Rusya’nın Bulgaristan’a doğalgaz götürecek boru hattı projesinden vazgeçerek Türkiye’yi seçmesi Ankara’da, ülkenin bölgesel enerji merkezi olma hedefi açısından bir zafer olarak görüldü. Ancak boru hattının Türkiye’ye ne oranda avantaj sağlayacağı konusunda farklı görüşler var.
Brüksel’deki Carnegie Enstitüsü uzmanı Sinan Ülgen, iki ülke arasında imzalanan anlaşmanın Türkiye’nin enerji hedefleri için önemli olduğunu düşünüyor. Uzman, Türkiye’nin farklı doğalgaz kaynaklarını kendinde toplayarak bu ticareti kendisinin yönetmesini istediğini belirtiyor.
Yeni boru hattı, 45 milyar dolarlık Güney Akım Projesi’nin iptali anlamına geliyor. Putin projenin iptalinden Bulgaristan’ın ağır davranmasını sorumlu tutuyor. Enerji yoksulu bir ülke olan Türkiye ise uzun süredir doğusu ve güneyindeki enerji zengini ülkelerle Avrupa Birliği arasında olmasının verdiği coğrafi konumdan yararlanmak istiyor. Ancak İzmir’deki Yaşar Üniversitesi’nden Emre İşeri Türkiye’nin bu boru hattından nasıl yararlanacağının belirgin olmadığını söylüyor.
Emre İşeri, Türkiye’nin Rusya’yla olan bazı anlaşmalarında yeniden satış hakkı olmadığına dikkat çekiyor. Bu durumda Türkiye’nin satış yaparak kar elde etmesi mümkün değil. Uzman, bu nedenle Rusya’yla inşa edilecek boru hattının şartlarını bilmenin çok önemli olduğunu söylüyor. İşeri, enerji merkezi olmanın, transit ülke olmanın ötesine geçmek olduğuna dikkat çekiyor.
Rus doğalgazının fiyatı da ayrı bir engel oluşturuyor. İran’dan sonra Rusya doğalgazı, Türkiye’nin en pahalı ikinci doğalgaz kaynağı. Yeni boru hattını daha çekici hale getirmek için Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, Türkiye ziyareti sırasında yüzde 6’lık bir indirim yapacaklarını açıkladı. Ancak Türk yetkililer bunun yeterli olmadığını belirtiyor.
Sinan Ülgen, yeni hattın ekonomik olduğu kadar siyasi bir amaçla inşa edilmesinin Rusya’nın, Türkiye’nin taleplerini karşılayacağı anlamına gelebileceğini söylüyor.
Ülgen, Rusya’nın Türkiye’yi enerji ilişkilerini kullanarak Avrupa’dan uzaklaştırıp kendisine yaklaştırmak istediğini söylüyor. Uzmana göre Moskova’nın Güney Akım Projesi’ni iptal edip yeni boru hattının Türkiye’den geçirilmesi projesi de buna işaret ediyor.
Putin geçen hafta Türkiye ziyareti sırasında Türkiye’yi “stratejik ortak,” olarak adlandırdı. Uzmanlar, Putin ve Erdoğan’ın benzerliğine dikkat çekiyor. İki lider de otoriter politikaları ve sürekli Batılı devletlere karşı yorumları nedeniyle sıklıkla eleştiriliyor. Ancak Ankara’da aynı zamanda Rusya’ya bağımlılıkla ilgili kaygılar var. Türkiye şu anda doğalgazının yüzde 57’sini Rusya’dan alıyor ve yeni boru hattı bu oranı yüzde 70’e çıkarabilir.
Rusya’nın 20 milyar dolara mal olacak bir nükleer santral inşa ediyor olması Türkiye’nin Rusya’ya bağımlılığını daha da arttıracak. İşeri hem doğalgaz hem de nükleer enerjide Rusya’ya bağımlı olmanın sorunlar yaratabileceğini düşünüyor. Uzman bunun nedeninin de iki ülkenin bölgedeki neredeyse her sorunla ilgili zıt politikalar yürütmesi olduğunu belirtiyor. Ankara ve Moskova, Suriye, Dağlık-Karabağ, Ukrayna ve Kıbrıs konularının tümünde farklı siyaset yürütüyor.
Bugüne dek Ankara, Avrupa Birliği’nin Rus doğalgazına bağımlılığı azaltma siyasetini paylaşıyordu. Gelecek yıl Azerbaycan doğalgazını Türkiye’den geçirerek Avrupa’ya taşıyacak TANAP projesinin başlaması bekleniyor.
Çarşamba günü Baku’yu ziyaret eden Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu TANAP’ın Türkiye için öncelikli olduğunu söyledi. Uzmanlar Rusya’nın hala yeni boru hattının yararı konusunda Ankara’yı ikna etmeye çalışması gerektiğini söylüyor.
