Sivastopol, 2 Mart 2014 Salı. Rusya Federasyonu’nun Karadeniz filosunun önemli bir kısmına ev sahipliği yapan Sivastopol Körfezi’nin girişinde iki Rus gemisi duruyor. Gemiler, iki gündür ne körfezde bulunan Ukrayna bandıralı gemilerin çıkışına izin veriyor ne de kendi kontrolleri dışında Karadeniz’den gelmek isteyen gemilerin dışarıdan körfeze girişine. Sivastopol limanında elindeki dürbünle denize bakan Natalya Erkova, ‘ Amerikan gemileri gelse de Sivastopol’u kimseye vermeyiz. Burası 250 yıldır Rus toprağı. O gemiler bizim güvencemiz’ diyor.
Ruslar, 1853-1856 yıllarında gerçekleşen Kırım Savaşı’nda gösterdiği direniş nedeniyle ‘şanlı kent’ olarak kabul ettikleri Sivastopol’da kontrolü tamamen ellerine almış gözüküyor. Bazı binaların çatısında tek tük kalan Ukrayna bayrağı dışında kentteki tüm binalarda Rusya Federasyonu bayrağı dalgalanıyor. Zaten Rus halkın nüfusun üstünlüğü bulunan kent tamamen Rus hakimiyeti altında.
Ancak kentte bir Rus işgali havası yok. Zaten kent halkı Rusya’ya katılmak için dört gözle 30 Mart’ta yapılması planlanan referandumu bekliyor. Kentin merkezindeki Nahimov Meydanı’nın karşısındaki belediye binasının önünde Rus bayraklarıyla gösteri yapan küçük gruptan bir genç, ‘referandumu engellemek isteyeceklerini biliyoruz. Ama kararlıyız. Nazilerle işbirliği yapan Batı Ukraynalıların yönettiği ülkede olmak istemiyoruz’ diyor. ‘Ülkeniz Rus işgali altında mı?’ diye sorunca kızıyor ve asıl esir olan ve kendini kuşatma içinde hisseden biziz’ diyor.
Bahçesaray’da Ukrayna birliğine Kazak kuşatması
Rus gencin kendisini ‘kuşatma altında’ hissettiği anda 50 kilometre kuzeyde Bahçesaray’da bir Ukrayna birliğinin etrafında iki kamyon dolusu Kozak –Rus Kazak- asker var. İki saat süren görüşmenin ardında mayın temizleme eğitim birliğini kuşatan Rus yanlısı askerlerin komutanı küçük bir çocuğun elinden tutarak içeri giriyor. Yaklaşık yarım saat sonra yanlarında bir askerle çıkıyorlar. Yeni gelen asker, birliğin komutanı Yüzbaşı Staşenko.
Yaşadığı sıkıntı yüzüne vuran Ukraynalı komutan, ‘Bize 3 şey teklif ettiler. Rusya tarafına geçin. Reddettik. Kırım Özek Cumhuriyeti’ne bağlılık yemini edin reddettik. Silahlarınızı teslim edin. Reddettik. Hiç istemiyoruz ama saldırı olursa kendimizi koruyacağız. Çünkü bu birlik Ukrayna ordusunun birliğidir’ dedi. Bu konuşmanın ardından birliğe gelen çoğu kadın meraklı bir grup Bahçesaraylı Ukraynalı komutanı alkışlayarak destekledi.
Kozak komutan ise bu kararı içeride bulunan askerlerin vermesinin gerektiğini söyledi. Ve onlarla konuşmak istedi ama Ukraynalı komutan bu teklifi reddederek kışlaya geri döndü. Gerçekten ilginç bir manzaraydı. Çatışmanın eşiğindeki iki komutan ortak basın toplantısı yaptılar ve hiçbir sorun çıkmadan ayrıldılar.
Bahçesaray’da yaşayan Kırım Tatarları gergin
Bahçesaray, Kırım Tatar Hanlığı’nın tarihi başkenti. Kırım Tatar Hanlığı’nın sarayı Han Saray ve Türkçülüğün ideologlarından İsmail Gaspıralı’nın mezarı burada bulunuyor. Kent Kırım Tatar nüfusu ağırlıklı ancak sokaklarda pek fazla insana rastlanmıyor. Öğle namazı sırasında Han Saray’ın girişinde bulunan Han Camii’nin önüne çıkıyoruz. Ancak camiide üç kişi bulunuyor ve onlar da konuşmak istemiyor.
Han Saray’ın karşındaki Tatar mutfağından örnekler sunan bir restoranda iki Kırım Tatarı genç kadınla karşılaşıyoruz. 22 yaşındaki Zehra üniversitede ekonomi okuyor, yarı zamanlı olarak bir butikte tezgahtarlık yapıyor. ‘Neden sokaklar bu kadar ıssız?’ diye söze girdiğimde cümleyi tamamlama izin vermiyor. ‘İnsanlarımız savaştan ama daha çok iç çatışmadan korkuyor. Özellikle de erkeklerimiz. Çünkü kaşın üzerinde gözün var diye kavga çıkartabilirler. Hepimiz tedirginiz ve bu işin nereye varacağını bilmiyoruz’ diyor.
Zehra’nın geleceğe dönük kaygıları son dönemde iyice artmış. ‘ Altı sene üniversite okudum. Mayıs ayınca mezun olacağım. Ama Rusya’da mı Ukrayna’da mı iş arayacağımı bilmiyorum. Umarım referandumda Rusya’ya bağlanmak oylanmaz. Bildiğim bir şey var. O da burasının benim vatanım olduğu gerçeği.’
