Suriye’de demokrasi ve özgürlük talebiyle sokaklara dökülerek Beşar Esat yönetimini protesto eden eylemcilerin hükümet güçlerince açılan ateş sonucu öldürülmesinin üzerinden tam sekiz yıl geçti. Bu ve bunu izleyen olaylar, dokuzuncu yılına giren Suriye iç savaşının da başlangıcı oldu.
Geride bırakılan sekiz yılda Suriye hükümet güçleriyle çoğu İslamcı muhalif gruplar arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. IŞİD ve El- Nusra gibi bir çok radikal guruplar savaşa dahil oldu. ABD, Rusya, İran, Türkiye ve İsrail gibi ülkeler Suriye’deki çatışmalara müdahil oldu. IŞİD’e yönelik operasyonlara ABD öncülüğündeki koalisyona çok sayıda ülke katıldı.
Son yıllarda IŞİD’in Suriye’de işgali altındaki birçok bölgenin tamamına yakınının geri alınmasıyla ülkede çatışmalar azaldı. Cenevre’de süren barış görüşmelerine ek olarak Rusya, Türkiye ve İran’ın Suriye’de Esat güçleri ve muhaliflerle silahların bırakılması konusunda Soçi’de yaptığı anlaşma barış umutlarını arttırdı.
BM Güvenlik Konseyi’nin 2015 yılında aldığı 2254 sayılı kararı çerçevesinde ülkenin seçimlere gitmesi için, hala uzlaşılamayan isimler üzerinde tartışmalar sürse de, anayasa komitesi kurulması konusunda kayda değer önemli adımlar atıldı.
Birleşmiş Milletler’e bağlı çeşitli organizasyonlar ülkede iç savaşın yaşandığı son sekiz yılda yaşananlarla ilgili çeşitli veriler ve görüşlerini paylaştı.
“Tüm ülkeler Suriye’de barışın sağlanması için destek vermeli”
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Suriye’deki iç savaşın başlamasının dokuzuncu yılı nedeniyle dün yaptığı konuşmada tüm ülkelere Suriye'ye barış yolunda destek verme çağrısı yaptı. Barış için atılacak adımların hem siyasi hem de ahlaki zorunluluk olduğunu vurguladı, tüm ülkeleri barışı destekleme davet etti.
Genel Sekreter Guterres, “Suriye’deki iç savaş dokuzuncu yılına girerken yüzbinlerce insan öldürüldü. Birçok insan iç savaş yüzünden fiziksel ve psikolojik zarar gördü. Yaralandı, sakat kaldı. Milyonlarca insan yerlerinden edildi. Onbinlerce insan gözaltına alındı, kayboldu. Hala ülkenin kuzeydoğu ve kuzeybatısındaki Suriyeliler başka bir insani felaketin ortaya çıkması endişesini taşıyor. Uluslararası toplumun Suriyelilere ortak gelecekleri için bir vizyon etrafında buluşup ihtilafları gidermesi, hem ahlaki hem de siyasi bir zorunluluktur. İdlib’de ateşkesin devamının sağlanması için verilen sözler tutulmalıdır. İdlib’de sağlanan ateşkes ülkenin tamamına yayılmalıdır. Geçtiğimiz hafta yaşanan çatışmalar ve askeri operasyonlar beni endişelendirdi. Bu tür askeri operasyonlarda sivillerin güvenliği ön planda olmalı” dedi.
Genel Sekreter Guterres, Suriye’de 11,7 milyon kişinin insani yardıma ihtiyacı olduğunu bunların büyük bir bölümünü de iç savaşın başından bu yana en fazla mağdur olan kadın ve çocukların oluşturduğunu kaydetti. Brüksel’de Suriye’ye yapılacak insani yardım konusunda bir araya gelen tüm ülkelere teşekkür etti.
“Son sekiz yılda 12 milyon kişi yerinden oldu”
Suriye’de barışın sağlanması çabaları sürerken diğer bir taraftan ülkenin ihtiyacı olan insani yardımların sağlanması sürüyor. BM, büyük bir çoğunluğun çok zor şartlarda yaşadığı Suriye halkının insani yardım ihtiyaçlarını karşılamak için en az 9 milyar dolara yakın bir paraya ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.
Savaşın öncesinde 22 milyon kişi olan ülke nüfusunun birçoğu başka ülkelere göç etti. Yaşadıkları yerlerden ülkenin başka bölgelerine yerleşenlerle birlikte 12 milyon kişinin iç savaş sırasında yerlerinden olduğu ifade ediliyor.
Suriye’de barışın sağlanması ve insani yardım çabalarının artmasıyla ilgili çalışmalar hızlansa da, ülkenin birçok bölgesinde çatışmalar geçtiğimiz yıllara oranla çok büyük bir oranla azalmış olsa da sürüyor. Çatışmalar daha çok IŞİD’i ülkeden tamamen yok etmek için bazı bölgelerde sürüyor.
“IŞİD’in sonu yakın”
BM İnsan Hakları Komisyonu Suriye sorumlusu Paulo Pinheiro ülkedeki son durumu,“Bombalar hala düşse de Suriye’de IŞİD’in sonunu getirecek yenilgi yakın” şeklinde açıklamay yaptı.
BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, geçtiğimiz hafta Lübnan’daki Suriyeli mülteci kamplarını ziyaret etti. Grandi, Suriyelilerin yüzde 70’in yoksulluk sınırı altında çok kötü şartlarda yaşadığını ifade etti. Hem mültecilere hem de mültecileri barından Lübnan’a yardım çağrısı yaptı. Mülteci kamplarında yaşayan Suriyelilerin kesilen ödenekler yüzünden çok kötü şartlarda yaşadığını kaydeden Grandi, “Suriyeli mülteciler kamplarda çok zor bir durumda. Kesilen fonlar yüzünden çocuklar okuldan alınıyor. Öğünler azalıyor” dedi
BM İnsani Yardım Teşkilatı Başkanı Mark Lowcock ise Suriye’de insani krize çözüm bulunması gerektiğini belirterek, “Gerekli fonlar sağlanmadan Suriye’deki kriz çözülemez” diye konuştu.
İnsani yardım için fon arayışı sürüyor
Suriye’de kalıcı barışın sağlanmasına paralel olarak ülkedeki insani krizin de sonlanması gerektiğini düşünen BM’nin üst düzey yetkilileri Avrupa Birliği’yle ortak düzenlenen toplantıda 50 ülkenin dışişleri bakanıyla geçtiğimiz hafta bir araya geldi.
Toplantıda Suriye’deki insani yardım krizini sona erdirmek için 7 milyar dolarlık bir fon konusunda uzlaşma sağlandı. BM Genel Sekreteri Guterres, Suriye’ye yardım konusunda bir araya gelen ülkelerin insani yardım konusunda ortak katkılarından duyduğu memnuniyeti dile getirerek, 2254 sayılı Güvenlik Konseyi kararı çerçevesinde siyasi bir çözümün Suriye'ye sürdürülebilir barış sağlayabileceğini kaydetti.
