Ukrayna Başbakan Yardımcısı Irina Vereşçuk, Ukrayna’nın Rus işgalinin başladığı 24 Şubat’tan bu yana kuşatma altındaki Mariupol kentinde bulunan Azovstal çelik fabrikasından Cuma günü 50 kadın, çocuk ve yaşlının tahliye edildiğini bildirdi.
Ukrayna dünkü çatışmaların ardından bugün tesisteki tahliye girişimlerinin yeniden başladığını bildirmişti.
Vereşçuk tahliyelerin çok yavaş ilerlediğini söyledi ve Rusya’yı sık sık ateşkesi ihlal etmekle suçladı.
Reuters haber ajansı tahliye edilenlerin geçici olarak Donetsk bölgesindeki Bezimenne köyüne getirildiklerini bildirdi.
Belediye başkanı, çelik fabrikasında yaklaşık 200 sivilin mahsur kaldığını sanıyor.
Rusya Savunma Bakanlığı da Azovstal’dan 50 sivilin tahliye edildiğini doğruladı ve tahliye operasyonlarının Cumartesi günü de devam edeceğini bildirdi.
Günün erken saatlerinde Ukraynalı yerel yetkililer, Rusya’yı Azovstal çelik fabrikasındaki tahliyeleri sağlamak üzere yolda olan bir araca ateş açmakla suçladı. Saldırıda bir Ukraynalı savaşçının hayatını kaybettiği bildirildi.
Rusya, Mariupol Belediye Meclisi’nin iddiasına henüz yanıt vermedi. Sivilleri hedef aldığı iddialarını reddeden Moskova, Azovstal tesisinde Ukraynalı savaşçılarla birlikte mahsur kalan sivillerin tahliye edilmesi için ateşkes önermişti.
Ancak Mariupol Belediye Meclisi çevrimiçi yaptığı açıklamada, ateşkes sırasında sivilleri tesisten tahliye etmeye giden bir aracı, Ruslar’ın tanksavar güdümlü bir silahla vurduğunu öne sürdü.
Açıklamada bir Ukraynalı savaşçının öldüğü, altı kişinin de yaralandığı bildirildi ve ‘‘Düşman tüm anlaşmaları ihlal etmeyi ve sivillerin tahliyesinde güvenlik garantilerine uymayı reddetmeyi sürdürüyor’’ denildi.
Reuters haber ajansı Mariupol Belediye Meclisi’nin açıklamasını doğrulayamadı.
Birleşmiş Milletler ve Kızılhaç, bugüne kadar Azovstal çelik fabrikasından bazı sivillerin tahliyesine yardım etmişti.
Ukrayna, Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü’ne de Azovstal çelik fabrikasından tahliyelere yardım etmesi için başvuruda bulundu.
Azovstal fabrikasını savunan Mariupol’un muhafız alayı Azak Taburu üyelerinden Andriy Biletski, internetten paylaştığı mesajda çatışmaların yeniden başladığını, bombardımanın durmadığını bildirdi ve tahliye edilmeleri için yardım istedi.
Biletski, ‘‘Tahliyelerin geciktiği her dakika sivillerin, askerlerin ve yaralıların hayatına mal oluyor’’ dedi.
Azak Denizi kıyısındaki stratejik liman kenti Mariupol, 10 haftadır savaşın en yıkıcı kuşatmalarından birine sahne oluyor. Ukrayna güçlerinin Mariupol’daki son kalesi ise Sovyetler Birliği döneminden kalma Azovstal çelik fabrikasının yeraltı mahzenleri ve tünelleri.
Rusya başkent Kiev’de direnişle karşılaşınca saldırılarını ülkenin güneyi ve doğusuna yöneltmişti. Yeni cephe Ukrayna’nın Karadeniz’e çıkışını önlemeyi böylece tahıl ve metal ihracatını sonlandırmayı hedefliyor. Mariupol ayrıca Rusya yanlısı ayrılıkçıların kontrol ettiği doğudaki bölgelerle 2014’te Ukrayna’dan ilhak edilen Kırım arasındaki bağlantıyı sağlıyor.
Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’nın doğusundaki Kramatorsk kentinde büyük bir mühimmat deposunun füze saldırısı sonucu imha edildiğini bildirdi. Açıklamada ayrıca hava kuvvetlerinin Luhansk’ta iki Ukrayna savaş uçağını düşürdüğü kaydedildi.
Rusya’nın bu iddiaları doğrulanamadı.
Af Örgütü savaş suçu delillerine ulaştı
Uluslararası Af Örgütü, Rusya ordusunun Ukrayna’nın başkenti Kiev’in dışında bir bölgeyi işgali sırasında savaş suçu işlediğine dair inandırıcı delillere ulaştığını bildirdi.
Raporda Ukraynalı sivillerin Rus güçlerinin elinde rastgele açılan ateş ve işkenceye de maruz kaldığı belirtildi.
