İran’ın yeni Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Arap ülkeleriyle ilişkileri düzeltme çabasında.
Bakan Abdullahiyan bu adımı, bölgedeki birçok ülkeyle diplomatik ilişkilerin askıda olduğu ve Yemen’de de Suudi Arabistan’la vekalet savaşının devam ettiği bir dönemde atmaya çalışacak.
Geçen hafta görev başına gelmesinden bu yana ilk olarak Irak’taki uluslararası zirveye katılan Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, bölgedeki gerginlikten Amerika ve müttefiklerini sorumlu tuttu. Zirveye Bağdat’ta evsahipliği yapan Iraklı yetkililer, Tahran ile bölgedeki başlıca muhalifler Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri arasında diplomatik açılım umut ettiklerini açıkça belirtti. Bakan Abdullahiyan’ın varlığından hoşnutsuz olan bazı Arap liderleri de oradaydı zirvedeydi.
Abdullahiyan, İran yönetiminin diyalog ve bölgesel işbirliğine dayalı bir şekilde barış istediğine vurgu yaptı. Bakan, bunu gerçekleştirmenin tek yolunun, bölge yönetimlerinin karşılıklı güven duymasıyla, diyaloğu güçlendirmesiyle ve yabancı güçlerin müdahalelerine izin verilmemesiyle mümkün olacağını savundu.
Uzun süredir değişmeyen yaklaşımlar değişecek mi?
Abdullahiyan’ın yaklaşımının, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri liderlerinin uzun süredir belirli olan tutumunu değiştirip değiştirmediği henüz netleşmedi. İranlı Bakan Abdullahiyan’ın Pazar günü Suriye’nin başkenti Şam’ı ziyareti, İran’ın bölgede özellikle Suriye, Irak, Lübnan ve Yemen’de baskın rol oynama yanlısı olduğunu savunan Arap liderlerini ikna etmiş gibi görünmüyor.
Kısa süre önce İran destekli milislerin Yemen’de Anad Hava Üssü ve Suudi Arabistan’da Abha Havaalanı’na yönelik saldırıları da Suudi Arabistan’ın İran’la ilişkileri düzeltmeyi tercih etmeme nedenlerine bir yenisi olarak eklenmiş olabilir.
Amerika’nın Sesi’ne (VOA) konuşan İranlı analist ve eski diplomat Mehrdad Honsari ise, Suudi Arabistan liderlerinin, İran’a karşı duydukları hoşnutsuzluğa rağmen yaklaşımlarını yumuşatmak zorunda kaldıklarını söylüyor.
Honsari’ye göre, Yemen’deki durum Suudi yönetimi için “tam bir felaket” oldu ve Suudi liderler Yemen’deki Husiler’e destek veren “İran’ın yardımı olmadan oradan çıkamayacaklarını biliyorlar.”
Bakan Abdullahiyan’dan hızlı adımlar
Washington’da yaşayan Körfez bölgesi uzmanı Theodore Karasik, İran’ın yeni bakanının görüşlerini ve niyetini ortaya koymakta oldukça hızlı davrandığı görüşünde. VOA’e konuşan Karasik, Bakan Abdullahiyan’ın, İranlı General Kasım Süleymani’nin Bağdat’taki havaalanında öldürüldüğü alanda dua ederek General’i andığına dikkat çekiyor. Süleymani, geçen yıl Ocak ayında, ABD’nin drone ile düzenlediği bir hava saldırısı sonucu öldürüldü. Sülaymani, İran Kudüs Gücü’nün lideriydi.
Abdullahiyan’ın, Bağdat’taki zirvede çekilen fotoğrafta yer almadığına da dikkat çeken Karasik, yeni bakanın bu protokolu atlamasının nedeninin “Suriye’de Beşar Esat’la çok sıcak bir görüşme yapmak için Bağdat’tan ayrılmış olmasını göstermek” olduğunu söylüyor.
Abdullahiyan, Şam’ı ziyareti sırasında Suriye lideri Esat’la fotoğraf çekildi ve Suriye Dışişleri Bakanlığı’nda da bir basın toplantısında konuşarak Tahran ve Şam yönetimlerinin “en yakın ittifak örneği” olduğunu söyledi.
Abdullahiyan’ın General Süleymani’yle geçmişi
Hem Abdullahiyan hem de İran’ın ulusal güvenlik danışmanı Ali Şamkani, öldürülen General Süleymani’yle oldukça yakındı. Bu, İran’daki yeni hükümetin, Süleymani’nin bölgesel stratejilerinden vazgeçmeyeceği yönünde bir mesaj olarak da yorumlanıyor.
