İstanbul’da Kasım ve Aralık aylarında sahte alkol kullanımı nedeniyle zehirlenen 77 kişiden 37’si hayatını kaybederken 23 kişi taburcu oldu, 17 kişinin ise tedavisi devam ediyor.
İstanbul Valiliği’nden yapılan açıklamada İstanbul Emniyet Müdürlüğü Kaçakçılık Suçlarıyla Mücadele Şube Müdürlüğü’nün yıl boyunca 1.002 işyerinde gerçekleştirdiği denetimlerde yaklaşık 288 bin litre alkollü sıvı ile 14 bin 701 alkollü içki şişesi ve 850 binden fazla bandrol ve etiket ele geçirildiği belirtildi.
Valilik bu operasyonlar kapsamında 14 kişinin tutuklandığını, 8 kişi hakkında adli kontrol kararı uygulandığını, 32 işletmeye ise yaklaşık 3 milyon para cezası uygulandığını duyurdu.
Sahte içki neden zehirlenmelere yol açıyor?
Uzmanlar, sahte içki zehirlenmelerinin çoğunlukla rakı yapımında etil alkol yerine metil alkol kullanımından kaynaklandığını söylüyor.
Dr. Nurhan Kaya Tutar, metil alkolün vücutta toksik metaboliklere döndüğünü, bunun da özellikle sinir sistemini bozucu bir rol oynadığını vurguluyor.
VOA Türkçe’nin konuştuğu uzman nörolog, “Alkollü ürünlerin içinde etil alkol bulunuyor. Ama bunun yerine kullanılan metil alkol burada vücut tarafından metabolize edildikten sonra oldukça toksik metaboliklere dönüşüyor. Bu moleküller, görme siniri ve beyin başta olmak üzere çeşitli sinir sistemi yapılarına kalıcı zararlar verebiliyor. Metil alkolün boya çözücüleri ve antifriz gibi sanayi maddelerinin içinde bulunması gerekir. Bu molekül insan vücudu ile bağdaşmıyor” dedi.
Dr. Nurhan Kaya Tutar, Bu molekül, sinir sisteminde maruziyet çoklu organ yetmezliğine neden olabilir. İki yemek kaşığı metil alkol dozu ölümcül olabiliyor. Yaş farkı ile diyabet ve hipertansiyon gibi ek hastalıklar bireylerde farklı sonuçlar gösteriyor. Hastaneler sağlık hizmeti için geç başvuru ölüme sebebiyet verebilir” diye konuştu.
Türkiye’de ne kadar sahte ve kaçak içki üretiliyor?
VOA Türkçe’nin piyasa uzmanlarından aldığı bilgiye göre, Türkiye’de 10 ila 12 milyon litre kaçak alkol üretildiği tahmin ediliyor.
Üretilen kaçak içkinin ana unsurunun etil alkol kullanılarak yapılan kaçak ve sahte rakı olduğu belirtiliyor.
Uzmanlar bu büyüklükte pazarın oluşumunda yüksek alkollü içkilerde yüzde 150’ye varan Avrupa’nın en yüksek vergi oranlarının rol oynadığı belirtiliyor.
İsmini vermeyen bir piyasa uzmanı, Türkiye’nin Avrupa'daki en yüksek alkol özel tüketim vergilerinden birine sahip olduğuna dikkat çekerek, “Bu durum, yasal alkollü içkileri tüketiciler için oldukça pahalı hale getiriyor. Yasal ürünler ile kaçak ürünler arasındaki fiyat farkı, sahte ya da ev yapımı alkol talebini artırmaktadır. Sahte üretimde kullanılan etil alkol, yasal alkollü içeceklere kıyasla daha erişilebilir ve ucuz” diyor.
Piyasa uzmanı, “Türkiye'nin geniş coğrafyası ve farklı nüfus yapısı, kaçak alkol üretim ve dağıtımını izlemeyi zorlaştırmaktadır. Ev yapımı rakı üretimi, “bölgesel tercihler tarafından yönlendirildiğinden, denetim çabalarını karmaşıklaştırmaktadır. Sahte alkol tüketiminin riskleri konusunda yeterli farkındalık olmaması ve bu ürünlerin uygun fiyatlı olması, birçok tüketicinin güvenlik kaygılarını göz ardı etmesine neden olmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
“Son 5 yılda içki fiyatları ve vergide yüksek artış oldu”
Türkiye Tekel Bayileri Platformu Başkanı Özgür Aybaş da son beş yıldaki vergi artışlarının kaçak içkiye talebi patlattığını; halihazırda düşük kar marjlarıyla çalışan bayilerin de bu süreçten olumsuz etkilendiğini söyledi.
VOA Türkçe’nin konuştuğu Aybaş, “Ülkede son 5 yılda içki fiyatlarında çok yüksek oranda bir vergi artışı yaşandı. Yüzde binlere varan bir artış oldu. Bu artış tüketiciyi sahteye ve kaçağa itiyor. Yurt dışından gelen içkilere kaçak içki diyoruz biz. Sahte içki dediğimiz de merdiven altı bazı işletmelerin, bunları içime hazır hale getirip hazır halde satmaları. Bundan dolayı vatandaşlar sağlığını kaybediyor ve ölümler doluyor” diyor.
Aybaş, “Dikkat ederseniz her sene yılbaşına bir ay kala bu röportajları veriyoruz. Hep yılbaşına bir ay kala bu tarz ölüm haberleri yapılmakta. Halbuki sahte içkiden ölen insanlar sürekli var zaten. Bir yetmişlik içkinin bir kadehi sizin gerisi devletin. Kendi ülkemizde satılan 70’lik rakının fiyatı bugün Avrupa'da, Kıbrıs'ta dörtte bir fiyatına satılıyor. Ülkemizde bu işten parayı kazanan tamamen, devlet bandrol üzenimler. Biz yüzde 10-15 kazanıyoruz” dedi.
“Eskiden avantajlıydı, artık pahalı”
Türkiye’de satış amaçlı kaçak içki yapanlar kadar kendi içki tüketimini tedarik etmek için ev yapımı rakı, votka, şarap, bira gibi alkollü içecekleri üretenler de son dönemde yaygınlaştı.
İsmini vermeyen bir eviçi şarap üreticisi beş yıl önce beş altı liraya mal ettiği bir litre şarabı bu yıl 60 liraya imal ettiğini söylüyor.
İsmini vermeyen şarap üreticisi, “Eskiden avantajlıydı, artık pahalı. 3-4 liraya aldığım üzüm bu sene seksen liraydı. Mantar fiyatı 10 katına çıktı, maya da pahalandı. Şöyle söyleyeyim eskiden beş altı liraya mal ettiğim şarabı şimdi 50 hatta 60 liraya imal ediyorum. 300 litreye kadar hobi amaçlı yasal şarap yapabilirsin. Ama distile yani damıtılan rakı, viski gibi içkiler yasak” diye konuştu.
Forum