Bunların münferit olaylar olmadığına dikkat çeken Af Örgütü yetkililerinden Donatella Rovera, yapılanların Rus güçlerinin işgal ettiği bölgelerdeki davranış biçiminin bir parçası olduğunu söyledi.
Rovera, elde edilen verilerin şu anda olmasa bile gelecekte saldırganlardan hesap sorulması için kullanılmasını umduklarını söyledi.
Ukraynalı yetkililer de Rus askerlerinin işlediğini söyledikleri 9 bin savaş suçunu soruşturuyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi de Rus güçlerince işlendiği iddia edilen savaş suçlarını soruşturan kurumlardan.
Af Örgütü raporu, Rusya güçlerinin Kiev’in kuzeybatısında Buça kasabasını da kapsayan bölgeyi işgali sırasında işlediği iddia edilen savaş suçlarını gösteren son belge. Burada 400’den fazla sivil hayatını kaybetmişti.
Raporda, Rus birliklerinin Buça'da, çoğu Yablunska ve Vodoprovidna caddelerinin kesiştiği noktada, çok sayıda yasa dışı infaz dahil savaş suçları işlediği sonucuna varıldı.
Rovera, Moskova'nın güneyindeki Tula'daki bir tesiste üretilen ve yalnızca Buça’da varlığı doğrulanan seçkin Rus hava indirme birimlerinin elindeki tüfeklerde kullanılan zırh delici mermiler ve mermi kovanlarının delil olarak toplandığını bildirdi.
Af Örgütü, Buça ve yakınlarında Rus kuvvetlerince işlenen ve çoğu yargısız infaz olduğu sanılan 22 yasa dışı cinayet vakasını da belgelediklerini kaydetti.
Uluslararası Af Örgütü raporunda ayrıca 1-2 Mart'ta Borodyanka kasabasında sekiz yerleşim binasını vuran ve en az 40 sivili öldüren Rus hava saldırılarının ‘‘orantısız ve ayrım gözetmeksizin yapılan bariz savaş suçları’’ olduğunu belirtti.
Raporda ‘‘Rus güçleri, hedef alınan binalarda sivillerin yaşadığından haberleri olmadığını inandırıcı bir şekilde iddia edemez’’ denildi.
Rusya, Buça’daki olayların ‘‘kurgu’’ olduğunu iddia ediyor.
‘‘Rusya nükleer silah kullanmayacak’’
Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Aleksey Zaitsev, Rusya’nın Ukrayna’da nükleer silah kullanmayacağını söyledi.
Zaitsev, Batılı yetkililerin kamuoyu önünde bir risk olarak tartıştıkları Rusya’nın Ukrayna’da nükleer silah kullanabileceği kaygılarına yanıt verdi. Zaitsev, nükleer silah kullanmanın Rusya’nın ‘‘özel askeri operasyon’’ olarak adlandırdığı harekatıda geçerli olmayacağını kaydetti.
CIA Başkanı William Burns 14 Nisan’da Rusya’nın Ukrayna’da aldığı darbeler nedeniyle taktik nükleer silah ya da düşük verimli nükleer silah kullanma tehdidinin hafife alınmaması gerektiğini söylemişti.
‘‘Ukrayna 25 milyon tahılı ihraç edemiyor’’
Savaşın tedarik zincirinde neden olduğu aksaklıklar ve dünya ekonomisindeki etkileri de sürüyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) yaklaşık 25 milyon ton tahılın Ukrayna’da mahsur kaldığını bildirdi. Bunun nedenleri arasında Mariupol dahil Ukrayna’nın Karadeniz limanlarının kapanmış olması ve altyapı sıkıntıları gösterildi.
Ukrayna’nın tahıl ihracatındaki aksama gıda fiyatlarında Mart ayında rekor artışa neden olmuş, Nisan’da fiyatlarda az da olsa düşüş yaşanmıştı.
Uluslararası Tahıl Konseyi verilerine göre Ukrayna, dünyanın dördüncü büyük mısır ve altı numaralı buğday ihracatçısı.
FAO yetkilisi Josef Schmidhuber, bu durumun Temmuz ve Ağustos aylarında Ukrayna’da tahılların depolanmasında yer sorunu yaşanmasına neden olacağı uyarısında bulundu.
Ukrayna’da savaş sırasında bazı tahıl depolarının yok edildiği haberleri de kaygıya neden oluyor.
Rusya’nın işgalinden bu yana Ukrayna tahıl ihracatını Karadeniz limanları yerine Batı sınırında trenle ya da Tuna Nehri limanlarından yapmak zorunda kaldı.
Dünya Ticaret Örgütü de Ukrayna’nın tahıl ihracatının aksamasının gıda fiyatlarında büyük artışa neden olmasından ve bunun da açlığı tetiklemesinden endişe ettiğini bildirmişti.
