Asya’da ekonomik ve diplomatik nüfuzunu genişletme arayışındaki Türkiye, karşısında aynı emellere sahip Rusya’yı buluyor. İki ülke arasında giderek artan rekabetin, Ankara ve Washington arasında bazı ortak paydalar oluşturabileceği yorumu yapılıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Kasım başında Kazakistan'ın başkenti Astana’da Türk Devletleri Teşkilatı'nın zirve toplantısında Orta Asya ülkelerinin liderleriyle görüşmüştü. Erdoğan, şimdiye kadar Çin ve Rusya’nın hakim göründüğü enerji zengini bu coğrafyadaki etnik bağlarını kullanarak, Türkiye’nin bölgedeki ekonomik ve diplomatik etkisini derinleştirmeyi umuyor.
"Rusya ve Çin, Türkiye'nin sahip olduğu kültürel ve dil bağından yoksun"
Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Çağdaş Üngör, Türkiye’nin Orta Asya'daki kilit avantajlarından birinin “yumuşak güç” olduğunu kaydediyor.
“Rusya ve Çin'in başka avantajları var. Rusya, güvenlik alanında daha önemli bir ülke ve bir katı güç. Çin ise elbette çok önemli bir ekonomik oyuncu” diyen Üngör, buna karşın iki ülkenin de Orta Asya'da Türkiye'nin sahip olduğu kültürel ve dil bağından yoksun olduğunun altını çiziyor.
Erdoğan'ın Orta Asya'da nüfuz elde etme çabasının bir amacı, Avrupa Birliği’yle ilişkilerin giderek gerildiği bu dönemde Türkiye’nin Avrupa'ya olan bağımlılığını azaltmak.
Ukrayna işgali nedeniyle Avrupa ülkelerinin uyguladığı ve giderek artan yaptırımlara maruz kalan Rusya ise Orta Asya'daki etki alanını derinleştirme gayretinde.
Paris Uluslararası İlişkiler Okulu’ndan Rusya uzmanı Tatiana Mitrova, Rusya’nın Orta Asya'daki konumu hakkında, “Rusya bir bütün olarak lojistik açıdan büyük değişikliklerle karşı karşıya. Batı yönlü rotaların çoğu artık erişime açık değil” diyor.
Moskova’nın tecritten kaçınma çabalarını sekteye uğratmayı ve Çin'in giderek artan etkisini kontrol altına almayı amaçlayan Amerika da Orta Asya ülkelerini tavlamanın peşinde.
Uzmanlara göre bu emeller, Ankara ve Washington arasında ortak bir payda bulunmasına yardımcı olabilir.
"Rusya, Orta Asya'daki liderlik rolüne yeniden soyunabilir ve Türkiye'yle rekabete girebilir"
Hükümet ve enerji sektörünün liderlerini biraraya getiren Londra Enerji Kulübü’nden uzman Mehmet Öğütçü, “Başkan Joe Biden, New York'taki Birleşmiş Milletler Genel Kurul toplantıları sırasında Orta Asya ülkelerinin liderleriyle görüşmüştü. Amerika, Çin'in kontrol altına alınması ve Rusya'ya karşı denge oluşturulması için Orta Asya ülkelerinden nasıl yararlanabileceğini anlamaya çalışıyor” görüşünde.
Öğütçü'ye göre bu nedenle Türkiye, bu amaçların elde edilmesinde Amerika'nın yanında iyi bir NATO müttefiki olarak yer alabilir.
Rusya ise Orta Asya'yı etki alanının parçası olarak görüyor. Bu nedenle Türkiye'nin bölgedeki emelleri, Moskova tarafından hoş karşılanmayabilir. Ancak şimdilik Putin'in Erdoğan'la iyi bağlarını koruması gerektiği görüşü ön plana çıkıyor. Bunun bir nedeni, Türkiye'nin Rusya'ya karşı uygulanan yaptırımlardan kaçınmada oynadığı rol.
Colombia Üniversitesi bünyesindeki Küresel Enerji Politika Merkezi'nden Tatiana Mitrova'ya göre Rusya, Orta Asya'daki liderlik rolüne yeniden soyunabilir ve Türkiye'yle rekabete girebilir.
Mitrova, Rusya ve Türkiye arasında olası bir rekabet konusunu, “yeni bir tur yüzleşme olmayacak diyemem, ancak böyle bir rekabet, Rusya'nın yepyeni ekonomik gerçekliğine hala uyum sağlamaya çalışacağı önümüzdeki birkaç yıl içinde ortaya çıkmaz” diye yorumluyor.
Uzmanlar; Rusya, Çin ve Amerika'nın Orta Asya'da etki alanları oluşturma çabalarını arttırdığı bu dönemde bölgenin yeni bir uluslararası rekabet merkezi haline gelebileceği tahmininde bulunuyor ve Ankara'nın merkezi bir tol üstlenme arayışına girebileceğini düşünüyor.
Forum