12 Eylül 1980 Askeri Darbesi’ni gerçekleştiren o dönemki Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, devlet töreni ile toprağa verildi. Ancak Evren’in ‘7. Cumhurbaşkanı’ sıfatına rağmen, Cumhurbaşkanlığı ve Bakanlar Kurulu temsilcileri cenazeye katılmadı.
Kenan Evren, sağlık sorunları nedeniyle tedavi gördüğü Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde (GATA) 9 Mayıs akşamı vefat etmişti. 98 yaşındaki Evren’in ölümüyle birlikte 12 Eylül Davası’nda hakkında rütbe sökümü ve müebbet hapis cezası kararı verilmiş olması nedeniyle cenazesine ilişkin devlet töreni tartışması yaşanmıştı. Ancak Yargıtay’ın kesinleşmiş kararı olmaması nedeniyle mevzuat uyarınca Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürlüğü idaresinde devlet töreni olacağı duyurulmuştu.
Bugün Kenan Evren’in naaşı, GATA’dan ilk resmi tören adresi Genelkurmay Karargahı'na getirildi. Ancak sağlığı nedeniyle resmi izinli Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel ev sahibi değildi. Askeri hiyerarşi gereği Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hulusi Akar’ın ev sahipliğindeki törende, Evren'in Türk bayrağına sarılı naaşı, askerler tarafından katafalka alındı. Katafalkın yanında Evren'in fotoğrafı ve madalyaları yer aldı. Askerlerin cenazenin başında sırayla nöbet tuttuğu törende, saygı geçişi yapıldı. Buradan cenaze, Ahmet Hamdi Akseki Camisi'ne doğru asker selamıyla gönderildi.
Ankara’da Kocatepe Camii’nin kent merkezindeki konumu nedeniyle trafiğin kilitlenmesine çözüm amaçlı Eskişehir Yolu’nda Diyanet İşleri Başkanlığı’nın hemen yanında inşa edilmiş Ahmet Hamdi Akseki Camisi ise, ‘protokol camisi’ göreviyle ilk kez en üst düzeyde hizmet verdi.
Dış cephesi ve avlusunda geniş koruma önlemleri alındığı gözlemlenen camiye girişlerde, çanta kontrolü ve üst araması da yapıldı.
Avluda hazırlanmış çadırda, Evren’in kızları Şenay Gürvit, Gülay Evren ve Miray Göksu taziyeleri kabul etti.
Cenaze törenine, Genelkurmay Başkanı Vekili ve Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hulusi Akar, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent Bostanoğlu, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Akın Öztürk ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Abdullah Atay ile eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral Işık Koşaner, eski 1. Ordu Komutanı ve Evren’in eski emir subayı emekli Orgeneral Çevik Bir, eski bakanlardan İsmet Sezgin ile Mehmet Ağar, Fenerbahçe Kulübü 2. Başkanı Nihat Özdemir, eski Fenerbahçe Kulübü Başkanı Ali Şen, eski Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak ile Afganistan Türkleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği yöneticileri de katıldı.
7.Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in cenazesi, ‘devlet töreni’ başlığıyla gerçekleştirildi ancak askeriye haricinde Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık ve TBMM makamlarından temsilci olmaması dikkat çekti. CHP, MHP, HDP gibi siyasi partilerden temsilci yoktu.
Avluda Prof. Dr. Celal Şengör'ün "Sana müteşekkiriz. Nur içinde yat komutanım" yazılı çelengi ile Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı, Evren ailesi ve Ergenekon Partisi'nin gönderdiği çelenkler dikkat çekti.
Evren’e musalla taşında protesto
Kenan Evren’in cenaze namazı kılındığı sırada ise, arka sıralardan ‘Hakkımızı helal etmiyoruz’ diye bağırma sesleri geldi. Protestoculardan ikisi kadın idi. Protestocu dört kişi polislerce hızla avludan uzaklaştırıldı. Ancak şahıslara ‘gözaltı işlemi’ yapılmadı. Sadece kısa süre kendileri polis eşliğinde bekletildi ve cenaze camiden ayrıldıktan sonra serbest bırakıldıkları ifade edildi.
Kadın protestoculardan Lamia Durak’ın avludan uzaklaştırıldığı sırada yere düşmesiyle elinde çizikler oluştu. Durak, yanındaki şahsın kızı olduğunu belirterek, "12 Eylül mağduru" olduklarını, eşi Yılmaz Durak'ın 12 Eylül döneminde işkence gördüğünü ve başta Kenan Evren olmak üzere tüm sorumlulara haklarını helal etmediklerini anlattı.
