Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, Türkiye’nin Suriye topraklarında Afrin'in ardından Menbiç’e de askeri operasyon düzenlemesi ihtimali konusunda açıkça yorumda bulunmazken, S-400 hava savunma füze sisteminde ise teknoloji transferini “ticari mesele” olarak değerlendirdi.
Putin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ortak basın toplantısında, öncelikle bugün Ankara’da son derece içerikli ve yoğun görüşmelerde bulunduklarını söyledi. İkili görüşmede Türk–Rus ilişkilerindeki temel konuları ele alarak bölgesel ve güncel konulara göz attıklarını belirten Putin, sonrasındaki heyetler arası görüşmelerde de kilit bakanlar ve büyük şirket sahipleriyle ikili işbirliğinde bütün alanları değerlendirdiklerini ifade etti.
“Rusya ile Türkiye ilişkileri adım adım ilerliyor. Sadece geçen sene Erdoğan ile 8 görüşme yapmış bulunuyoruz. Dışişleri ve Savunma bakanlıklarımız yoğun temas içerisinde bulunuyor. İş çevrelerimiz son derece perspektifli projeleri de görüşüyorlar. Ticari ilişkilerimiz ve yatırım odaklı projelerimiz de son görüşmelerimizde ilgi odağı haline geldi” diyen Putin, açıklaması sırasında özellikle Türkiye ile yürütülen ekonomik ilişkileri vurguladı.
Türkiye Varlık Fonu’na Rusya ortaklığı mı geliyor?
Rus –Türk ticaret hacminde 2017 yılında ciddi artış sağlandığını ve bunun 22,1 milyar dolara ulaştığını açıklayan Putin, “Ticaret hacmi bakımından Rusya, Almanya ve Çin’den sonra Türkiye için üçüncü pazar konumunda. Türkiye ise bizim için 7’nci sıraya geçti” bilgisini aktardı.
Ancak Putin, Türk işadamlarınca uzun süredir talep edilmekte olan vize serbestisi konusunda ise geçen seferki Ankara ziyaretinde olduğu gibi tarih veya müjde vermedi. Putin, “Rusya’dan Türkiye’ye turist akımı her geçen sene artıyor. Bu bağlamda vize serbestisini de görüştük. Bunun hangi şartlarda, hangi belgeler ile yapılabileceğini değerlendirdik” demekle yetindi.
Bugün temel atma töreni yapılan Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin (NGS) yanı sıra Türkiye ile diğer enerji işbirliklerine de değinen Putin, doğalgaz aktarımı ve boru hattı inşaatı konusunda, “Türk Akımı’nda deniz kısmında iki ayrı hat kuruluyor ve kısa sürede kara kısmını da döşemeye başlayacağız. Avrupa ülkeleri enerji piyasasını bu şekilde doyurabileceğiz, tabii Avrupa ülkeleri bunu isterse” ifadelerini kullandı.
Putin'in açıklamalarında, Türkiye’de olağanüstü hal (OHAL) gerekçesiyle yayımlanan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) düzenlemeleri ve kayyım atamalarıyla çok sayıda şirketi kontrol etmeye başlayan Türkiye Varlık Fonu’nun elindeki kaynakları Rusya ile değerlendireceği ihtimali de ortaya çıktı. Putin bu durumu, “Türkiye Varlık Fonu ile Rusya Yatırım Fonu doğrudan ortak yatırım fonu kuruyor” sözleriyle açıkladı.
S-400’lerde teknoloji transferi sözü vermedi
Putin, açıklamasında savunma sanayi konuları kapsamında S-400 hava savunma sistemlerinin satışı meselesini de görüştüklerini belirterek, Türkiye’ye yapılacak füze teslimatı süresini ise kısaltma kararı aldıklarını açıkladı.
Basın toplantısında, Türkiye’nin S-400 hava savunma füze sisteminde teknoloji transferi yapılması ve dolayısıyla ülke içerisinde de üretim yapılabilmesi yönündeki Türkiye’nin beklentisi de soruldu. Bu soruya yanıtında Putin, “Türk ortaklarımız teslimat konusunda ricada bulundu. Bunu gerçekleştiriyoruz. Üretimi ve fiyatı konusunda da mutabakatımız var. Teknoloji transferi konusuna gelince bu konu, herhangi bir şekilde siyasi güven meselesi değil. Bu mesele tamamiyle ticari mesele” dedi. Putin, bunun ticari mesele olması nedeniyle de ilgili savunma şirketleri tarafından konuşulacağını belirtti.
Putin’in “ticari mesele” olarak işaret ettiği S-400 füze savunma sistemi hakkında Türkiye’ye teknoloji transferi konusunda adres gösterdiği şirket ise, özel sektör değil, Rusya’nın devlet şirketi. S-400 hava savunma füze sistemi, Rus devlet şirketi Rostec tarafından üretiliyor ve satılıyor.
