WASHINGTON —
Arap Baharı’nın son halkası olarak başlayan ayaklanmanın 100 bini aşkın kişinin ölümüne yol açan iç savaşa dönüşmesinin ardından çözüm mümkün mü, diyalog ve müzakere Suriye’ye istikrar getirebilir mi? İşte tüm bu sorular Washington’daki Woodrow Wilson Merkezi adlı düşünce kuruluşunda masaya yatırıldı. Bölge uzmanları, çözümün yakın gelecekte zor göründüğü Suriye’de olası ihtimalleri değerlendirdi.
Suriye'de iki yılı aşkın bir süredir devam eden krize çözüm bulmak için diplomatik çabalar sürerken ülkedeki çatışmalar bütün şiddetiyle devam ediyor. PYD ile El Nusra örgütü arasındaki çatışmalar Türkiye sınırına da sıçradı.
Ammar Abdülhamid: "PYD militanları ve El Nusra arasında devam eden çatışma, Kürtler ve Araplar arasında bir çatışmaya yol açabilir. Dahası şu anda Suriye’de sadece bir çeşit değil çok farklı çatışmalar var. Artık sorun sünni ve alevi mezsepsel çatışmasının ötesinde. Farklı bölgesel güçlerin farklı grupları desteklediği, kimliği, bölgesi, ekonomik çıkarları, ideolojik ve bunların tümü birbirine girmiş bir kriz. Birçok kişi bunun kontrol edilebilir olduğunu düşünüyor. Ama aslında hiç de öyle değil."
Suriyeli aktivist Ammar Abdülhamid merkezi Washington’da bulunan Tarva Vakfı’nın kurucusu. Bugün gelinen noktanın sorumlusunun sadece Esat yönetimi olmadığını vurguluyor.
Ammar Abdülhamid: "Suriye’deki şiddetin iç savaşa dönüşmesine hem Esat rejimi ve destekçilerinin hem de uluslarararası kamuoyunun sorunu ele alış şekli neden oldu. Hatta Suriye muhalefeti de sorumlu. Çünkü vizyon sağlayamadıkları, lobi faaliyetleriyle Suriye halkını temsil edip, uluslararası kamuoyunun, Esat’a alternatif birileri var demesini sağlayamadıkları için hatalı. Bugün hala Esat’ın alternatifi kim sorusunun yanıtını birçok kişi bilmiyor."
Başkent Washington’daki Wilson Merkezi’nin ev sahipliği yaptığı “Arap Baharı Ortamında Suriye” başlıklı toplantıda olası senaryoları bölge uzmanları masaya yatırdı. Profesör Peter Mansoor Ohio Universitesi Askeri Tarih Bölümü uzmanlarından.
Peter Mansoor: "Artık bu noktada diyaloğun Suriye’deki krizi sona erdireceğine inanmıyorum. Çünkü bütün tarafları müzakere masasına getirmeden önce ülkede askeri bir denge olması gerekiyor. Esat, kazanacağını düşündüğü için şiddet olayları devam edecektir. Maalesef Suriye’deki durumun yakın zamanda düzeleceğini sanmıyorum. En iyi ihtimalle Amerika ve müttefikleri konuya dahil olarak dengeli bir zemin hazırlanırsa, en iyi ihtimalle 1-2 yıl içinde en azından dengesizlik ve endişenin sürdüğü ama hiç değilse ölümlerin durduğu Bosna gibi bir duruma ulaşmak mümkün olabilir."
Suriye’de doğru muhalefeti desteklemenin güçlüklerinin altını çizen Mansoor, diyalogla çözüm eşiğinin artık aşıldığını savunuyor. Ammar Abdülhamid’e göre ise çözüm için uygun zemin hazır değil.
Ammar Abdülhamid: "Mesela yarın gerçekleşecek bir Cenevre zirvesi kimseye fayda getirmez. Çünkü sağlıklı bir şekilde masaya oturulamaz. Suriye muhalefetinin, hatta uluslararası kamuoyunun da ne istediğine dair net bir tutumu yok. Dolayısıyla durum diyaloğa olanak tanımıyor."
Uluslararası Cumhuriyetçi Enstitüsü Ortadoğu Direktörü Scott Mastic, ülkede yaşanması muhtemel bölünme konusunda uyardı.
Scott Mastic: "Dört bir yanını El Kaide’den Hizbullah’a bağlı çeşitli kesimlerin ele geçirdiği bir ülke söz konusu. Geçici ya da kalıcı bir bölünme söz konusu olursa, gruplar arasında sürecek çok daha uzun çatışmalar olması mümkün."
Tarva Vakfı kurucusu Abdülhamid ise Suriye’de uluslararası kamuoyunun bugüne kadar yaptıklarından fazlasına ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor.
Ammar Abdülhamid: "Eğer her tür kırmızı çizginin aşıldığı Suriye’de bu çatışmanın devam etmesine göz yumulursa, ortadoğu’da olmasına da gerek yok dünyanın anlaşmazlık yaşanan herhangi bir yerinde birçokları uluslararası sisteme güvenmediğinden kendi kendine adaleti uygulamaya kalkışabilir."
Son olarak Amerika Genelkurmay Başkanı Martin Dempsey Suriye krizini sona erdirmek için Amerika’nın dahil olması muhtemel 5 ayrı plan açıkladı. Dempsey, Suriyeli muhalifleri güçlendirmek ve uçuşa yasak bölge gibi seçeneklerin yeterli olmayacağını, işleyen bir devlet mekanizması kurmanın bundan daha fazlasını gerektirdiğini vurguladı.
