Rus ekonomisi, Ukrayna'da üç yıldır devam eden savaş ve Batı yaptırımları sırasında dayanıklılık gösterdi. Ancak savaş dördüncü yılına yaklaşırken ekonomi, politika yapıcıların nasıl ele alınacağı konusunda anlaşmazlığa düştüğü büyük zorluklarla karşı karşıya.
Ekonomistler 2025'in görünümünü, birden fazla olumsuz faktörün aynı anda devrede olduğu bir “ideal fırtına” olarak tanımlıyor.
Astra varlık yönetimi şirketinden Dmitry Polevoy, “Birkaç yıl süren çok güçlü dinamiklerin ardından ekonomi 2025'te hayal kırıklığı yaratabilir” dedi.
Ekonomik sıkıntılar, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in ABD Başkanı Donald Trump'la Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için görüşmeler yapma ihtimalini artırıyor. Trump, 21 Ocak'ta Putin'in “Rusya'yı yok ettiğini” söyledi ve yüksek enflasyona dikkat çekti.
Rusya Merkez Bankası’nın eski başkan yardımcısı Oleg Vyugin, “Rusya, Ukrayna'daki çatışmaya ekonomik kaygılar temelinde diplomatik bir çözüm bulmakla ilgileniyor” dedi.
2025’te Rus ekonomisinin karşılaşacağı temel zorluklar şöyle sıralanıyor:
Enflasyon
Rusya'da yıllık enflasyon, 2025 yılında toplam devlet bütçesi harcamalarının yüzde 41'ini oluşturacak yüksek askeri ve ulusal güvenlik harcamaları, kredilere verilen devlet sübvansiyonları ve işgücü kıtlığı nedeniyle artan ücretler nedeniyle 2024 yılında yüzde 9,5'e ulaştı.
Son 15 yılda enflasyon sadece Rusya'nın işgalinin ilk yılı olan 2022'de ve Kırım'ın ilhakını takip eden 2014-2015 ekonomik krizi sırasında daha yüksek oldu.
Enflasyon, kamuoyu yoklamalarında ekonomik sıkıntılar listesinin başında yer alıyor. Tereyağı, yumurta ve sebze gibi temel gıda fiyatları geçen yıl çift haneli oranlarda artış gösterdi.
Ocak ayından Kasım 2024'e kadar reel emekli maaşları yüzde 0,7 düştü. Bu durum en kırılgan grupların gelirlerini etkiliyor.
Merkez Bankası faiz oranlarını yükselterek enflasyonla mücadele ediyor. Putin, faiz oranının enflasyonla mücadelede tek yöntem olmaması gerektiğini söyledi ve hükümeti fiyat artışını sınırlamak için istikrarlı bir mal ve hizmet arzı sağlamaya çağırdı.
Yüksek faiz oranları
Rusya Merkez Bankası, Ekim ayında faiz oranlarını yüzde 21'e çıkararak, Rusya'nın SSCB'nin çöküşünü takip eden kaosla uğraştığı Putin iktidarının ilk yıllarından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Eleştirmenler, yüksek faiz oranlarının ekonominin sivil sektörlerine zarar verdiğini ancak büyük ölçüde sübvanse edilen savunma sektörünün bundan muaf kaldığını savunuyor. Önde gelen iş dünyası liderleri, mevcut sermaye maliyetinin yüzde 30 civarında olması ve karlılık marjlarının çoğu sektörde yüzde 20'yi geçmemesi nedeniyle yatırımların durma noktasına geldiğini söylüyor.
Yüksek oranlar, özellikle devlet konut kredisi sübvansiyonlarının durdurulması da dahil olmak üzere kredilendirmeyi yavaşlatmaya yönelik önlemlerden etkilenen gayrimenkul gibi hassas sektörlerde şirket iflasları riskini artırıyor.
Ekonomik yavaşlama
Hükümet, aşırı ısınan ekonomiyi soğutmaya yönelik tedbirlerin bir sonucu olarak 2024 yılında yüzde 4 civarında olan ekonomik büyüme oranlarının 2025 yılında yüzde 2,5'e yavaşlayacağını öngörürken, Uluslararası Para Fonu (IMF) bu yıl büyümenin yüzde 1,4 olacağını tahmin ediyor.
Hükümet yanlısı ekonomik düşünce kuruluşu TsMAKP, savunma dışındaki birçok sanayi sektörünün 2023'ten bu yana durgunlaştığını ve bunun da yüksek enflasyon ve ekonomik durgunluğun bir kombinasyonu olan stagflasyon beklentilerini artırdığını tahmin ediyor.
Yüz binlerce Rus erkeğinin orduya katılması ya da ülkeden kaçması sonucunda ortaya çıkan ve ekonomik büyümenin önünde büyük bir darboğaz haline gelen akut işgücü sıkıntısı durumu daha da kötüleştiriyor.
Ekonomistler, savunma ile ilgili sektörlere mevcut oranlarda para aktarımının devam etmesinin ekonomide dengesizlikler yaratacağı ve durgunluk ve iflaslarla sonuçlanabileceği konusunda uyarıyor.
Bütçe açığı
Rusya'nın bütçe açığı 2024 yılında GSYH'nin yüzde 1,7'sine ulaşırken, açığın ana finansman kaynağı olan Ulusal Varlık Fonu üç yıllık savaş sırasında üçte iki oranında tükendi.
Hükümet 2025 yılında açığı GSYH'nin yüzde 0,5'ine düşürmek için vergileri arttırdı ancak Rusya'nın petrol ve gaz sektörünü hedef alan son ABD enerji yaptırımları nedeniyle gelirler de düşebilir.
Bazı ekonomistler, askeri harcamaların aynı seviyede kalması halinde hükümetin vergileri daha da arttırmaktan başka çaresi kalmayacağına inanıyor.
Ruble oynaklığı
Rus para birimi Ruble, Rusya'nın uluslararası işlemlerini engelleyen ve döviz girişlerini sekteye uğratan Batı yaptırımlarının etkisiyle aylarca süren dalgalanmanın ardından 2 Ocak'ta Mart 2022'den bu yana en düşük seviyesine geriledi.
Daha zayıf bir ruble hükümetin bütçe açığını daraltmasına yardımcı olsa da ithal malların maliyetini artırarak orta vadede enflasyonu daha da körükleyecek.
Rusya'nın döviz piyasası yaptırımlarla değişime uğramış, Çin'in yuanı en çok işlem gören döviz haline gelirken, dolar ve avro ticareti şeffaf olmayan tezgah üstü piyasaya taşınmıştı.
Forum