Rusya’nın ABD’de polis şiddetinin protesto edildiği gösteriler konusunda halktan gelen tepki ve yorumlardan yararlanarak polis uygulamaları sorunlarına daha fazla dikkat çekmeye başladığı ve Kasım ayındaki başkanlık seçimleri öncesinde Amerikalılar’ı kutuplaştırmak için bir propaganda yürüttüğü belirtiliyor.
Siyah Amerikalı George Floyd’un polis tarafından gözaltına alındıktan sonra ölümünün ardından patlak veren gösteriler, RT (Russia Today) ve Sputnik gibi Rusya’nın devlet destekli medya organlarının yayınlarında haftalardır geniş şekilde yer alıyor. Ancak Rusya’nın özellikle son dönemde RT’nin İngilizce yayın servisi aracılığıyla, ABD’deki polis memurları ve sendika yetkilileriyle irtibata geçmeye başladığı dikkati çekiyor. Bazı Amerikalı yetkililer ve Kongre üyeleri bu durumu “gerilimi körükleme” çabası olarak değerlendiriyor.
Senato İstihbarat Komisyonu Başkan Vekili Cumhuriyetçi Senatör Marco Rubio VOA’ye yaptığı açıklamada, “Amerikalılar’ın RT ve Sputnik gibi devletin desteklediği ve yönettiği medya platformları konusunda dikkatli olmaları çok önemli” sözleriyle Amerikan kamuoyunu uyardı.
Ruslar’ın polis memurlarını ve onlara destek verenleri kullanma ya da etkilemeye yönelik çabaları konusunda Kongre üyelerinin kaygılı olduğunu doğrulayan Rubio, “Rusya’nın amacı toplumda var olan gerilimi körükleyerek kendi içimizdeki kutuplaşmayı suistimal etmekten başka bir şey değil” ifadelerini kullandı.
RT ile yaptıkları görüşmeler konusunda VOA’ye konuşan polis yetkilileri ve kurumlar hazırlıksız yakalandıklarını anlatıyor. Rus haber kanalının ulaştığı ve polis memurlarına yemek tedarik eden lawofficer.com sitesinin bir temsilcisi, “Kimlerle bağlantılı olduklarına ilişkin bir fikrimiz yoktu. İngiltere’den olduklarını söylediler” diyor.
RT söz konusu internet sitesiyle irtibata geçerek, Oklahoma/Tulsa Polis Teşkilatı’ndan Komiser Travis Yates’in, kendisinin ve meslektaşlarının protestolar ve polisin uygulamaları yüzünden duydukları tepkiyi anlattığı “Amerika, Biz Gidiyoruz” başlıklı yazısını yayımlamak için izin istemiş. Rus kanalı, Londra ofisi aracılığıyla da Travis Yates’i canlı yayın konuğu olarak ayarlamış.
VOA’ye konuşan Travis Yates, kanalın Rusya bağlantılı olduğunu bilmediğini söyleyerek “Bilsem böyle bir şey yapmazdım” diyor. Yates’in bu yazısı ilk yayınlandığı andan bu yana sosyal medyada binlerce kez paylaşıldı, hatta Yates bu sayede Fox News’da yayınlanan Tucker Carlson Tonight programına konuk olarak katıldı.
Russia Today polis öfkesini körüklüyor
Medyaya ya da tartışmalı konulara genel olarak yabancı olmayan Travis Yates, Russia Today işinin içinde bir terslik olduğunu “Yazımı nasıl yayımladıklarını ve ilk cümleyi nasıl yanlış verdiklerini görünce anladım” diyor.
Yates’e göre, yazının orijinal hali “Bu şimdiye kadar yazdığım en zor şey” cümlesiyle başlıyordu. Russia Today ise, izni olmadan, yazıyı doğrudan öfkeli ifadelerle başlayacak şekilde değiştirmişti. Yazının RT'de yayımlanmış hali, “Sürekli çirkin sözlere maruz kalan biz polisler artık taş, şişe ve ateşe dönüştük. Artık bitti Amerika: biz gidiyoruz” ifadeleriyle başlıyordu.
RT’nin Rusya’nın desteklediği bir medya operasyonu olduğunu, çarpıtıldığını söylediği röportajı verdikten sonra anlayan Travis Yates bu durumdan hala rahatsız.
Kendisini en çok üzen şeylerden birinin, bu medya organının Rus hükümetiyle bağlantılı olduğundan ve içeriğinin çarpıtıldığından habersiz, polis meslektaşlarının yazının RT’deki halini paylaşmaya devam etmesi olduğunu söylüyor ve ekliyor: “İnternet sitelerine girip baktığınızda diğer sitelere çok benziyor. Daha belirgin bir fark olması gerekiyor”
RT bundan birkaç gün önce de ABD’de polis teşkilatlarının bütçelerinin kesilmesi çağrılarına ilişkin bir makale sebebiyle Houston Polis Memurları Sendikası Başkanı Joe Gamaldi’ye ulaşmış. Gamaldi o makalede, “Polisin bütçesinin kesilmesi son derece tehlikeli bir fikir. Twitter’da popüler bir etiket olabilir. Bu fikrin üzerine atlayan bir sürü Hollywood seçkini de olabilir” diyordu.
