Rusya'da yapılan seçimler, sonuçların önceden bilindiği uyarısını aylardır yapan Cumhurbaşkanı Vladimir Putin karşıtlarını şaşırtmadı.
Kremlin, başta hapiste tutulan muhalif lider Aleksey Navalny’ye destek verenler olmak üzere çok sayıda bağımsız adayın Rusya Parlamentosu’nun 450 sandalyeli alt kanadı Duma için yarışa girmesini engelledi.
Seçmenlerin muhaliflere yönelik baskıların hakim olduğu ortamda sandık başına gitmesi, Putin'in iktidar partisi Birleşik Rusya’nın bir kez daha seçim zaferi ilan edeceği ve parlamentodaki çoğunluğu koruyacağı yönünde herhangi bir şüphe olmadığının habercisiydi.
Birleşik Rusya, üç günlük oy kullanma sürecinin ardından Pazar günü sandıkların kapanmasından birkaç saat sonra zafer ilan etti. Bazı seçmenlerin birden fazla oy kullandığı, hile yapıldığı ve kamu çalışanlarının Putin’in partisinin adayları için oy kullanmaya zorlandığı yönünde iddialar gündemde.
Parti yetkilisi Andrey Turchak, Moskova'da gazetecilere yaptığı açıklamada, Duma'daki 450 sandalyenin 300'ünden fazlasını almayı hedeflediklerini, büyük olasılıkla 315 sandalye kazanacaklarını söyledi.
Rusya Seçim Komisyonu, oyların yüzde 90'ının sayımının tamamlanmasından sonra Birleşik Rusya’nın parti listelerinden gelen adaylar için oyların yüzde 49'unu garantilediğini bildirdi. Açıklamaya göre Birleşik Rusya, her seçim bölgesinde bir vekilin seçildiği oylamada da oyların yüzde 87'sini topladı. Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma'da sandalyelerin yarısı parti listelerine, diğer yarısıysa seçim bölgelerinde en çok oyu alan adaylara gidiyor.
Seçimlerden önce yapılan kamuoyu yoklamalarına ilişkin veriler, Rus seçmelerin sadece yüzde 26'sının Putin'in partisi Birleşik Rusya için oy vermeye hazır olduğuna işaret ediyordu.
Tutarsızlıklar
Seçmenler ve gözlemciler, Rusya'daki 11 zaman dilimini kapsayan ve üç gün süren oy kullanma işlemi sırasında seçim kurallarını ihlal eden binlerce vaka yaşandığını bildirdi. Sosyal medya platformlarında bir seçmenin birden fazla oy kullandığı, bağımsız gözlemcilerin sandık başından kovulduğu, ihlallere karşı çıkan az sayıdaki muhalif adayın saldırıya uğradığını gösteren videolar paylaşıldı.
Ülkenin güneybatısındaki Saratov kentinde çekilen bir video, sandık görevlisi iki kadının oy kullanma işlemi sona erdikten sonra oy makinasına çok sayıda oy pusulası yüklediğini gösteriyor. Sibirya'nın güneybatısındaki Kemerovo'da çekilen görüntülerde de sandık görevlilerinin makinaya oy pusulası yüklediklerini gizlemeye çalıştığı görülüyor.
Bağımsız gözlemci kuruluş Golos, 4 bin 500'den fazla seçim hilesi vakası olduğunu bildirdi. Golos, işverenleri tarafından oy kullanmaya zorlanan kişilerden ”çok sayıda mesaj” aldıklarını da kaydetti.
Yerel haberlere göre Cuma günü bazı oy kullanma merkezlerinde uzun kuyruklar oluştu. Muhalif siyasetçi Navalny'nin destekçileri, bunun, kamu çalışanlarının Kremlin ve yerel idareciler tarafından oy kullanmaları için seferber edildiği anlamına geldiğini kaydetti.
İngiltere'de yaşayan Putin karşıtı işadamı Mihail Hodorkovsky, geçen hafta Moskova'nın Yankısı adlı radyoya verdiği söyleşide, "Putin döneminde seçimler her defasında seçim olmaya benzemekten çıkmaya başlamıştı. Şimdi bu süreç tamamlandı" dedi.