Referandum tarihi erkene mi alınacak?
Kırım Tatarları, referandumda sorulacak soru bir yana silahların gölgesinde seçim yapılmasına kaşı çıkıyor. Ama kulislerden gelen bilgilere göre Kırım Özerk Cumhuriyeti yönetimi, gerilimin azalması için referandum tarihini öne almayı planlıyor.
Ruslar, 1853-1856 yıllarında gerçekleşen Kırım Savaşı’nda gösterdiği direniş nedeniyle ‘şanlı kent’ olarak kabul ettikleri Sivastopol’da kontrolü tamamen ellerine almış gözüküyor. Bazı binaların çatısında tek tük kalan Ukrayna bayrağı dışında kentteki tüm binalarda Rusya Federasyonu bayrağı dalgalanıyor. Zaten Rus halkın nüfusun üstünlüğü bulunan kent tamamen Rus hakimiyeti altında.
Ancak kentte bir Rus işgali havası yok. Zaten kent halkı Rusya’ya katılmak için dört gözle 30 Mart’ta yapılması planlanan referandumu bekliyor. Kentin merkezindeki Nahimov Meydanı’nın karşısındaki belediye binasının önünde Rus bayraklarıyla gösteri yapan küçük gruptan bir genç, ‘referandumu engellemek isteyeceklerini biliyoruz. Ama kararlıyız. Nazilerle işbirliği yapan Batı Ukraynalıların yönettiği ülkede olmak istemiyoruz’ diyor. ‘Ülkeniz Rus işgali altında mı?’ diye sorunca kızıyor ve asıl esir olan ve kendini kuşatma içinde hisseden biziz’ diyor.
Bahçesaray’da Ukrayna birliğine Kazak kuşatması
Rus gencin kendisini ‘kuşatma altında’ hissettiği anda 50 kilometre kuzeyde Bahçesaray’da bir Ukrayna birliğinin etrafında iki kamyon dolusu Kozak –Rus Kazak- asker var. İki saat süren görüşmenin ardında mayın temizleme eğitim birliğini kuşatan Rus yanlısı askerlerin komutanı küçük bir çocuğun elinden tutarak içeri giriyor. Yaklaşık yarım saat sonra yanlarında bir askerle çıkıyorlar. Yeni gelen asker, birliğin komutanı Yüzbaşı Staşenko.
Yaşadığı sıkıntı yüzüne vuran Ukraynalı komutan, ‘Bize 3 şey teklif ettiler. Rusya tarafına geçin. Reddettik. Kırım Özek Cumhuriyeti’ne bağlılık yemini edin reddettik. Silahlarınızı teslim edin. Reddettik. Hiç istemiyoruz ama saldırı olursa kendimizi koruyacağız. Çünkü bu birlik Ukrayna ordusunun birliğidir’ dedi. Bu konuşmanın ardından birliğe gelen çoğu kadın meraklı bir grup Bahçesaraylı Ukraynalı komutanı alkışlayarak destekledi.
Kozak komutan ise bu kararı içeride bulunan askerlerin vermesinin gerektiğini söyledi. Ve onlarla konuşmak istedi ama Ukraynalı komutan bu teklifi reddederek kışlaya geri döndü. Gerçekten ilginç bir manzaraydı. Çatışmanın eşiğindeki iki komutan ortak basın toplantısı yaptılar ve hiçbir sorun çıkmadan ayrıldılar.
Bahçesaray’da yaşayan Kırım Tatarları gergin
Bahçesaray, Kırım Tatar Hanlığı’nın tarihi başkenti. Kırım Tatar Hanlığı’nın sarayı Han Saray ve Türkçülüğün ideologlarından İsmail Gaspıralı’nın mezarı burada bulunuyor. Kent Kırım Tatar nüfusu ağırlıklı ancak sokaklarda pek fazla insana rastlanmıyor. Öğle namazı sırasında Han Saray’ın girişinde bulunan Han Camii’nin önüne çıkıyoruz. Ancak camiide üç kişi bulunuyor ve onlar da konuşmak istemiyor.
Han Saray’ın karşındaki Tatar mutfağından örnekler sunan bir restoranda iki Kırım Tatarı genç kadınla karşılaşıyoruz. 22 yaşındaki Zehra üniversitede ekonomi okuyor, yarı zamanlı olarak bir butikte tezgahtarlık yapıyor. ‘Neden sokaklar bu kadar ıssız?’ diye söze girdiğimde cümleyi tamamlama izin vermiyor. ‘İnsanlarımız savaştan ama daha çok iç çatışmadan korkuyor. Özellikle de erkeklerimiz. Çünkü kaşın üzerinde gözün var diye kavga çıkartabilirler. Hepimiz tedirginiz ve bu işin nereye varacağını bilmiyoruz’ diyor.
Zehra’nın geleceğe dönük kaygıları son dönemde iyice artmış. ‘ Altı sene üniversite okudum. Mayıs ayınca mezun olacağım. Ama Rusya’da mı Ukrayna’da mı iş arayacağımı bilmiyorum. Umarım referandumda Rusya’ya bağlanmak oylanmaz. Bildiğim bir şey var. O da burasının benim vatanım olduğu gerçeği.’
Referandum tarihi erkene mi alınacak?
Kırım Tatarları, referandumda sorulacak soru bir yana silahların gölgesinde seçim yapılmasına kaşı çıkıyor. Ama kulislerden gelen bilgilere göre Kırım Özerk Cumhuriyeti yönetimi, gerilimin azalması için referandum tarihini öne almayı planlıyor.
