir.
Metin Çorabatır: “Tamamen bu seyahat özgürlüklerini kısıtlamak değil, zorla o illere geri göndermek değil de orada çalışır, kayıtlı olarak çalışır, para kazanır ailesine yollar. Ailesi de çocuğu da kayıtsız olduğu, İstanbul gibi büyük şehirlerde eğitimden mahrum olmaz. Bu tür formüller, mültecilerle de konuşularak bulunabilir.”
Ancak aile fertlerinin farklı şehirlerde kayıt olmalarından dolayı ayrı yaşamaları da çoğu zaman aileler açısından sorun teşkil ediyor. Hali hazırda bu şekilde bölünmüş ve birbirinden ayrı durumda kalan çok sayıda aile de var.
Fatima Musri: “Benim, eşimin ve iki kızımın kimlikleri İstanbul’da kayıtlı ama oğlum, onun eşi ve dört kızının kimlikleri Hatay’da kayıtlı. Biz bu yüzden sorun yaşıyoruz ve onları da İstanbul’a getirmek istiyoruz. Oğlum 2-3 yıldan beri Hatay’da ve buraya hiç gelemedi.”
Türkler ne düşünüyor?
Hükümet aldığı kararlarla özellikle büyük şehirlerdeki Suriyeli mülteci yoğunluğunu azaltmaya çalışırken Türk halkı da mültecilerle ilgili bu uygulama konusunda bölünmüş durumda. Halkın bir kısmı uygulamayı doğru bulurken bir kısmı da bu kişilerin gidecekleri yerlerde sıkıntı yaşayabileceklerini düşünüyor.
Şermin Oruçoğlu: “Bence ülkemde kalmasınlar artık gitsinler. Sonuçta bir temizlik operasyonu yaptılar orada güvenli bölgelere gitmelerini istiyorum ülkemde kalmasınlar.”
Halime Kiremitçi: “Onlara da yazık sonuçta onlarda Müslüman aleminin vatandaşları. Türkiye’de gelip çalışıp onlar da yaşamını sürdürüyor. Ama ben insanlık açısından bakıyorum olaya. Gidiyorlarsa da güvenli bir bölgeyse gitsinler.”
Türkiye hem yeni mülteci akınını önlemek hem de AB’yle varılan anlaşma gereği mültecilerin Avrupa ülkelerine geçişine engel olmaya çalışıyor. Diğer yandan da Türkiye’deki mültecileri, ülke geneline homojen şekilde dağıtmak istiyor. Ancak her durumda Suriyeli mülteciler konusu ülke gündeminde hemen her gün yerini korumaya devam ediyor.