Rusya Seçim Komisyonu Başkanı Ella Pamfilova, yaygın şekilde hile yapıldığı iddialarını reddetti ve eleştirilerin "planlı, yurtdışından fonlanan, kasıtlı bir kampanyanın parçası" olduğunu savundu. Pamfilova ayrıca Kremlin karşıtlarını "yalan haber uydurmakla" suçladı. Rusya İçişleri Bakanlığı Sözcüsü de "ciddi herhangi bir ihlalin" kayda geçmediğini belirtti.
Seçim Komisyonu, tüm Rusya çapında sadece 12 sandıkta bir seçmenin birden fazla oy kullandığının tespir edildiğini bildirdi. Birleşik Rusya’den Turchak da partisinin, seçim sonuçlarını değiştirecek nitelikte herhangi bir ihlale tanık olmadığını kaydetti.
Bu yılki Duma seçimleri, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) 1993 yılından beri Rusya'ya seçimleri gözlemleyecek bir ekip göndermediği ilk seçim oldu. AGİT bu kararı, Rus yetkililerin getirdiği katı kısıtlamalara yanıt olarak aldı.
Rusya Seçim Komisyonu'nun seçimlerin hür ve adil bir biçimde yapıldığına ilişkin iddiası, Batılı siyasetçileri ikna etmedi. Litvanya’nın eski Dışişleri Bakanı Linas Linkevičius, Twitter’da yaptığı açıklamada, Rusya'daki seçimleri ”saçmalık ve komedi” olarak niteledi. "En kötüsü de demokratik aygıtların manipülasyonunun o ülkede bir standart haline gelmiş olması" diyen Bakan, seçim sonuçlarının kabul edilmemesi gerektiğini yazdı.
Düşük katılım
Kremlin karşıtları ve muhalif liderlere göre seçim sonuçları önceden belirlenmiş olsa bile her şey plan doğrultusunda ilerlemedi. Yapıldığı iddia edilen seçim hileleri bile sandık başına giden seçmen oranının yüzde 46'da kaldığı gerçeğini gizleyemedi. Bu oran, beş yıl önce Rusya'da düzenlenen son parlamento seçimlerinde kaydedilen katılım oranından da düşük. Ayrıca Pazartesi günü Moskova ve St. Petersburg'da Birleşik Rusya partisi’nin oy sorunu yaşadığına ilişkin işaretler ortaya çıktı. Yetkililer, ilk sonuçları açıklamayı üst üste geciktirdi.
2002 yılında Rusya Enerji Bakan Vekili olarak görev yapan muhalif siyasetçi Vladimir Milov, Pazartesi günkü Twitter mesajında, sandık başındaki yetkililerin "protokolleri yeniden yazmaya" ve Moskova'da 2 milyon oyu hileli olarak niteleyip geçersiz kılmaya çalıştığına ilişkin şüpheleri olduğunu belirtti.
Muhalifler, geçen hafta Google ve Apple'ın Kremlin'in baskısına boyun eğip Navalny'nin tasarladığı bir Akıllı Oy Kullanma uygulamasını, çevrimiçi mağazalarından kaldırma kararı almasına hala öfkeli. Gençlere hitap eden Akıllı Oy Kullanma uygulaması, Birleşik Rusya'yla ilişkisi olmayan ve seçimi kazanma olasılığı en yüksek olan adaya nasıl oy verebileceklerine gösteriyordu. Ancak uygulamanın sunduğu taktik, seçmenlerin çoğu bölgede Komünist Parti adaylarına oy vermesi anlamına geliyordu.
Navalny'nin eski kampanya sorumlusu Leonid Volkov, ABD’nin teknoloji devleri Google ve Apple'ı "Kremlin'in şantajlarına boyun eğmekle" suçladı.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov ise geçen hafta Moskova'da gazetecilere yaptığı açıklamada siyasi sansür suçlamalarını reddetti ve akıllı telefon uygulamasının Rus hukuku uyarınca kaldırıldığını söyledi. Rus yetkililer iki firmayı, uygulamayı kaldırmadıkları takdirde para cezasına çarptırmakla suçlamıştı.
