Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Türkiye ile Ege adalarının silahsızlandırılması konusunda yeniden tırmanan gerilimi AB liderler zirvesinde gündeme getirdi. Miçotakis, bazı Türk yetkililerden son zamanlarda Yunan adalarına ilişkin gelen açıklamalar karşısında harekete geçilmesini ve AB'nin "hızla tepki göstermesini" istedi.
Zirvede ayrıca, Macaristan vetosunu kaldıracak formül bulununca, Rusya'ya petrol ambargosu, 80 oligarka yaptırım, Rus bankalarının SWİFT siteminden çıkarılması gibi maddeler içeren 6'ıncı yaptırım paketi de kabul edildi.
Brüksel'de olağanüstü toplanan ve 2 gün süren Avrupa Birliği olağanüstü liderler zirvesinde, 27 üye ülke devlet ve hükümet başkanları AB Komisyonu tarafından Rusya'ya petrol ambargosu uygulamak için hazırlanan ancak bir aydır askıya alınan 6'ıncı Yaptırım Paketi'ni onayladı. Toplantının ikinci gününde ise, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Türkiye ile yeniden gerilimin tırmandığı Ege adaları sorununu gündeme getirdi.
Miçotakis zirveye, "Türkiye'nin son zamanlardaki provokasyonları ve bu gelişmelerin Doğu Akdeniz'in istikrarı üzerindeki etkisi hakkında Avrupa Konseyi'ni bilgilendireceğim" diyerek girdi. Zirvede konuyu gündeme getiren Miçotakis, Türk yetkililer tarafından bazı Ege adalarıyla ilgili yapılan açıklamalardan "derin kaygı duyduklarını" dile getirdi. Kiryakos Miçotakis, zirvenin ardından "bu tür provokasyonlara müsamaha gösterilemez. Uluslararası barış ve istikrarın sınandığı bir zamanda bölgemizin ihtiyaç duyduğu son şey, başka bir gerilim kaynağıdır” dedi.
Fransa'dan Yunanistan'a destek
Dönem Başkanı Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, toplantının hemen ardından, Ege adalarında Yunanistan ile Türkiye arasındaki anlaşmazlıkta Yunanistan'ı destekleyerek, Yunanistan'ın "egemenliğinin" sorgulanmasını kınadıklarını açıkladı.
Macron, zirveden sonra yaptığı açıklamada, "Yunan Başbakanı meşru endişelerini çok güçlü bir şekilde dile getirdi ve birkaç Türk yetkilinin Yunanistan'ın birkaç ada üzerindeki egemenliğini sorgulayan yorumlarını kınadı. Burada tüm AB'nin ve özellikle Fransa'nın Yunanistan'a desteğini belirtmek istiyorum. Bugün hiç kimse herhangi bir üye devletin egemenliğini tehlikeye atamaz. Bu sözlerin bir an önce kınanması gerektiğini düşünüyorum" dedi.
Türk makamları, Atina yönetimini, Ege Denizi'ndeki adalarını "iki anlaşmaya aykırı olarak" silahlandırmakla suçluyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu bugün yaptığı açıklamada, "Yunanistan'ın adalara asker göndermeye devam etmesi halinde adalar üzerindeki egemenliğini sorgulayacaklarını" yineledi. Çavuşoğlu, "Yunanistan bu adaların statüsünü ihlal etti ve onları silahsızlandırmalı. Aksi takdirde egemenlikleriyle ilgili bir tartışma başlayacak" dedi.
Ukrayna tahılının Karadeniz'den geçirilmesi
Emmanuel Macron, küresel düzeyde "gıda güvenliği" konusuna da değindiklerini, Türkiye ile birlikte BM çatısı altında, Ukrayna buğdayının Afrika ülkeleri başta olmak üzere ihtiyacı olan ülkelere ulaştırılması için oluşturulan projeyi de hayata geçirmeye çalıştıklarını söyledi. Macron, "Ukrayna'da bloke edilen hububatları en kısa sürede ihtiyacı olan ülkelere ulaştırmaya çalışacağız” dedi. Ukrayna'nın Karadeniz'den bu ulaşımın güvenliği konusunda Rusya'dan güvence istediğini belirten Macron, basın açıklamasında konuya ilişkin yöneltilen soruya, Montrö Anlaşması'na atıfta bulunarak şu yanıtı verdi:
"Rusya tarafından Ukrayna'ya verilecek güvenlik garantileri son derece önemli. Karadeniz'deki anlaşmalardan doğan sorumluluğundan dolayı, Türkiye burada çok büyük bir rol oynuyor. Putin ve Erdoğan arasındaki görüşmelerden pozitif sonuçlar ortaya çıktı. Önümüzdeki gün ve haftalarda bu sonuçların sorunu çözmeye yardımcı olmasını umuyorum."
