Guantanamo’daki tutukevi, Amerika’nın teröre savaş açtığı 11 Eylül saldırılarından dört ay sonra, 2002’de açıldı. Gözaltındakilerin hepsi Müslüman’dı, bazıları 18 yaşındaydı. Kampta bugün tutulan 148 kişiden 38’i için hala ‘süresiz gözaltı’ koşulu geçerli.
Nicholas Rostow, Ronald Reagan ve baba Bush dönemlerinde Amerikan hükümetlerine üst düzey danışmanlık yapmış: “Önceki yönetimin görüşüne göre Guantanamo tutukluları Cenevre Sözleşmeleri’nin belirlediği savaşçı tanımlamasına girmiyordu, bu yüzden de yakalandıklarında ‘savaş esiri’ olarak muamele görmediler.”
1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri, taraf ülkelerin üniformalı askerlerinin savaş meydanında tutsak alınması durumunda uygulanacak esasları belirliyor.
Cully Stimson, Heritage Vakfı’nda hukuki konularda üst düzey uzman: “Bu kişiler ele geçirildiğinde hukuki durumlarının ne olacağına önceden karar verilmişti. Eğer ülkeleri Cenevre Sözleşmeleri’ne taraf ise o zaman tam koruma sağlanması gerekiyor.”
Amerika bu kişileri savaş esiri olarak görüyor, ama ülkelerine geri göndermek için terörle savaşın bitmesini şart koşuyor. Ancak Amerika bile bu savaşın ne zaman sona ereceğini bilmiyor: “Diğer alternatiften daha iyi olduğunu düşündük. Yani, öldürmek yerine, bu kişileri insani koşullarda gözaltında tutup, besleyip yaatmayı tercih ettik. Bir kişiyi özgürlüğünden tamamen mahrum etmek öldürmek anlamına geldiği için, kendisini savaş meydanından uzak tutmak, ölüme kıyasla rahatsızlık verici bir durum olarak görüldü.”
Ancak Cully Stimson’a göre şeytan ayrıntıda gizli: “Durumu karmaşık hale getiren şey şu: 11 Eylül saldırısı olduğunda Taleban Afganistan’da iktidardaydı. Yalnızca üç ülke Taleban’ı Afganistan’ın meşru hükümeti olarak tanıdı. Doğal olarak Amerika, bu üç ülke arasında değildi.”
Belki Amerikan hükümeti Guantanamo’daki bazı tutukluları süresiz gözaltında tutmak isteyebilir, ancak diğerleri için seçenekleri çok kısıtlı: “Bu kişiler çok da hoşa gidecek türden insanlar değil. O yüzden de bunları kabul edecek ülke bulmak zor. Bazıları yargılanmayı bekliyor, bazılarının da ya askeri komisyon ya da sivil mahkeme tarafından yargılanması gerekiyor.”
Başkan Obama, altı yıl önce Guantanamo’daki tutukevini kapatma sözü vermişti, ancak sözünü tutamadı. Taleban’la yaşanan son tutsak takasına bakarak, kamptaki tutukevinin ne zaman kapatılacağını tahmin etmek daha da zorlaşıyor.