Tüm bu gelişmelere rağmen, Birleşmiş Milletler verilerine göre her ay 5 bin kişinin yaşamını yitirdiği Suriye’de şiddet duracağa benzemiyor.
Suriye'de iki yılı aşkın bir süredir devam eden krize çözüm bulmak için diplomatik çabalar sürerken ülkedeki çatışmalar bütün şiddetiyle devam ediyor. PYD ile El Nusra örgütü arasındaki çatışmalar Türkiye sınırına da sıçradı.
Ammar Abdülhamid: "PYD militanları ve El Nusra arasında devam eden çatışma, Kürtler ve Araplar arasında bir çatışmaya yol açabilir. Dahası şu anda Suriye’de sadece bir çeşit değil çok farklı çatışmalar var. Artık sorun sünni ve alevi mezsepsel çatışmasının ötesinde. Farklı bölgesel güçlerin farklı grupları desteklediği, kimliği, bölgesi, ekonomik çıkarları, ideolojik ve bunların tümü birbirine girmiş bir kriz. Birçok kişi bunun kontrol edilebilir olduğunu düşünüyor. Ama aslında hiç de öyle değil."
Suriyeli aktivist Ammar Abdülhamid merkezi Washington’da bulunan Tarva Vakfı’nın kurucusu. Bugün gelinen noktanın sorumlusunun sadece Esat yönetimi olmadığını vurguluyor.
Ammar Abdülhamid: "Suriye’deki şiddetin iç savaşa dönüşmesine hem Esat rejimi ve destekçilerinin hem de uluslarararası kamuoyunun sorunu ele alış şekli neden oldu. Hatta Suriye muhalefeti de sorumlu. Çünkü vizyon sağlayamadıkları, lobi faaliyetleriyle Suriye halkını temsil edip, uluslararası kamuoyunun, Esat’a alternatif birileri var demesini sağlayamadıkları için hatalı. Bugün hala Esat’ın alternatifi kim sorusunun yanıtını birçok kişi bilmiyor."
Başkent Washington’daki Wilson Merkezi’nin ev sahipliği yaptığı “Arap Baharı Ortamında Suriye” başlıklı toplantıda olası senaryoları bölge uzmanları masaya yatırdı. Profesör Peter Mansoor Ohio Universitesi Askeri Tarih Bölümü uzmanlarından.
Peter Mansoor: "Artık bu noktada diyaloğun Suriye’deki krizi sona erdireceğine inanmıyorum. Çünkü bütün tarafları müzakere masasına getirmeden önce ülkede askeri bir denge olması gerekiyor. Esat, kazanacağını düşündüğü için şiddet olayları devam edecektir. Maalesef Suriye’deki durumun yakın zamanda düzeleceğini sanmıyorum. En iyi ihtimalle Amerika ve müttefikleri konuya dahil olarak dengeli bir zemin hazırlanırsa, en iyi ihtimalle 1-2 yıl içinde en azından dengesizlik ve endişenin sürdüğü ama hiç değilse ölümlerin durduğu Bosna gibi bir duruma ulaşmak mümkün olabilir."
Suriye’de doğru muhalefeti desteklemenin güçlüklerinin altını çizen Mansoor, diyalogla çözüm eşiğinin artık aşıldığını savunuyor. Ammar Abdülhamid’e göre ise çözüm için uygun zemin hazır değil.
Ammar Abdülhamid: "Mesela yarın gerçekleşecek bir Cenevre zirvesi kimseye fayda getirmez. Çünkü sağlıklı bir şekilde masaya oturulamaz. Suriye muhalefetinin, hatta uluslararası kamuoyunun da ne istediğine dair net bir tutumu yok. Dolayısıyla durum diyaloğa olanak tanımıyor."
Uluslararası Cumhuriyetçi Enstitüsü Ortadoğu Direktörü Scott Mastic, ülkede yaşanması muhtemel bölünme konusunda uyardı.
Scott Mastic: "Dört bir yanını El Kaide’den Hizbullah’a bağlı çeşitli kesimlerin ele geçirdiği bir ülke söz konusu. Geçici ya da kalıcı bir bölünme söz konusu olursa, gruplar arasında sürecek çok daha uzun çatışmalar olması mümkün."
Tarva Vakfı kurucusu Abdülhamid ise Suriye’de uluslararası kamuoyunun bugüne kadar yaptıklarından fazlasına ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor.
Ammar Abdülhamid: "Eğer her tür kırmızı çizginin aşıldığı Suriye’de bu çatışmanın devam etmesine göz yumulursa, ortadoğu’da olmasına da gerek yok dünyanın anlaşmazlık yaşanan herhangi bir yerinde birçokları uluslararası sisteme güvenmediğinden kendi kendine adaleti uygulamaya kalkışabilir."
Son olarak Amerika Genelkurmay Başkanı Martin Dempsey Suriye krizini sona erdirmek için Amerika’nın dahil olması muhtemel 5 ayrı plan açıkladı. Dempsey, Suriyeli muhalifleri güçlendirmek ve uçuşa yasak bölge gibi seçeneklerin yeterli olmayacağını, işleyen bir devlet mekanizması kurmanın bundan daha fazlasını gerektirdiğini vurguladı.
Tüm bu gelişmelere rağmen, Birleşmiş Milletler verilerine göre her ay 5 bin kişinin yaşamını yitirdiği Suriye’de şiddet duracağa benzemiyor.