Evren'in naaşı taşınırken, "işkence mağduru" olduğunu öne süren Osman Altun isimli bir şahıs da basın mensuplarına 12 Eylül’ün sorumlusu olan Evren’e hakkını helal etmeyeceğini söyledi.
Evren ailesi: ‘Şov yapıyorlar’
Cenaze namazındaki protestolara Evren ailesinden tepki ise büyük kızı Şenay Gürvit’den geldi. “Şov yapıyorlar” diyen Gürvit, basın mensuplarında da protesto beklentisi olduğunu ve bunun gerçekleşmiş olduğunu dile getirdi. Gürvit, “Saygısızlık” diyerek tepkisini sürdürdü.
‘Hiç kimse mükemmel değil’
Eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar ise, cenazede siyasi partilerden katılım olmamasıyla ilgili soruya, "siyaseti bıraktım" yanıtını vermekle yetindi.
Fenerbahçe Spor Kulübü Eski Başkanı Ali Şen ise, “Herkes kendinden sorumlu. Hiç kimse mükemmel değil. Herkesin görevini yaptığı gibi Kenan Evren Paşa da yaptı. 17. Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı, 1980 yılında halkın istediği tüm insanlar, 11 Eylül'de ‘Paşa neredesin’ diyordu. 13 Eylül'de insanlar, çok alkışladı, sonra Türk halkı yüzde 92'lerde oy verdi. Hem cumhurbaşkanlığını hem yeni anayasayı onayladılar. Bugün, ülkemiz o anayasa ile yönetiliyor. Böyle bir çoğunluk, demokratik ülkelerde çok az görülür” dedi.
Son durağı Devlet Mezarlığı
Kenan Evren’in naaşı, top arabası ile avludan ana caddeye kadar resmi geçit ile uğurlanmasının ardından son adresi olan Devlet Mezarlığı’na cenaze aracıyla taşındı. Evren'nin cenazesi, Gazi Mahallesi Silahtar Caddesi'ndeki girişinden Devlet Mezarlığı'na alındı.
Basın mensuplarına kapalı gerçekleşen mezarlıktaki törende Evren’in naaşı gömüldükten sonra tabutu üzerindeki Türk bayrağı ailesine teslim edildi. Böylece Evren’in uğurlanması resmen sona erdi.
Mezarlık girişinde de protesto vardı. BBP Bolu İl Başkanı olduğu öğrenilen Mahmut Alan, üzerinde "Diktatör dediğiniz adam bile dünyaya kazık çakamadan gitti. Siyaseti hak, hakikat ve halk için yapın. İbret alalım!" yazılı pankart açtı. Alan, polislerce mezarlıktan uzaklaştırdı
Ankara ve İstanbul’da protesto açıklamaları yapıldı
Büro Emekçileri Sendikası (BES) ve Devrimci 78'liler Federasyonu üyeleri, Kenan Evren'in devlet töreniyle defnedilmesini Ankara’da protesto etti. Ziya Gökalp Caddesi'nde buluşan grup, üzerinde "Diktatörler böyle uğurlanır" yazılı pankart açıp, Kızılay güzergahını takiben davul zurna eşliğinde Yüksel Caddesi'ndeki İnsanlık Anıtı'na yürüdü. Metin Uzuner, grup adına yaptığı açıklamada, şöyle konuştu:
"Türkiye toplumunu, emperyalizmle işbirliği içinde düşmanın arka bahçesi gören projenin deney alanı yaptılar. Gözaltına aldıkları 1 milyon insanı bu deneyin kobayı olarak kullandılar. Halkını seven, halkı için insani ve eşitlikçi bir dünya kurmaya çalışan herkesi düşman gördüler. Etnik temizlik yapar gibi devrimci temizliği yaptılar. Demokrasiyi kurma ve kollama adına yaptıkları darbeden demokrasi çıkmadı. Yurttaşlara, Türkiye'ye ve insanlığa karşı sayısız suç işlediler."
Kayıp yakınlarınca oluşturulan "Cumartesi Anneleri" ile İnsan Hakları Derneği (İHD) üyeleri ise, İstanbul’Da İstiklal Caddesi'nde Galatasaray Lisesi önünde toplandı. Gruba, HDP Grup Başkanvekili Pervin Buldan ve CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu da destek verdi.
"Kenan Evren öldü, 12 Eylül yaşıyor" yazılı pankart açan katılımcılar, ellerinde 12 Eylül darbesinin mağdurlarının fotoğraflarını taşıdı.
12 Eylül Mağduru Ülkücüler Komisyonu Başkanı Remzi Çayır ile birlikte ülkücüler ise, Ankara, Güvenpark’ta basın açıklaması yaptı.
