Özbekistan Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev’le ev sahibi Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iki ülke ilişkilerinde özellikle ekonomik bağları güçlendirme kararı aldı ve karşılıklı sıcak mesajlar verdi.
Özbekistan Cumhurbaşkanı’nın Türkiye ziyareti, iki ülke ilişkilerinde uzun yıllar sonra umut verici gelişme olarak yorumlandı. Özbekistan’ın 31 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan etmesi sonrasında Türkiye, Türki Cumhuriyetler olarak adlandırılan diğer ülkelerle olduğu gibi yakın ilişkiler kurmayı hedefleyerek Özbekistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu. Ancak Türkiye’nin sonraki yıllardaki dış politika çizgisiyle 2 Eylül 2016’de vefat eden Özbekistan’in ilk devlet başkanı İslam Kerimov’un yaklaşımı uyuşmadı. Bu nedenle iki ülke ilişkileri Kerimov’un yönetimde olduğu 27 yıl boyunca fazla ilerleme gösteremedi. Kerimov’un geçen yıl vefatı sonrasında Erdoğan’ın, yeni seçilen Mirziyoyev ile görüşmek üzere geçen yıl 18 Kasım’da Semerkant’a gitmesiyle bugünkü ziyaret sürecinde ilk adım atıldı.
Konuk Cumhurbaşkanı, ilk kez geldiği Ankara’da Esenboğa Havalimanı’nda Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ ve ardından Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda resmi törenle Erdoğan tarafından karşılandı.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev ile Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan, ikili ve heyetler arası görüşmeler sonrasında ortak basın açıklaması yaptı. Açıklama öncesi iki ülke devlet başkanları, Özbekistan – Türkiye ilişkilerini geliştirmeyi amaçlayan ortak mutabakatı imzaladı.
Erdoğan Özbekistan ile ekonomi mesajları verdi
Erdoğan Mirziyoyev’i Ankara’da ağırlamaktan mutlu olduğunu belirterek, 20 yıl aradan sonra Cumhurbaşkanı düzeyinde Özbekistan’dan yapılan ilk ziyaret olduğu için bugünü son derece ve anlamlı bulduğunu söyledi.
Ekonomi, sağlık, savunma sanayii, eğitim, kültür ve tarım gibi pek çok alanda işbirliği imkanlarını ele aldıklarını belirten Erdoğan, Özbekistan’ın 31,5 milyonluk nüfusu ve çok zengin yeraltı ve yerüstü kaynaklarıyla çok stratejik bir ülke olduğunu vurguladı. Özbekistan’ın dünyada 7’nci doğalgaz, 4’ncü uranyum, 6’ncı pamuk üreticisi olduğunu anlatan Erdoğan, bu rakamlara rağmen Özbekistan ile Türkiye’nin ticari ilişkilerinin arzu edilen seviyede olmadığını söyledi. İki ülke arasındaki ticaret hacminin 2016’da 1,2 dolar civarında olduğunu ancak Ocak-Eylül 2017 döneminde şimdiden 900 milyon doların aşıldığını açıklayan Erdoğan, iki ülke işadamlarınca bunun daha da arttırılmasını umut ettiklerini ifade etti. Mirziyoyev’in yönetiminde Özbekistan’ın emin adımlarla gelişmeler gösterdiğini de söyleyen Erdoğan, Türkiye’nin özellikle müteahhitlik alanında dünyadaki 2’nciliğiyle ciddi tecrübelere sahip olduğunu ve bu tecrübeyi Özbeklerle paylaşmak istediklerini dile getirdi. Özbekistan’da ayrıca önemli bir kayak merkezi inşasını da Türk müteahhitliğinde gerçekleştirmek istediklerini açıklayan Erdoğan, yarın İstanbul’da düzenlenecek ‘Türk – Özbek İş Forumu’nun verimli geçeceğine inandığını sözlerine ekledi.
Ayrıca Özbekistan’ın Türk kültür dünyası ve İslam alemi açısından çok önemli kültürel varlıklara ve kentlere ev sahipliği yaptığını da söyleyen Erdoğan, “Burada ayrıca bir müjde de vermek istiyorum. Türk Hava Yolları (THY) 16 Mart 2018'de İstanbul’dan Semerkant’a tarifeli seferler de başlatacak. Böylece her iki kardeş toplum olarak çok daha sıkı kaynaşma fırsatını bulacaktır” dedi.
