Suriye’de 2011’den beri insanların hayatını zorlaştıran en önemli sorunlardan biri benzin, mazot ve mutfak tüpü temini oldu. Esat yönetiminin devrilmesinin ardından piyasada daha fazla mazot, benzin ve mutfak tüpü olduğu söyleniyor.
Benzin istasyonlarının açık olmasının yanısıra yol kenarlarında ve Şam’ın ana meydanlarında farklı büyüklükteki pet şişelere doldurulmuş mazot ve benzin satanlara rastlanıyor.
Benzin istasyonlarındaki mazot ve benzinin temiz ve menşeinin belli olmasına rağmen Suriyeliler’in yol kenarlarında satılan yakıtı satın almaya devam etmesinin sebebi ise biraz daha ucuz olması.
Savaş döneminde alım gücünün oldukça düştüğü Suriye’de ortalama bir memur maaşı 12-15 dolara kadar indi. Benzin istasyonlarında 1 litre benzin yaklaşık 1,16 dolar civarındayken sokakta satılan yakıt bu fiyatın çok az altında.
“Sokakta daha ucuz ama vatandaş kalitesine bakmıyor”
Şam’ın en büyük meydanlarından Abbasi Meydanı’ndaki bir akaryakıt istasyonunun sahibi olan Hadi Neccar, “Sokakta satılanlar benzin istasyonundakilere göre biraz daha ucuz. Fiyat farkı çok az ama vatandaşlar daha ucuz olduğunu düşünüyor ancak daha kaliteli mi diye bakmıyor. Benzin istasyonundakiler daha iyi” dedi.
Ağırlıklı olarak Lübnan’dan kaçak yollarla getirilen ve seyyar satıcılar tarafından satılan mazot ve benzinin araçlarda ciddi sorunlara neden olabileceği uyarıları yapılıyor.
Ancak VOA Türkçe’ye konuşan Neccar giderek azalsa da insanların hala sokaktan yakıt almaya devam ettiğini söylüyor.
“Akıllı kart” sistemi kaldırıldı
Önceki yönetim döneminde zaman zaman benzin istasyonları önünde kilometrelerce uzayan araç kuyrukları oluşur, günlerce piyasada yakıt bulmanın imkansız olduğu dönemler yaşanırdı.
Akaryakıtı İran ve Venezuela’dan temin eden Esat yönetimi yakıt krizinin temel sebebinin Suriye’ye yönelik uluslararası yaptırımlar olduğunu savunurdu.
Bu dönemde krizi hafifletmek hedefiyle “akıllı kart” adı verilen bir sistem uygulanmaya başlandı.
Buna göre akaryakıt ve mutfak tüpü başta olmak üzere temel ihtiyaçlarını devletin belirlediği ve sübvanse edilmiş fiyatlar üzerinden satın almak isteyenlerin sıra beklemesi gerekiyordu.
Her aileye 3 ayda bir mutfak tüpü ve araç başına haftalık belli miktarda benzin hakkı tanıyan bu sistem makarnadan pirince kadar gıda maddelerini de kapsıyordu.
Ancak sistemin belirlediği miktarlar ihtiyacı karşılamaya yetmeyince karaborsa ortaya çıktı. Normal fiyatların zaman zaman 5-10 katına ulaşan karaborsa fiyatlarını karşılamak Suriyeliler’in çoğu tarafından mümkün değildi.
Bu durum karaborsada iş yapan tüccarları hızla zenginleştirirken Suriyeliler’in akaryakıttan gıdaya kadar birçok ihtiyacını yeterince karşılayamamasına yol açtı.
Benzin istasyonu sahibi Hadi Neccar kart sisteminin de kaldırıldığını hatırlatarak, “Daha önce vatandaş için mazot temin etmek zordu, benzin temin etmek zordu. Şimdi öyle değil. Tam tersine, yeni hükümetle birlikte, yeni durumla birlikte durum iyi. Vatandaş istediği gibi mazot ve benzin alıyor” dedi.
İstasyonda satışa sunulan benzini, Petrol Bakanlığı’na bağlı petrol şirketinden temin ettiklerini belirten Neccar, piyasada akaryakıt miktarının artması ile birlikte fiyatların da düşmeye başladığını söyledi.
Mutfak tüpü sorunu
Suriyeliler için yıllar süren bir başka sorun ise mutfak tüpü bulmak oldu. Suriye’de ve başkent Şam’da hala devlete bağlı bir tüp dolum merkezi yok; halk şirketler tarafından işletilen mobil araçlarla mutfak tüplerini dolduruyor.
Tüp sırasında VOA Türkçe’ye konuşan Ebu İmad Hakim, “Önceki hükümet döneminde 3 ayda bir bir tüp doldurabiliyorduk. Hiçbir şeye yetmiyordu. Mecburen gidip kendi cebimizden ödeyip (karaborsadan) alıyorduk” dedi.
Şam’da temel ihtiyaçlar piyasada daha kolay bulunuyor ve bu rahatlama fiyatların düşmesini sağlıyor.
Ancak yine de benzin istasyonunda 1,16 dolar olan mazotu ortalama maaşı en fazla 20 dolara tekabül eden halkın karşılayabilmesi hala çok zor görünüyor.
Suriye’de yönetimin devrilmesinin ardından ülkenin akaryakıt ihtiyacını karşılayan İran sevkiyatı durdurdu.
Şam’da yakıt ihtiyacının önümüzdeki günlerde Suudi Arabistan ve Katar gibi ülkeler tarafından sağlanacağına dair beklenti var ancak bu konuda resmi bir açıklama henüz yapılmadı.
Forum