Türkiye’deki Haziran seçimlerinden hemen sonra, üst düzey Türk ve İsrailli diplomatlar, uzmanların deyimiyle ilişkileri yeniden kurmada ilk adımı atma çabaları için bir araya geldiler. Ankara ve Washington arasındaki ikili ilişkilerdeki gerilimin azalması ve olası bir koalisyon hükümetinin kurulması bu çabalara hız kazandırabilir.
2010’da Gazze’deki ekonomik ablukayı delme girişimi sırasında 9 Türk vatandaşının İsrailli komandolar tarafından öldürülmesinden bu yana Ankara ve Tel Aviv arasındaki ilişkiler donmuş durumda. Washington bölgede kilit öneme sahip iki müttefiki arasındaki ilişkileri yeniden kurma konusunda o günden beri büyük bir çaba harcıyor. Ne var ki İŞİD militanlarıyla savaşma konusunda, Ankara ile Washington arasındaki gerilimli ilişkiler bu çabaları zora sokuyor.
Cumhuriyet gazetesi ve Al Monitor web sitesi köşe yazarı Semih İdiz bu farklılıkların çoğunun artık giderilmiş olduğunu belirtiyor ve Washington’un, müttefikleri arasındaki ilişkilerin tamiri konusunda yavaş ve deneysel adımlar atmanın yollarını arayacağını ifade ediyor.
İdiz, ilişkilerin tamirinin bir bölümünü Türkiye ve İsrail arasında devam eden görüşmelerin oluşturduğunu ekliyor. Washington’un konuya yalnızca IŞİD açısından değil geniş bir açıdan yaklaştığını söyleyen uzman, seçimlerin hemen sonrasında Türkiye ve İsrail’in ilişkileri normalleştirmek için farklı yerlerde buluştukları konusunda duyumlar alındığına dikkati çekiyor.
Uzmanlar, İsrail Türkiye ilişkilerinin tamirinin, İran’ın bölgede büyüyen etkisini dengelemek konusunda Washington’un elini güçlendireceği görüşünde. Üzerindeki yaptırımların birçoğunun nükleer anlaşma sonrasında kalkmasıyla cesaret bulan Tahran’ın, Katar ve Suudi Arabistan’da yarattığı kaygıları yakın müttefikleri Ankara da paylaşıyor. Kadir Has Üniversitesi öğretim üyelerinden, uluslararası ilişkiler uzmanı Soli Özel, İsrail-Türkiye ilişkilerindeki buzların erimesini engelleyecek bazı önemli iç sorunlar olduğunu düşünüyor.
“Türk dış siyasetinin son zamanlardaki ideolojik yaklaşımı kadar, İsrail ve Türk başbakanlarının kimyalarının uyuşmayışı da ilişkileri normalleştirmedeki tüm çabaları başarısızlığa uğrattı” diyen Özel, yine de iş ilişkilerinin engelsiz sürdüğünü düşünüyor. Uzman, her iki tarafın da, daha iyi ilişkilere sahip olmaları gerektiğini hissetmelerine rağmen iç politikanın sürekli araya girdiğini de sözlerine ekliyor.
Ankara’nın, ilişkilerin düzelmesindeki en önemli koşulu İsrail’in Gazze üzerindeki ambargosunun kalkması. Bir uzman bunun AKP’nin dindar seçmenleri açısından işe yarayacağını söylüyor. Bir üst düzey yetkili ise, şahini oynamanın her iki tarafa da seçmenleri açısından çıkar sağlamakla birlikte, ilişkilerin ilerlemesi için gizliliğin önemini gerekli olduğunu vurguluyor. Brüksel, Carnegie Enstitüsü misafir öğretim üyesi Sinan Ülgen, AKP’nin Haziran seçimlerinde meclis çoğunluğunu yitirmesi ve bir koalisyon ortağı gereğinin ortaya çıkması bu yakınlaşmaya ivme kazandırabilir, diye düşünmekte.
Türkiye’de yeni bir koalisyon hükümeti olasılığının bir fırsat aralığı yaratacağını belirten Ülgen, dış işlerinin küçük partinin, şimdiki durumda CHP’nin kontrolüne bırakılmasının olası bulunduğunun altını çiziyor. Bu durum dış politikada bazı ayarların yapılmasını getirebilir ve İsrail ile olan ilişkiler de bunun bir parçası olabilir.
Böyle bir koalisyon AKP liderliği için de uygun olabilir. Nitekim açıkça İsrail adı dillendirilmese de partinin önde gelenleri seçim sonrası sık sık bölgedeki ilişkilerin geliştirilmesi gereksinmesine vurgu yapmaktalar. CHP ile koalisyon kurma çabalarının bir garantisinin olmayışı uzmanları Kasım ayında yapılması olası bir erken seçim öngörüsüne itmekte. Yeni bir seçim ortamı ise İsrail ile ilişkilerin düzelme sürecini askıya alabilir.
