IŞİD’e karşı Irak’ta sürdürülen mücadele ilerliyor. Örgütün çöküşün eşiğine geldiği yolunda haberler alınıyor. Ancak IŞİD’le savaşın yönüyle ilgili kesin bir karar verilmemiş olması, kimi çevreleri korkutuyor.
IŞİD’in 2013 ve 2014‘teki gibi ani bir biçimde çok geniş alanları yine ele geçirmesinden kaygılanan Iraklı ve Amerikalı yetkili sayısı oldukça az. Örgüt, bu yıllarda binlerce yabancı savaşçının da desteğiyle Irak’ta ardı ardına çok sayıda kent ve kasabayı ele geçirdi.
Uzmanları başka bir etken korkutuyor: dirençli bir örgüt olan IŞİD, savaş oyununu o kadar uzun soluklu bir şekilde oynuyor ki, bu örgütü yenmek bu nedenle düşünüldüğünden daha zor olacak.
Bir süre önce Washington’a gelen Kerkük Valisi Necmeddin Kerim, örgütün ağları ve uyuyan hücreleri olduğunu ve bunların her yere yayıldığını söyledi.
IŞİD’in elinde tuttuğu toprakların yüzde 65‘ini kaybetmesine rağmen Irak toplumunun içine ne kadar işlemiş olduğunu tahmin etmek oldukça güç. Ancak Iraklı ve Amerikalı yetkililer IŞİD’in en dikkatli gözlerden bile kaçma yolları bulduğunu söylüyor.
Ergen savaşçılar
Örgütün belki de en başarılı ve sinsi taktiği, gençleri bünyesine katıp kullanmak oldu. Bu kişiler, şüpheli gözlerden kaçacak kadar genç ancak çok etkili olacak kadar da olgun. Amerikalı ve Iraklı yetkililer, bu gençlerin IŞİD’in emellerine hizmet eden beyni yıkanmış kitleler olduğunu söylüyor.
Kerim, bu gençlerin IŞİD geldiğinde 14-15 yaşlarında olduğunu, şimdi de aktif olarak faaliyet gösterdiklerini ve iyice azılı hale geldiklerini söylüyor.
”Bu gençler veritabanlarında yer almıyor” diyen Kerim, Irak içinde evlerini terk eden gençlerin halkın arasına rahatlıkla sızdıklarını, kamplara ve kentlere kimsenin haberi olmadan girdiklerini, herkesin de bu militanlara sadece çocuk gözüyle baktığını anlatıyor.
Amerikalı yetkililer, IŞİD’in kamplarda ya da örgütün kontrolu kaybettiği bölgelerde uyuyan hücreler kurmak amacıyla kullandığı genç sayısının kaç olduğunu açıklamıyor.
Ancak kimi yardım örgütlerine göre IŞİD, daha önce görülmemiş ölçüde çok sayıda çocuk ve genci kendi emelleri için kullanıyor.
UNICEF’e göre, Irak’taki silahlı örgütlerin çocukları sistematik olarak kullanmasından doğan zorlukların kapsamı son derece geniş.
Sorun sadece gençler de değil. Daha büyük yaştaki IŞİD militanları da tarama sürecinden kaçmaya çalışıyor ya da Sünniler’in çoğunlukta olduğu bölgelere yerleşiyor.
IŞİD’in uyuyan hücrelerinin kökünü kurutmak
Amerika Savunma Bakanlığı yetkilileri, Menbiç gibi kısa süre önce IŞİD’den temizlenen bölgelerde bile uyuyan hücreler olduğuna inanıyor.
Amerika’nın Irak’taki en üst düzey askeri yetkilisi olan Tümgeneral Stephen Townsend, uyuyan hücrelerin Irak ve Suriye’nin her yerinde sivil toplumun içine sızdığını, bu hücreleri ortaya çıkarıp yok etmeye çalıştıklarını kaydediyor.
Tümgeneral Townsend, ”Ortaklarımızla birlikte bu uyuyan hücreleri temizlemek, onları vadilere, nehir yataklarına ve kırsal kesimlere sürmek için çalışıyoruz” diyor.
Ancak Musul ve Rakka’yı IŞİD’den temizlemeye yoğunlaşan Iraklı güçler ve koalisyonun destek verdiği diğer kuvvetler, henüz kapsamlı bir çalışma başlamadığını bildiriyor. IŞİD’in Irak ve Suriye’de, sınır bölgelerinde ve Fırat Vadisi’nde hala etkin olduğu ya da rahatlıkla manevra yapabildiği bölgeler bulunuyor.