Gamaldi bu alıntıların doğru olduğunu teyit etti ancak Amerikalı yetkililerin RT’yi devletin desteklediği bir dezenformasyon organı olarak gördüklerinden haberinin olmadığını savundu. E-mail ile VOA’in sorularını yanıtlayan Gamaldi, “Bir daha onlara röportaj vermem” dedi.
Gamaldi ve lawofficer.com internet sitesi ile kurdukları irtibata ilişkin VOA’in ulaştığı RT, personellerinin kim olduklarına ilişkin net konuştuklarını, kendilerini “RT International adına çalışan yazar” ve “RT.com'da İngiltere’de görevli editör” olarak tanıttıklarını söyledi. RT yaptığı açıklamada Yates ve lawofficer.com'un söylediklerinin aksine, yazıda önceden onay alınıp konuşularak değişikliklerin yapıldığını savundu.
ABD’li yetkililer, polislerin RT gibi kanallara röportaj vermesini yasaklayan bir kanunun olmadığına ve bu tür röportajların anayasa güvencesi altında olan ifade özgürlüğü hakkı kapsamında yer aldığına dikkat çekiyor. Ancak bazı uzmanlar hem polis teşkilatı hem de genel kamuoyunda Rus devleti destekli medyaya ilişkin bilgi eksikliğinin, Rusya’nın Amerikan toplumundaki kutuplaşmayı derinleştirmesini kolaylaştırdığından endişe duyuyor.
ABD’de hükümet reformunu teşvik eden ve kar amacı gütmeyen kuruluşlardan olan Stand Up Republic Foundation adlı vakfın dezenformasyonla mücadeleden sorumlu üst düzey danışmanı Molly McKew, “Polisteki bu zafiyet dezenformasyona karşı bir şey yapılmamasının bir sonucu. Bırakalım kişi kendini savunsun diyoruz” dedi.
McKew, “Ülke genelinde yaklaşık 18 bin şerif, polis teşkilatı ve ilçe emniyeti var. Bunların her biri internette gördükleri söylentilere yanıt vermeye ya da düşman bir yabancı ülkeden gelen medya taleplerini geri çevirmeye hazır mı? Hayır, tabii ki değil. Bu kişiler de istedikleri açıklamayı alana kadar aramaya devam ediyorlar” diyor.
Ruslar’ın dezenformasyon kampanyası
Rusya bağlantılı kurum ya da kişiler, ABD polisini ülkeyi kutuplaştırmak amacıyla ilk kez kullanmıyor. 2016’da başkanlık seçimleri öncesindeki aylarda, Oxford Üniversitesi’nin Sayısal Propaganda Projesi ve Graphika adlı ağ analizi firmasının hazırladığı rapor, Rusya’nın İnternet Araştırma Dairesi’nin (IRA) “polis şiddeti, yoksulluk ve orantısız hapis’’ gibi konuları kullanarak seçmeni evde tutmak için Amerikalı siyah toplumu yoğun şekilde hedef aldığını tespit etmişti.
IRA’nın 2016 seçiminden önce en çok izlenen reklamı “Rozeti Destekle” (Back the Badge) adlı bir Facebook sayfasında yayınlanan ve kendisini de “cesur polis memurlarımızı destekleyenlerin topluluğu” olarak tanımlayan bir sayfaydı. Facebook tarafından derlenen ve Temsilciler Meclisi İstihbarat Komisyonu tarafından yayınlanan verilere göre, “Back the Badge” reklamı 1,3 milyon kez görüntülenmiş ve 73 bin kez tıklanmıştı.
Kremlin’in son dönemde Rus medyası aracılığıyla, reform çağrıları sebebiyle eleştirilerin odağı olan ABD’li polislere ulaşarak benzer bir başarıyı tekrarlama niyetinde olabileceği belirtiliyor.
Daha önce istihbarat tecrübesi bulunan ve ismini vermeyen yerel bir polis memuru VOA’e yaptığı açıklamada, “Devlet düzeyindeki propaganda için çok kolay av olarak görülüyorlar” diyor.
Dezenformasyon çabalarının tespiti
VOA'ya konuşan polis memuru, anlayışlı bir şekilde dile getirilen bir taleple başlayıp gerilimi arttırmak için tasarlanan sorularla biten bir tuzaktan kaçabilmelerini sağlayacak türden bir eğitim veren polis teşkilatlarının pek olmadığını söylüyor. O nedenle böyle bir strateji Russia Today için risksiz.
