Çin bir yıldan biraz daha uzun bir süre önce, Beşar Esat ve eşini ülkeye yaptıkları altı günlük ziyaret sırasında sıcak bir şekilde karşılamıştı. Böylelikle Esat, 2011'de Suriye İç Savaşı’nın başlamasından bu yana yıllar süren uluslararası izolasyona nadir bir ara vermişti.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Asya Oyunları'na katılan Esat'a, “dış müdahaleye karşı” ve Suriye'nin yeniden inşasında Esat'ı destekleme sözü verirken, Esma Esat da Çin medyasında coşkuyla karşılanmıştı.
Ancak analistler, Xi'nin daha geçen yıl açıkça desteklediği Esat iktidarının aniden sona ermesinin, Çin'in Ortadoğu'daki diplomatik hedeflerine darbe indirdiğini ve bölgedeki stratejisinin sınırlarını ortaya çıkardığını söylüyor.
Atlantik Konseyi'nden araştırmacı Jonathan Fulton, “Çin'in bölgedeki siyasi sonuçları şekillendirebileceğine dair abartılı bir algı var” dedi.
Fulton'a göre Esat rejiminin çöküşü, başlıca destekçileri İran ve Rusya'nın Arap dünyasındaki etkisini azaltırken, Çin'in küresel arzularına da darbe vurdu.
“Çin'in uluslararası alanda attığı birçok adım bu ülkelere olan desteğine dayanıyor ve Ortadoğu'daki en büyük ortağını destekleyememeleri, kendi bölgelerinin ötesinde bir şeyler yapabilme becerileri hakkında oldukça fazla şey söylüyor.”
Sıcak bölge sorunlarıyla mücadele
Çin'in 2023 yılında ezeli rakipler Suudi Arabistan ve İran arasında anlaşmaya aracılık etmesinin ardından Çin medyası, Pekin'in uzun süredir Washington'un hakimiyetinde olan bir bölgede artan etkisini övdü.
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, ülkenin küresel “sıcak bölge sorunlarının” ele alınmasında yapıcı bir rol oynayacağını söyledi.
Çin ayrıca bu yılın başlarında El Fetih, Hamas ve diğer rakip Filistinli gruplar arasında bir ateşkese aracılık etti ve Gazze'de ateşkes için defalarca çağrı yaptı.
Ancak o tarihten bu yana geçen aylarda Ortadoğulu liderleri Pekin'e getirmesine ve Ortadoğu Temsilcisi Zhai Jun'un “mekik diplomasisi” turlarına rağmen Filistinliler bir birlik hükümeti kuramadı ve Gazze'deki çatışma devam ediyor.
Şanghay Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi'nde Ortadoğu uzmanı olan Fan Hongda, “Esat'ın aniden düşmesi Pekin'in görmek istediği bir senaryo değil” dedi.
Fan, “Çin daha istikrarlı ve bağımsız bir Ortadoğu'yu tercih ediyor çünkü bölgede kaos ya da Amerikan yanlısı bir yönelim Çin'in çıkarlarıyla örtüşmüyor” şeklinde konuştu.
Çin Dışişleri Bakanlığı'nın Esat'ın devrilmesine tepkisi, Çin vatandaşlarının güvenliğine odaklanarak ve Suriye'de istikrarın bir an önce yeniden tesis edilmesi için “siyasi çözüm” çağrısında bulunarak sessiz kaldı.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, gelecek hükümetle ilişki kurmak için bir açık kapı bıraktı ve “Çin'in Suriye ile dostane ilişkileri tüm Suriye halkı içindir” dedi.
Çinli uzmanlar ve diplomatlar, Pekin'in Şam'da kurulacak yeni hükümeti tanımadan önce bekleyeceğini söylüyor.
Analistler ayrıca Çin’in uzmanlık ve mali gücünü yeniden inşayı desteklemek için kullanabileceğini, ancak son yıllarda denizaşırı ülkelerdeki mali riskleri en aza indirmeye çalıştığı için taahhütlerinin muhtemelen sınırlı olacağını söylüyor.
Suriye 2022 yılında Çin'in amiral gemisi Kuşak ve Yol Girişimi'ne katıldı; ancak o tarihten bu yana kısmen yaptırımlar nedeniyle, Çinli firmalar tarafından önemli bir yatırım yapılmadı.
Groningen Üniversitesi'nde Çin-Ortadoğu ilişkileri uzmanı Bill Figueroa, Çin'in “ne ekonomik ortak ne de diplomatik ya da askeri güç olarak Batı'nın yerini alabilecek durumda olduğunu” söyledi.
Figueroa, “2024 yılındaki Çin, Kuşak ve Yol Girişimi'nin başlatıldığı 2013-2014 yılındaki Çin'den çok daha az paraya sahip. Daha güvenli yatırımlar ve Çin'in genel risklerinin azaltılması yönünde bariz bir gözden geçirme söz konusu” dedi.
Forum