Petrol ticareti IŞİD’in en büyük gelir kalemi olmasa da, hem düşmanları, hem de destekleyenleri için çok cazip olduğu bir gerçek.
Savaştıkları radikal ve acımasız militanlar tarafından kapılarının önüne kadar getirilen ucuz petrole, aracılar, siviller, muhalifler ve hatta Suriye rejimi bile hayır diyemiyor, özellikle de başka alternatif kaynak olmadığı için.
IŞİD’in petrol ticaretinden geliri yılda 100-150 milyon dolar civarında. Rand düşünce kuruluşundan ekonomi uzmanı Howard Shatz’e göre bu gelir, IŞİD’in aldığı ‘vergiler’, haraçlar ve yağmalarıyla ile birleşince, örgüte yeni eleman sağlamak ve operasyonlarını genişletmek için oldukça fazla olanak sağlıyor.
Shatz, örgütün daha çok parası oldukça, saldırılarını daha kolay finanse ettiğini ve kontrol ettikleri bölgeleri bir ‘devlet’ gibi yönetebildiklerini belirtiyor.
Akıllardaki soru, peki neden Amerika’nın öncülük ettiği IŞİD karşıtı koalisyon, örgütün petrol ticaretini durdurmakta başarılı olamıyor?
Rand kuruluşundan bir başka uzman Ben Bahney’e göre bu sorunu çözmek hiç de kolay değil. Bahney, “Uydu görüntülerini çekmek hayli zor. Kapsam alanında çok fazla açıklıklar var” diye konuştu.
Uzman Bahney, IŞİD’in petrolü aracılara sattıktan sonra, yüzlerce tırın ham petrolü hem IŞİD müttefiklerine hem de IŞİD karşıtlarına taşıdığını söylüyor. Bahney’e göre bunların içinde Esat rejimi kuvvetleri, Kürt bölgeleri, Amerika’nın desteklediği muhalifler, Türkiye, gezici rafineriler ve de kendi iç satışları var. Elde edilen gelir IŞİD operasyonlarını güçlendiriyor.
Amerika ve IŞİD karşıtı koalisyon, IŞİD’in kontrol ettiği bölgelerdeki satışları ve de Esad rejimine yapılan satışları kontrol etme kapasitesine sahip değil.
Ama geriye Washington’un Irak ve Suriye’de desteklediği gruplar kalıyor. Ancak IŞİD ile olan petrol ticaretlerini durdurmak Washington’un yapılması gerekenler listesinde en üst sıralarda her zaman yer almıyor. Çünkü bu grupların başka yakıt alabileceği kaynak yok.
Uzman Ben Bahney bu durumu şöyle açıklıyor: “Burada kendi farklı öncelikleri olan yerel ve bölgesel ortaklarla yaşanan yerel bir koordinasyon probleminden bahsediyoruz. Muhtemelen bu koordinasyon sorunu, pek de çözmeye değer değil. Eğer bazıları bunu yaparsa da kayıpları büyük olacak. Çıkarlarına uymuyor bu durum. ”
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ankara’nın Rus savaş uçağını düşürmesinin nedeni olarak, Türkiye’nin IŞİD’den aldığı petrolün ulaşım yollarını korumak olduğunu söylemişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan da bunu sert bir dille reddetmişti.
Amerika Başkanı Barack Obama da Türkiye’ye uyarıda bulundu.
Başkan Obama şöyle konuştu “Ben Cumhurbaşkanı Erdoğan ile pek çok kez Türkiye-Suriye sınırının kapatılması gerektiği konusunda konuştum. Bu konuda Türkiye’nin ciddi aşamalar kaydettiğini gördük ancak sınırda hala bazı tam olarak kontrol edilemeyen bölgeler var. Özellikle 98 km uzunluktaki hala militanların geçiş noktası olarak kullanılan bir sınır kolu. IŞİD bu bölgeden aynı zamanda operasyonlarını finanse etmek için petrol satışı da yapıyor. ”
Ancak pek çok uzmanın da belirttiği gibi sınırın o kolunu kontrol etmek haylice zor.
Amerika Kara Harp Akademisi profesörlerinden W. Andrew Terrill şunları söyledi: “Bölgede çok fazla yolsuzluk var. Aynı zamanda Türklerin, Türkiye içinde canlı bomba saldırılarını kolayca yapabilecek olan IŞİD’i daha fazla provoke etmek istemediği gibi bir düşüncemiz de var. ”
2015’in başlarında uzmanlar, IŞİD’in sadece ham petrol üretmediğini aynı zamanda rafine de edebilecek kapasitede olduğunu belirttiler. IŞİD bu rafine ettiği petrolü aracılar aracılığıyla bölgeye satıyordu. Bunun üzerine IŞİD karşıtı koalisyon bu rafineleri bombaladı.
Uzman Ben Bahney, Amerikan Hazine Bakanlığı’nın IŞİD’in bu durumdan ne kadar etkilendiği konusunda bir tahmin yaptığını ve tahmine göre, IŞİD’in petrol satışlarından kazandığı haftalık gelirin 10 milyon dolardan 2 milyon dolara düştüğünü söyledi.
Washington da, Fransa ve Rusya’nın da yaptığı şekilde, petrol kuyularında sıralanan IŞİD tırlarını bombalamaya yakın zaman önce başladı.
Ancak, Stratejik Enerji ve Ekonomi Araştırmaları kurumu başkanı Michael Lynch, petrol faaliyetlerinin genel olarak durdurulmasının tarihsel olarak bakıldığında zor olduğunu belirtiyor. Lynch, IŞİD’in petrol ticaretinin yavaşlatılabileceğini ancak tamamen durdurulmasının zor olduğunu da ekledi. Lynch’e göre bunun nedeni IŞİD’in elinde bulunan petrol kuyularının çoğunun küçük çaplı olması ve küçük bir tadilat ile tekrardan faaliyete geçebilecekleri.
Başkan Obama, IŞİD’in gelir kaynaklarına saldırmanın, örgütle mücadelenin çok katmanlı boyutlarından sadece bir tanesi olduğunu ve Esad’ı devirmek ve IŞİD’i yok etmek için askeri gücün ve diplomatik baskıların da gerekliliğini belirtti.
Profesör Terrill IŞİD ile mücadele stratejisinin küçük ama sonunda ölümcül olacak yaralar açmaya benzediğini belirtti ve şöyle devam etti: “Ancak bu stratejinin başarılı olabilmesi için, odaklanılması gereken pek çok konu, pek çok istihbarat, pek çok manevra, ve anlayış gerekiyor. Gözünüzü hedeften ayırırsanız, pek çok sorunla karşılaşırsınız çünkü IŞİD gücünü çok çabuk toparlayabiliyor.”