Bazı analistlere göre Russia Today gibi kurumlar röportaj yaptıkça, Rusya da kazanıyor. Merkezi Washington’da bulunan Woodrow Wilson Uluslararası Akademisyenler Merkezi’nin Dezenformasyon uzmanı Nina Jankowicz, “Yetkililer RT’ye bir yorumda bulunduğunda, bu kurumu ‘ciddi bir haber kurumu’ olarak meşrulaştırmış oluyor. Bu da kesinlikle RT’nin bir stratejisi. Orijinal ismi ‘Russia Today’i RT olarak markalaştırmasının sebebi de bu” değerlendirmesinde bulundu.
ABD polislerine devlet destekli RT ve Sputnik gibi kurumlardan gelen talepler konusunda eğitim vermek ve onları bilinçlendirmek amacıyla ne gibi adımların atıldığı şimdilik belirsiz.
VOA’in ulaştığı New York, Washington ve Houston gibi polis teşkilatları ABD’nin hasım devletleri tarafından yürütülen propaganda ya da dezenformasyon çabaları konusunda polis memurlarına yönelik bir eğitimin verildiğine ilişkin bilgileri olmadığını söyledi.
Federal Soruşturma Bürosu (FBI) “Korunan Sesler” girişimi aracılığıyla, algı operasyonları ve siber güvenlik tehditlerine karşı tedbir alınması için kaynak sağlıyor ve Yabancı Algı Görev Gücü (FITF) adı verilen birimi yönetiyor. Ancak FBI’dan bu tehdide karşı koymak amacıyla yerel polis teşkilatlarıyla işbirliği için ne gibi çalışmaların yapıldığı konusunda açıklama gelmedi.
RT ve Sputnik’in yabancı temsilci olarak kayıtlı olmaları koşulunu getiren Adalet Bakanlığı da VOA’in açıklama taleplerine yanıt vermedi.
Dışişleri Bakanlığı da Küresel Diyalog Merkezi (GEC) aracılığıyla propaganda ve algı operasyonu çalışmalarını izliyor. Ancak merkezin sözcüsü bu birimin yaptığı çalışmalarda yabancı kitlelerin hedef alındığı belirtti.
ABD istihbarat daireleri de Rusya’nın propaganda ve algı operasyonlarını takip ediyor. Eski istihbarat yetkilileri ise böyle durumlarda istihbarat camiasının rolünün sınırlı olduğuna dikkat çekiyor.
Merkezi Haber Alma Teşkilatı’nda (CIA) bir dönem Rusya operasyonlarını yöneten 28 yıllık CIA çalışanı John Sipher, “İstihbarat camiasının bu konuda bildirimde bulunmak dışında yapabileceği pek fazla bir şey yok” diyor. Sipher, “Bu tür enformasyon savaşı kampanyalarının durdurulması için politika ve siyasi mutabakatın oluşması gerekir. ABD ve müttefikleri bu tür durumlara doğrudan dikkat çekerek, Rus parasının hareketini kısıtlama ve Rus yetkililerin resmi ortamlara davet edilmemesi gibi yaptırımlarla Kremlin’e sorun çıkarılmalı” ifadelerini kullandı.
ABD Başkanı Donald Trump’ı eleştiren Sipher, böyle bir şeyi olası görmüyor ve ekliyor: “Başkan Rus saldırılarını ulusal güvenlikten ziyade yurtiçi bir siyasi konu olarak gördüğü sürece, ABD’nin bu saldırıları püskürtmesi, saldırılara karşı kendini savunması ve bunlara karşı caydırıcı olmak için yapması gerekenleri yapması zor olacak”
“Amerikalılar teyakkuzda olmalı”
Amerikalı yetkililer ve Kongre üyeleri Amerikalılar’ı teyakkuzda olmaları ve bilgi aldıkları kaynaklara dikkat etmeleri konusunda uyarıyor. Ancak bazı çevrelerde RT ve Sputnik’in açık şekilde yapabildiği şeyler konusunda bir rahatsızlık da var.
Rusya’nın algı operasyonları konusundaki çabalarla ilgili bilgi sahibi olan Amerikalı bir yetkili VOA’e konuştu. Yetkili, “Bazı kişileri ülkeyi daha da kutuplaştıran şeyler yapma dürtüsüne direnç göstermeye teşvik etmek dışında yapabileceğimiz pek bir şey yok” diyor.
Yetkili, yabancı hasım devletlerin daha somut ve açık algı operasyonları olarak tanımladığı durumlar içinse, “Çok ciddi vakalarda değerlendirmeye alınan bir dizi seçenek bulunuyor. Buna ABD Siber Güvenlik komutasının daha doğrudan bir adım atılması için devreye girmesi dahil” diyor.
