6 Ocak, Çarşamba günü ABD Kongre binasına Başkan Donald Trump destekçileri arasından kalabalık bir grubun düzenlediği baskın ülke genelinde siyasi atmosferi yerinden sallarken dünyada da şaşkınlık ve endişe yarattı.
Demokrat rakibi Joe Biden’ın kazandığı seçim sonuçlarına itirazlarında ısrarını uzun süre devam ettiren Başkan Trump, Kongre’de Seçiciler Kurulu’nun seçim sonuçlarını onaylayacağı başkent Washington’da kendisine destek amaçlı gösteri düzenleyen protestoculara Kongre binasına yürüme çağrısı yaptı. Bunun ardından Kongre binasına yönelen, yüzlerce kişiden oluşan kalabalık önce Kongre binasının merdivenlerine ulaştı, daha sonra da şiddet eylemlerine başvurarak kapı ve pencerelerden binanın içine girdi.
Kalabalığı dağıtmaya çalışan Kongre Polisi ile bazı protestocular arasında çatışma yaşandı. Olaylarda şu ana kadar en az 5 kişinin yaşamını yitirdiği belirtiliyor. 50’den fazla kişi ise gözaltına alındı. Aşırı sağcı grupların da aralarında olduğu protesto eyleminde Kongre binasını basanlarla ilgili soruşturma devam ederken emniyet yetkilileri şiddete başvuranlarla ilgili ihbarda bulunmaları için halka çağrıda bulundu.
Bu olayın Amerika’nın tarihinde kayıtlara geçeceği şüphesiz. Ancak Kongre binasının hedef alındığı ilk olay bu değildi. İnşaatı 1793 yılında başlatılan ve tarihi boyunca birçok kez restore edilen, yeniden inşa edilen ve genişletilen bu bina saldırılar ve yangınlarla da karşılaştı.
Peki Washington’un göbeğindeki bu beyaz kubbeli, gösterişli Kongre binasında daha önce düzenlenen şiddet eylemlerinin başlıcaları hangileri?
1814: İngiliz askerler Kongre binasını yaktı
1812 yılında başlayan ve 1776 yılında kurulan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Büyük Britanya ve İrlanda Krallığı kolonileri arasında üç yıl süren savaş döneminde İngiliz askerler Washington’u işgal etti.
1814’teki bu işgal sırasında İngilizler Kongre binası içinde, Temsilciler Meclisi Salonu’nda mobilyaları ateşe verdi. Aynı şekilde Kongre’nin üst kanadı Senato’nun oturum salonunda da ateş yakıldı.
Saldırı o dönem Kongre üyelerini oldukça endişeye düşürdüğünden, federal hükümet binalarının Pennsylvania ya da başka bir eyalete taşınması görüşü gündeme geldi.
1835: Başkan Andrew Jackson’a suikast girişimi
1835 yılının Ocak ayında Kongre binasında düzenlenen bir cenaze töreni çıkışında, 30’lu yaşlarında Richard Lawrence adlı bir kişi Başkan Andrew Jackson’a ateş etti. Kullandığı ilk silah ateş etmeyince ikinci bir silah çıkararak Başkan Jackson’ı hedef alan Lawrence, kurşunu Lawrence’a isabet ettiremedi ve etraftakiler tarafından engellendi.
Bu olay ayrıca tarihe bir Amerikan başkanına düzenlenen ilk suikast girişimi olarak tarihe geçti.
Yargı karşısına çıkan saldırgan Lawrence akıl hastası olduğu gerekçesiyle suçlu bulunmadı.
1856: Senatör Charles Sumner’a linç girişimi
Kongre binasında tanık olunan en şiddet içerikli eylemlerden biri 1856 yılında yaşandı. Kölelikle ilgili tartışmaların doruk noktasına yaklaştığı o dönemde Güney Carolina eyaletinden Temsilciler Meclisi üyesi Preston Brooks, kölelik karşıtı konuşma yapan Massachusetts Senatörü Charles Sumner’ı Senato salonunda bir sopayla öldüresiye dövdü.
Ağır yaralanan Sumner hayatta kalmayı başardı, Brooks ise görevinden istifa etti. Ancak bir yıl sonra tekrar seçimlere katılarak kazanan Brooks, Kongre’deki yeni görevine başlayamadan hayatını kaybetti.
1915: Senato Tören Odası’nda dinamitli 4 Temmuz saldırısı
1915 yılında 4 Temmuz Bağımsızlık Günü için hazırlıkların yapıldığı bir günde, Harvard Üniversitesi’nin eski profesörlerinden Erich Muenter Senato’nun törenler için ayrılan bir salonunda üç dinamit patlattı.
