Geçen haftayı da yükselişte tamamlayan endeksler, küresel piyasaları takip ederek haftaya yükselişle başladı. Nasdaq %0,6, Dow Jones endeksi %0,8, S&P 500 Endeksi %0,6 yükselirken, bu yükselişin başını enerji şirketlerinin hisseleri çekiyor. Petrol fiyatlarındaki artış ticari savaşın etkisiyle birkaç hafta önce gerileyen endekslerin toparlanmaları arkasındaki sebep olarak görülüyor.
Cuma günü açıklanan Haziran ayı istihdam raporu beklentilerin üzerindeydi, Çalışma Bakanlığı’ndan gelen bilgilere göre haziran ayında 219 bin istihdam yaratıldı, ayrıca Nisan ve Mayıs ayları için açıklanan istihdam rakamları da tekrar düzeltildi. Bu yeni durumda bu iki ay süresinde de istihdam beklentilerin üzerinde.
Öte yandan Başkan Trump’un başlattığı ticari savaşın yarattığı şok etkisini geride bırakan uzmanlar uzun vadede bu savaşın neler getireceği konusunda tartışmalara başladı.
6 Temmuz itibarıyla Amerika’nın Çin’e uyguladığı 34 milyar dolarlık ek gümrük vergisine aynı şekilde cevap vererek misilleme yapan Çin’in bu hareketinin ardından birçok uzman Başkan Trump’un bitiremeyeceği bir savaşa girdiğini öne sürüyor.
İkinci çeyrek rakamlarının yavaş yavaş açıklanmaya başlamasıyla uzmanlar önümüzdeki 2 ay boyunca şirketlerin bu ticari savaştan ne kadar etkileneceklerini hesaplamaya ve gerekli önlemleri almaya çalışmaya başladı.
%25’lik ek gümrük vergisi, iki taraf için de gümrük uygulanan ürünlerin daha az ithal edilmesine veya bu ürünlerin ithalinin tamamen durdurulması anlamına gelebiliyor. Uygulanan gümrükler ürün fiyatlarını da yükselteceği için birçok tüketici için oldukça zor bir dönem olacak. Daha bu ek gümrüklerin ekonomiye etkisi hesaplanmadan Başkan Trump’ın bu vergileri daha da yükselteceğini açıklaması iyice paniğe yol açtı.
Şirketlerin birçoğu gümrük uygulanan ürünler yerine daha ucuz opsiyonlara yönelmeyi planlıyor.
Rakamsal olarak bakıldığında %25 ek gümrük vergisi, 68 milyar dolarlık ithalata $17 milyar dolar eklemek demek. Bu da 17 milyar dolarlık masrafın büyük olasılıkla tüketicilere yansıması anlamına geliyor. Fakat Başkan Trump’ın gümrük vergisi artışının toplam $400 milyar dolara yükselmesi bekleniyor bu durumda gümrük vergisi $100 milyar dolar da artmış olacak.
Bu artış bazı endüstrileri etkilemeye başladı bile: Başkan Trump’ın çelik ithalatına yaptığı %25’lik gümrük vergisinin ardından merkezi Missouri’de bulunan bir çivi fabrikası 60 işçiyi işten çıkardı.
Harley Davidson motosikletleri Avrupa Birliği’nin Başkan Trump’a yaptığı misillemenin ardından bazı operasyonlarını Avrupa’ya taşıyarak AB’nin uygulayacağını açıkladığı ek gümrüklerden muaf olma çabasında olduğunu gösterdi.
Oldukça zor durumda olan General Motors yetkilileri Başkan Trump’ın otomotiv sektörüne uygulamayı planladığı gümrük vergilerinin sektörü daha da zor bir döneme sokacağını ve önümüzdeki 1 ila 3 yıl içinde bu sektörde 195 bin işçinin işlerini kaybedebileceklerini açıkladı.
Peterson Ekonomik Araştırmalar enstitüsü ise daha da karanlık bir tablo çiziyor. Enstitüye göre eğer Başkan Trump ülkelere 400 milyarlık ek gümrük uygulamaya giderse, bu ticari savaş 600 bin Amerikalının işlerini kaybetmesine sebep olacak.
Ve son olarak Amerikan Merkez Bankası da bu endişeli gruba dahil oldu. FED’in son toplantısından sonra yayınlanan toplantı konuşmalarına bakarsak bazı üyelerin bu yeni ticari politikanın getireceği risklerden endişe duyduğu gözlemleniyor. Şu anda güçlü bir ekonomiye sahip olduğu varsayılarak yükselmesi beklenen faiz oranlarının da durdurulması söz konusu.
Ticari savaşlarla ilgili endişeler bu hafta açıklanacak olan tüketici rakamlarından sonra daha da ciddileşebilir. Her ne kadar bir ay öncesinde daha gümrük vergileri uygulanmadan elde edilseler de genel olarak Amerikan ekonomisinin nabzını tutan bu veriler beklentilerin üzerinde gelirse uzmanların önümüzdeki döneme yönelik yapacakları tahminler de bu yönde değişecek. Tüketici rakamlarının bir önceki yıla oranla %2,3 yüksek gelmesi bekleniyor, bu da Amerikan Merkez Bankası’nın %2 de tutmak istediği enflasyonun üzerinde.
