Amerika’da Yirminci Yüzyıl’ın başlarında Prof. Carter G. Woodson’ın Siyah Tarihi Haftası adıyla başlattığı Afrika Kökenli Amerikalılarınların tarihini anma faaliyetleri, Woodson’ın kurduğu Afrika Kökenli Amerikalıların Yaşamı ve Tarihi Araştırmaları Birliği’nin (ASALH) öncülüğünde, 1976 yılında Siyah Tarihi Ayı’na dönüştürüldü. ASALH’ın şu anki yönetici müdürü Sylvia Y. Cyrus, bu yıl Siyahların Göçü temasıyla düzenlenen Siyah Tarihi Ayı’nın hikayesini ve Woodson’ın bıraktığı mirası VOA Türkçe’ye anlattı.
Bir haftalık anmalarla başlayan ve daha sonra tüm Şubat ayını kapsayacak şekilde resmiyet kazanan Siyah Tarihi Ayı boyunca, ülkenin her köşesinde düzenlenen çeşitli faaliyetler aracılığıyla Afrika kökenli Amerikalıların tarihteki yerleri, azim ve dirençle yürüttükleri özgürlük mücadeleleri ve başarıları anlatılıyor. Anma ve kutlamalar her yıl farklı bir tema altında düzenleniyor. Siyahların Amerika’ya tutsak olarak ilk getirilişlerini anmak adına bu yılki tema Siyahların Göçü olarak belirlendi ve Afrika kökenlilerin Amerika’daki 400 yıllık geçmişlerine dikkat çekildi.
Maden işçiliğinden tarih profesörlüğüne
Afrika Kökenli Amerikalılar için önemi hala çok büyük olan Siyah Tarihi Ayı’nın fikir babası olarak görülen Woodson, eğitimine 20 yaşına kadar başlayamamış, çocuk yaşta madenlerde çalışmak zorunda kalmıştı. Virginia eyalatindeki köle bir aileden gelen Woodson köklerine ve geçmişine olan merakı ve araştırma azmi sayesinde Harvard Üniversitesi’nde doktora ünvanı alan ikinci siyah oldu.
Woodson tarihin doğru bir şekilde aktarılması ve adaletin sağlanması için Afrika Kökenli Amerikalıların geçmişinin kurumsal bir çatı altında işlenmesi gerektiğini savunuyordu. Buradan yola çıkarak ilk Afrika Kökenli Amerikalıların yayın evini kurdu ve yine bir ilke imza atarak Afrika Kökenli Amerikalıların Tarihi Dergisi’nin yayınını başlattı. Çalışmalarını ilerletmek amacıyla daha sonra Afrika Kökenli Amerikalıların Yaşamı ve Tarihi Araştırmaları Birliği’ni (ASALH) kurarak Siyah Tarihi Haftası’nı da kurumsallaştırdı.
Woodson’ın yazılı eserleri de bugün hala Afrikan-Amerikan tarihi araştırmalarının en önde gelen kaynakları arasında yer alıyor.
ASALH’ın şu anki yönetici müdürü Sylvia Y. Cyrus, Woodson’ı anlatırken, “Woodson muhteşem bir insanmış! Özellikle gençlere anlatırken şunu söylüyorum: Woodson, bir bireyin gücünü gösteren bir insandır” diyor ve ekliyor: “Woodson’ın etkisi dünyanın, Afrika Kökenli Amerikalılara bakış açısını değiştirme konusunda muazzamdır. Dirençliydi ve mücadeleciydi... Woodson 1950’de vefat etti ve bugün hala onu anıyoruz ve çalışmalarından faydalanıyoruz. Birçok insan kitaplarını okumuştur. Woodson’ın orada söz ettiklerinin çoğu bugün hala geçerli maalesef. Ama Woodson’ın başarılarına baktığımızda aldığımız mesaj şu: gerçekten de istediğimizde etki yaratabiliriz. Birşey için tutkunuz varsa, çok büyük değişimler getirebilirsiniz.”
‘Woodson’ın hedeflerinden biri ırksal uyumdu’
“İhtiyacımız olan şey, belirli ırk ya da ulusların tarihi değil, ulusal ve dini önyargılardan ve ırkçılığa dayalı nefretten arınmış bir tarihtir” diyen Woodson, bu hedefe ulaşılana kadarsa Afrika Kökenli Amerikalıların tarihlerini bilimsel bir şekilde ve kurumsal çatılar altında öğrenmeye ve anlatmaya devam etmesi gerektiğine inanıyordu.
Cyrus, ASALH’ın Woodson’ın bu misyonunu hala yürüttüğüne vurgu yapıyor:
“Woodson tarihi yazarken herkes için yazıyordu; tarihin tek olduğunu söylerdi. Yani, aslında Afrika Kökenli Amerikalıların hikayesinin ayrı tutulmasına gerek olmamalıydı çünkü zaten Amerika’nın tarihi demek aynı zamanda da Afrikan-Amerikan tarihi demekti. Tarih kitapları ve makaleler yazılırken ve hikayeler anlatılırken hepsinin birbiriyle içiçe olması lazımdı... Hala birbirimizden öğrenip, ortak noktalarımızın farklılıklarımızdan daha fazla olduğunu görebiliriz. Woodson’ın hedeflerinden biri de buydu: ırksal uyum! Ve biz de ASALH olarak bunu yapıyoruz.”
400 yıllık azim
Amerika’ya esir olarak getirilen ilk Afrikalılar, Yeni Dünya’ya 1619 yılında ayak basmıştı. Bu zorunlu göçle gelen ve asırlarca devam eden özgürlük mücadelesine dikkat çekilmesi amacıyla, bu yılki Siyah Tarihi Ayı teması Siyahların Göçü olarak belirlendi ve Afrika kökenli Amerikalıların dört asır önce başlayan adalet ve özgürlük mücadelelerine dikkat çekildi.
Cyrus, siyah Amerikalıların hala tarihlerindeki ilkleri yaşamaya devam ettiklerini hatırlatarak, Amerika topraklarında dört asır önce başlatılan ve 154 yıl önce son bulan kölelik yasalarının Afrika Kökenli Amerikalıların toplumu üzerindeki etkisinin hala farklı şekilde de olsa devam ettiğine değiniyor:
“400 yıllık azim diyoruz buna! Çünkü tam 400 yıl önce Afrikalılar Amerika’daki İngiliz kolonilerine ayak bastı. Burada o dönemden önce de Afrikalılar vardı ancak İngiliz sömürge topraklarında kölelik yasaları çerçevesinde başlayan mücadelemiz 400 yıl önceydi. Bizler o kölelik yasalarının ürünüyüz. ‘400 yıllık azim’ derken de, bu süre içerisinde nasıl azimle direncimizi devam ettirebildiğimize ve yarattığımız güzelliklere bakıyoruz.”
Siyah Tarihi Ayı günümüzde İngiltere, Kanada ve İrlanda’da da resmiyet kazandı. Başka ülkelerde de benzer şekilde kurumsallaşması oldukça muhtemel görünüyor. Diğer taraftan Woodson’ın neredeyse bir asır önce hayalini kurduğu gibi Afrika kökenli toplumların tarihinin araştırıldığı üniversitelerin sayısı da hem Amerika’da hem dünya çapında artıyor.