Hakim karşısına çıkarılan Muenter, Amerika’nın Birinci Dünya Savaşı’nda İngiltere’ye mali yardım sunduğunu iddia ederek buna tepki göstermek için bombalı eylemi düzenlediği yönünde ifade verdi.
Dönemin en tehlikeli suçlularından sayılan, zehirlenerek ölen eşinin ölümünden de sorumlu tutulan ve eylemlerini farklı kimliklerle gerçekleştiren Erich Muenter olaydan birkaç gün sonra cezaevinde intihar etti.
1954: Porto Rikolu milliyetçilerin saldırısı
Kongre binasının güvenliğinin çok daha az olduğu bir dönemde, 1954 yılında, dört Porto Rikolu milliyetçi Temsilciler Meclisi galerisini ellerinde silahlarla basarak rastgele ateş açtı. 1898 yılında İspanya’dan ele geçirilen Porto Riko’nun bağımsızlığını savunan milliyetçi saldırganlardan biri bir taraftan da Porto Riko bayrağını sallıyordu.
Olayda beş Temsilciler Meclisi üyesi yaralandı. Uzun süre cezaevinde kalan saldırganların cezası uluslararası bir kampanyanın da desteğiyle 1979 yılında Jimmy Carter tarafından hafifletildi.
1971: Weather Underground örgütünün bombalı saldırısı
Radikal sol örgüt Weather Underground (Yeraltı Havası) 1971 yılında Kongre’nin Senato’ya ait bölümünde bir tuvalete bomba yerleştirdi.
1 Mart’ta düzenlenen saldırı sonucu bina içinde yüzbinlerce dolar değerinde hasar meydana geldi ancak ölen ya da yaralanan olmadı.
1983: Senato’ya bombalı saldırı
Kongre binasının Senato bölümüne bir diğer saldırı ise, o dönem Amerika’nın Grenada ve Lübnan’daki askeri eylemlerini protesto eden bir başka sol örgüt tarafından gerçekleştirildi.
Armed Resistance Unit (Silahlı Direniş Birliği) adlı grubun bir bankın altına yerleştirdiği bombanın patlaması sonucu Senatör Robert Byrd’ın odasının kapısı yerinden fırladı. Yaralananın olmadığı olaydan sorumlu tutulan 7 kişi hüküm giydi.
1998: Kongre Polisi’ne silahlı saldırı
Illinois eyaletinden 41 yaşındaki Russell Eugene Wetson Jr. adlı silahlı bir saldırgan 1998 yıında Kongre binası önündeki güvenlik noktasında görev başında duran Kongre Polisi Jacob J. Chestnut Jr.’a ateş ederek ölümüne neden oldu.
Ardından Temsilciler Meclisi Çoğunluk Lideri Tom DeLay’in odasına yönelen saldırgana diğer polisler müdahale etti. Polislere müdahale emri veren dedektif John M. Gibson da saldırganın ateş açması sonucu yaşamını yitirdi. Gibson, saldırganın diğer polis memurları tarafından yakalanmasını sağladığı için övgüyle anılıyor.
2001: Kongre binası 11 Eylül’ün hedefinde
11 Eylül saldırılarında New York’taki Dünya Ticaret Merkezi kuleleri ile Washington ve Virginia sınırındaki Savunma Bakanlığı Pentagon’un yanı sıra yine başkentte bulunan Kongre binası da hedefteydi.
El-Kaide üyesi teröristler tarafından kaçırılan uçaklardan olan, 93 sefer sayılı uçağın rotası Kongre binasıydı. Ancak yolcuların teröristlere müdahalesinin ardından uçak Pennsylvania eyaletinde kırsal bir alana düştü.
2016: Ziyaretçi Merkezi’ne silahla girmeye çalışan kişiye polis müdahalesi
2016 yılının Mart ayında, 66 yaşında bir adam Kongre binasının Ziyaretçi Merkezi’ne izinsiz bir şekilde girmeye kalkışarak güvenlik noktasındaki emniyet görevlilerine havalı tüfek doğrulttu. Karşılık olarak Kongre Polisi, Tennessee eyaletinden Larry Russell Dawson adlı kişiye ateş ederek göğsünden ve bacağından vurdu.
Daha önce de Kongre önünde “Ben Tanrı’nın peygamberiyim” diye bağırması nedeniyle tutuklanan Dawson 14 ay hapis cezasına mahkum edildi. Dawson’un Kongre’ye yönelik şiddet eylemlerinin nedeni bilinmiyor.