Ambargo krizinde Orban'ın zaferi
AB zirvesinde, 27 üye ülke devlet ve hükümet başkanı, AB Komisyonu tarafından Rusya'ya petrol ambargosu uygulamak için hazırlanan ancak uzun süredir askıya alınan 6'ıncı Yaptırım Paketi'ni de onayladı. Zirvede gece geç saatlere kadar süren tartışmalarda Rusya'ya derin enerji bağımlılığı olan ve denize açılamayan Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Bulgaristan ve Slovakya'nın endişeleri dinlenerek, Macaristan'ın veto krizi aşıldı.
Rusya'dan petrol ithalatını durduramayacaklarını söyleyen Slovakya, Çek Cumhuriyeti ve Bulgaristan da dahil olmak üzere muhalefetteki üyelere Macaristan liderlik ediyor. Ülkesindeki petrol ihtiyacının yüzde 60'ı ve doğal gazın yüzde 85'i Rusya'ya bağımlı olan Macaristan Başbakanı Viktor Orban, AB Komisyonu’nun kendilerine danışmadan teklif hazırladığını belirterek petrol ambargosunun zirvenin gündeminden çıkarılmasını talep etmişti.
Ancak, "Boru hattıyla gelmeyen Rus petrolüne yaptırımlar getiren bir uzlaşmanın ardından" Macaristan vetosunu kaldırdı. Bu formülle, denize erişimi olmayan Macaristan, Slovakya ya da Çek Cumhuriyeti gibi Rus petrolüne bağımlı ülkelerin 18-24 ay süreyle bu ambargodan muaf tutulması sağlandı. Orban, uzlaşmayla "ülkesindeki enerji güvenliğinin ve enerji fiyatlarının sarsılmayacağını" dile getirerek pakete onay verdi.
Altıncı yaptırım paketi
AB Komisyonu tarafından önerilen ve 27 liderin onayladığı 6'ıncı yaptırım paketinde, özellikle yıl sonuna kadar Rus petrol ithalatının yüzde 90'ının üzerinde azaltılması konusunda anlaşmaya varıldı. Pakette ayrıca, aralarında Rus Ortodoks Kilisesi Patriği Kirill'in de bulunduğu 80 Rus oligark daha kara listeye eklendi. Rusya'nın en büyük bankası ve hisselerinin çoğunluğu devlete ait olan ve Rus bankacılık sisteminin yüzde 35'ini kapsayan Sberbank uluslararası bankacılık sistemi SWİFT'den çıkarıldı.
Uzlaşma haberini duyurmak üzere kameraların karşısına geçen AB dönem başkanı Fransa'nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, "Birkaç hafta önce kimsenin mümkün olduğunu düşünmediği çok güçlü bir paket kabul edildi. Önümüzdeki haftalar içinde hiçbir şey gözardı edilmemeli. Her şey sahadaki durumun gelişimine bağlı" dedi.
AB Konsey Başkanı Charles Michel, Twitter hesabından paylaştığı mesajda, "yaptırım paketinin Rusya'nın savaş makinesi için büyük bir finansman kaynağını keseceğini ve Rusya'ya savaşı sona erdirmesi için yüksek baskı uygulayacağını" savundu. Michel, "Bu paket, Ukrayna'daki savaşı durdurmak için atılmış önemli bir adım" dedi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz da düzenlediği basın toplantısında, AB üye ülkeleri tarafından kabul edilen petrol ambargosunu "memnuniyetle karşıladıklarını" dile getirdi. Scholz da, yaptırımların Rusya'ya Ukrayna'daki savaşı sona erdirmesi ve ülkeden çekilmesi için daha fazla baskı yapacağını söyledi.
Ukrayna'ya 9 milyar euro yardıma onay
Brüksel'deki AB zirvesinin sonunda Ukrayna'ya ekonomisini yürütebilmesi için acil nakit ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olmak amacıyla, Ukrayna hükümetine 9 milyar euro yardım yapılması da onaylandı.
AB zirvesinde AB savunması konusu da ele alındı. Liderler, "AB'nin askeri güçlerini daha fazla donatmak ve daha güçlü bir sanayi tabanı inşa etmek için 500 milyon euronun ötesinde yatırım yapma gereğini" kabul etti.