Özbekistan'la ayrıca uluslararası ilişkileri geliştirmeyi planladıklarını ve bunu bugünkü ortak mutabakat ile ifade ettiklerini söyleyen Erdoğan, bugün ayrıca heyetler arası görüşmeler kapsamında 22 anlaşma imzalandığını da açıkladı. Erdoğan, İstanbul’da da 4 anlaşma daha imzalanacağını ve dolayısıyla 26 anlaşma ile iki ülke ilişkilerinde çok önemli bir çıkışı hayata geçireceklerini söyledi. Erdoğan, “Tüm bakanlıklarımıza ve kurumlarımıza Özbekistan ile ilişkilerimizin geliştirilmesi talimatını verdik. Aynı iradenin Özbekistan’da da olmasından dolayı çok çok mutluyum.” açıklaması yaptı.
Erdoğan, son olarak Özbekistan’ın milli şairi Abdulla Aripov’a ait bir dörtlüğü de okuyarak, iki ülke ilişkilerinde kardeşlikle güçlü olma mesajını ifade etti.
Mirziyoyev: ‘3,5 milyar dolarlık 35 proje için anlaşmalar imzalanacak’
Özbekistan Cumhurbaşkanı, basın açıklamasına, kardeş Türk topraklarında Özbek heyetine sergilenmekte olan misafirperverliğe teşekkür ederek başladı. Mirziyoyev, “Bu 20 senelik ara nedeniyle gözlerimizden de zaten görülüyordur, birbirimizi ne kadar özlediğimizi gösteriyor. Hiçbir şey telaffuz etmeden gözlerden birbirimizi anlamakta olduğumuz çok şeyi göstermektedir. Önümüzdeki günlerde kutlanacak Cumhuriyet’in kurulduğu, Türkiye’nin ulusal bayramı vesilesiyle Sayın Cumhurbaşkanı size ve Türk halkına en iyi dileklerimi sunuyorum” ifadelerini kullandı.
Görüşmelerde ticari, ekonomik, lojistik, kültürel ve turistik ikili ilişkileri derinlikle müzakere ettiklerini kaydeden Mirziyoyev, uluslararası ilişkiler sahasında da Türkiye ile benzer yaklaşımları olduğunu gördüklerini dile getirdi. Görüşmeler sonucunda ikili ilişkileri stratejik düzeye taşıyacak ortak bildiriyi imzaladıklarını söyleyen Mirziyoyev, yarın İstanbul’daki forumda 3,5 milyar dolarlık 35 ayrı projeyi gerçekleştirecek anlaşmaları imzalayacaklarını da açıkladı.
Kardeş iki ülke halk arasındaki ilişkileri geliştirmek için vize kolaylığı sağlanması için de anlaşma sağladıklarını da açıklayan Mirziyoyev, Türk iş adamları için üç gün içerisinde vize verilmesini ve turistler için de kolaylaştırma olacağını ifade ederek, “aşama aşama vizesiz günlere gelineceği” mesajını da verdi.
Özbekistan - Türkiye arasındaki ticaret hacmindeki Ocak – Eylül döneminde yüzde 29 artış olduğunu ancak bunun yeterli olmadığını söyleyen Mirziyoyev, en az 5 – 6 milyar dolarlık bir hacim olmasını istediklerini dile getirdi.
Mirziyoyev, ilk turizm faaliyeti olarak THY’den Türk basın mensuplarını ücretsiz şekilde Semerkant’a taşıma sözü de istedi. Bunun üzerine Erdoğan, “Hadi sen de söyle bakalım” diyerek, THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı’dan ayağa kalkarak açıklama yapmasını istedi. Salondaki Aycı da ayağa kalktı ve Türk basın mensuplarını ücretsiz şekilde Özbekistan’a taşıyacaklarını ifade etti.
Semerkant’ta kültür merkezleri ile Taşkent’te İslam Medeniyetleri Merkezi’nin tesis edilmesi için mutabakata vardıklarını anlatan Mirziyoyev, Türkiye ile her alanda işbirliğini en samimi şekilde sürdürmek istediklerini vurguladı.
Özbekistan olarak Türkiye’ye nasıl baktıklarını da açıklayan Mirziyoyev, “Türkiye Cumhuriyeti’ni siyasi, ekonomik ve askerî potansiyele, uluslararası platformda ise yüksek itibara sahip bir ülke olarak kabul ediyoruz. Türkiye’nin bizim için uluslararası platformda güvenilir ve önemli partner olduğunun altını ayrıyeten çizmek istiyorum. Biz kardeş halklarımızın refahı, barışı yolunda geleneksel dostluk, geniş kapsamlı ve uzun vadeli iş birliğinin her yönden geliştirilmesi için tüm gücümüzü ve olanaklarımızı seferber etmeye hazırız” dedi.