Bu arada S-400 füze sistemi konusunda daha önceden kamuoyuna duyurulmuş teslimat tarihi ise, Mart 2020 idi. Şimdi bunun ne kadar öne çekildiği konusundaysa bir açıklama yapılmadı.
Kürt faktörünü vurguladı ama Menbiç’e değinmedi
Rusya Cumhurbaşkanı Putin, Soçi’de yapılan Suriye Ulusal Diyalog Kongresi sonuçlarıyla Astana Süreci’ni de dikkate alarak Suriye meselesinde de Türkiye tarafıyla görüştüklerini belirtti ve yarın İran Cumhurbaşkanı Ruhani'yle birlikte Suriye’yi yeniden konuşacaklarını anımsattı.
Basın toplantısında, Putin’e, Türkiye tarafından “terör örgütü PKK’nın Suriye kolu” olarak adlandırılan Kürt yapılanması PYD-YPG’ye yönelik Rusya’nın yaklaşımı ve PYD-YPG’nin Suriye’nin geleceğindeki rolünü Rusya’nın nasıl gördüğü de soruldu. Yine bu soru kapsamında, Putin’e, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sıkça gündeme getirdiği Menbiç’e de askeri operasyon yapılması durumunda Rusya’nın tutumu da soruldu. Bu sorular üzerine Putin’in, “Kürtler” faktöründen söz etmesine karşın PYD-YPG ifadesini kullanmaması ve Menbiç’e de hiç değinmemesi dikkat çekti.
Putin, “Suriye ile ilgili bazı başka ülkelerle işbirliği yapıyoruz. Öncelikle oradaki hedefimiz Suriye’nin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini sağlamaktır. Oradaki terör yuvalarını imha etmek, ortadan kaldırmaktadır. Bu doğrultuda Türkiye ile işbirliği yapıyoruz ve yapmaya da devam edeceğiz. Kürt halkı, Suriye toplumunun vazgeçilmez parçasıdır. Kürtler, Suriye’nin geleceğinde kendi yerini bulma hakkına da sahiptir. Bizce bu süreçte azami şekilde siyasi koordinasyon sağlanmalı. Siyasi sürece Suriye’deki halklar katılmalı ve gelecekte ne olacağına Suriye halkı karar vermelidir” dedi.
Batı’nın S-400 tepkisini de yorumladı
Putin’e, Rus bir gazeteci tarafından Türkiye’nin Rusya'dan S-400 hava savunma füze sistemini satın alacak olması ve Rusya ile yakınlaşması nedeniyle Batı dünyasında yapılan eleştiriler anımsatılarak, bunun ilişkilere etkisi de soruldu.
Bunun üzerine Putin, “Şu anda uluslararası ilişkilerde provakatif unsurlardan bahsettiniz ama Türkiye ile ilişkilerimizde böyle unsurlar yoktur. Türkiye ile ilişkilerimiz son derece yapıcı ve bunun meyvelerini ticari ilişkilerimizde görüyoruz. Akkuyu NGS gibi projelerde de önemli ilerleme kaydedilmektedir. Türkiye piyasasına doğalgaz sevkiyatımız da sürüyor. Mesela Avrupa ülkelerinden geçecek Kuzey Akım Projesi’ne umarım olumlu sonuç verecek. Ama Avrupa ile görüşmeler devam ederken benzeri bir projeyi ise Türkiye ile tamamlamış bulunuyoruz. Türkiye yapıcı ortağımız. Bizim Türkiye ile ilişkilerimizi zedeleyecek herhangi bir unsur görmüyorum” diye konuştu.
Erdoğan “casus krizi”ni sormuş
Putin, yine bir Rus gazetecinin yönelttiği, İngiltere'yle yaşanan “casus krizi” sürecine ilişkin soruyu da yanıtladı. Bu konuya ilişkin Erdoğan’ın sorduğu soruları yanıtladığını da kaydeden Putin, “Ben pozisyonumuzu anlattım kendisine. Ben de bu olay hakkında bilgiyi basından aldım. Uluslararası uzmanlara göre, dünyanın 20 ülkesinde bu kimyasal unsurlar imal edilebiliyor. Scotland Yard (Londra Polis Teşkilatı) bu soruşturmayı tamamlamamız için birkaç ay lazım açıklaması yaptı. Mesela olay yerine 8 kilometre mesafedeki bir laboratuvarda bu sinir gazı kimyasalı konusunda yapılan testlerde menşeini, hangi ülkede imal edildiğini tespit edemediler. Rusya'da mı imal edildi, mesela bunu açıkça söylemiyorlar. Ama maalesef Rusya karşıtı kampanya hızlı bir şekilde yapıldı. Yarın kimyasal silahların yasaklanması için girişimde bulunacağız. Biz kapsamlı bir soruşturma istiyoruz. Biz de gerekli soruşturmayı Rusya içerisinde yapacağız” açıklaması yaptı.