IŞİD militanlarının Kerkük’ün Havica bölgesinde yeniden örgütlenmeye başladığını gösteren kanıtlar bulunuyor. Kerkük Valisi’ne göre yaklaşık bin kadar IŞİD militanı, toplumu kontrol altında tutuyor.
Amerikalı bir yetkili, IŞİD’in hala çok sayıda silah, mühimmat ve patlayıcı maddeye sahip olduğunu bildiriyor.
Yetkiliye göre, IŞİD hala bir devlet gibi işleyebileceğine inanıyor.
Amerika’nın sadece hava saldırılarında 60 bin IŞİD militanının öldürüldüğüne dair verilerine rağmen örgüt hala ciddi bir savaşçı güce sahip.
Amerikalı askeri yetkililer, Irak ve Suriye’de yaklaşık 15 bin IŞİD militanı bulunduğunu ve bunların üçte birinin örgütün emelleri için ölmeye hazır olduklarını tahmin ediyor.
Tümgeneral Townsend, ”IŞİD’i iki buçuk yıldır yakından izleyen biri olarak, moral açısından çöktüğü için örgütün birdenbire dağılacağını sanmıyorum” diyor.
Townsend, ”IŞİD bünyesindeki azılı savaşçı oranı yüzde 10 civarında. Bir diğer yüzde 10 ila 20‘lik kesimse azılı yerel savaşçılardan oluşuyor” şeklinde konuşuyor.
Amerikalı ve Iraklı yetkililere göre IŞİD’den arta kalanların amacı örgütün ilan ettiği halifeliğin son kalıntılarını korumak değil, Irak genelinde etnik ve mezhep ayrımı çizgisinde terör eylemleri düzenlemek.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Amerika Temsilcisi Bayan Sami Abdül Rahman, IŞİD hilafetinin Irak’ta sona ereceğini, örgütün elindeki toprakları kaybedeceğini ancak terörün devam edeceğini öngörüyor.
Yerel kaynakları kullanmak
İstihbarat yetkililerine göre, IŞİD neredeyse bir yıldır yavaş ama emin adımlarla stratejisini yeniliyor. Yetkililer, bu sonuca, örgütün eski sözcüsü Ebu Muhammed El Adnani’nin son ses kayıtlarından bu mesajı alıyor.
Adnani, geçen Mayıs ayına ait kayıtta, Musur, Sirte ya da Rakka’nın kaybedilmesinin örgütün mağlup olduğu anlamına gelmeyeceğini, asıl mağlubiyetin savaşma azim ve kararlılığını kaybetmek olduğunu belirtmişti.
IŞİD lideri Ebu Bekir El Bağdadi ise geçen Kasım ayında taktik değişiminin temellerini atmış ve bir ses kaydında bu hamleyi, ”Bu savaş ve bu büyük cihat inancımızı daha da arttırıyor, bunların hepsi zaferin başlangıcı” olarak sunmuştu.
Hudson Enstitüsü adlı düşünce kuruluşu uzmanı, eski istihbarat yetkilisi Michael Pregent, kısa süre önce katıldığı bir panelde, ”IŞİD, El Kaide modeline dönüşüyor. Bayrak dikmek, mahalleleri ya da kasabaları ele geçirdiklerini ilan etmek yerine buralardan terör faaliyetleri yürütmeye başlayabilirler. Bombalı araçlarla saldırılar, suikastlar, uzlaşma sürecine yönelik tehditler bu taktiklerden bazıları” şeklinde konuştu.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Amerika Temsilcisi Bayan Sami Abdül Rahman ise Irak’taki farklı toplumlar arasındaki karşılıklı güvenin seviyesinin düşük olduğunu, IŞİD’in düzenlemeyi becereceği her terör saldırısının, örgütün köklerini daha da derinlere salmasını sağlayacağını söylüyor.
Rahman, ”IŞİD, yerel bir yapı. Irak’taki El Kaide’nin içinden çıkıp büyüdü. Hala iktidara gelme özlemi çeken Baasçıları ve kendilerini dışlanmış hisseden Sünni halkı içine çekti” diyor.
Libya tehdidi
Kimi Amerikalı yetkililer, Irak’ta neler olabileceğine dair senaryolara bakarken Libya örneğine değiniyor. IŞİD, Sirte’deki gibi büyük kayıplara rağmen Libya’da tutunmayı sürdürüyor.
Amerika’nın Afrika’daki kuvvetlerinin komutanı General Thomas Waldhauser, zayıf ya da istikrarsız hükümetlerin varolduğu ülkelerin IŞİD’in kök salıp büyüyeceği yerler olduğuna dikkat çekiyor. Libya’daki durumun da bu olduğunu belirten Waldhauser, IŞİD’in Libya’dan silinememesini buna bağlıyor.
