ABD Başkanı Donald Trump, ABD vatandaşları ya da İsrail gibi ABD müttefikleri hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) soruşturmalarında çalışan kişileri hedef alan ekonomik ve seyahat yaptırımlarını onayladı.
Uluslararası Ceza Mahkemesi; savaş suçları, insanlığa karşı suçlar, soykırım ve üye devletlerin topraklarına ya da vatandaşlarına yönelik saldırı suçları nedeniyle bireyleri yargılayabilen daimi bir mahkeme.
Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC), 2024 Kasım ayında İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, eski Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Hamas lideri Muhammed Deyf hakkında tutuklama emri çıkarmıştı. Açıklamada, bu üç ismin savaş suçları ve insanlık karşıtı suçlar nedeniyle cezai sorumluluk taşıdığına dair makul gerekçeler bulunduğu belirtilmişti. ICC’ye taraf 124 ülke, topraklarına ayak basmaları durumunda bu kişileri gözaltına alıp mahkemeye teslim etme yükümlülüğü taşıyor. ABD, Rusya, Çin ve İsrail ICC üyesi değil.
Trump'ın bu adımı, Gazze'deki savaş nedeniyle Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından aranan İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu'nun Perşembe günü Washington'a yaptığı ziyaretle aynı güne denk geldi.
Yaptırımları kınayan Uluslararası Ceza Mahkemesi, “kararlılıkla personelinin yanında durduğunu ve önüne gelen tüm davalarda, dünyanın dört bir yanındaki kötülüklerin milyonlarca masum kurbanına adalet ve umut sağlamaya devam edeceğini” söyledi.
Trump kararnameyi, ABD Senatosu'ndaki Demokrat Partililer'in geçen hafta Cumhuriyetçiler'in öncülüğünde Uluslararası Ceza Mahkemesi'ni hedef alan yaptırımlar oluşturmaya yönelik bir yasa çıkarma çabasını engellemesinin ardından imzaladı.
Geçtiğimiz ay Reuters'a konuşan kaynaklar, faaliyetlerini sekteye uğratabilecek mali kısıtlamalara hazırlanan mahkemenin, personelini olası ABD yaptırımlarından korumak için maaşları üç ay önceden ödeyerek önlemler aldığını söylemişti.
Aralık ayında mahkemenin başkanı Yargıç Tomoko Akane, yaptırımların “mahkemenin tüm durum ve davalardaki faaliyetlerini hızla baltalayacağı ve varlığını tehlikeye atacağı” uyarısında bulunmuştu.
Rusya da mahkemeyi hedef aldı. Uluslararası Ceza Mahkemesi 2023 yılında Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin hakkında tutuklama emri çıkarmış ve Putin'i yüzlerce çocuğu Ukrayna'dan yasadışı yollarla sınır dışı ederek savaş suçu işlemekle suçlamıştı. Rusya mahkemenin başsavcısı Kerim Han'ın Rusya’ya girişini yasaklamış, Han ve iki mahkeme yargıcını arananlar listesine almıştı.
ABD’nin yaptırımları kimleri kapsıyor, neler içeriyor?
İsminin açıklanması kaydıyla Reuters'a konuşan bir kaynak, mahkeme yetkililerinin yaptırımların sonuçlarını görüşmek üzere Cuma günü Lahey'de bir toplantı düzenlediğini söyledi.
ABD yaptırımları, belirlenen kişilerin ABD'deki mal varlıklarının dondurulmasını ve kendileriyle ailelerinin ABD'yi ziyaret etmelerinin yasaklanmasını içeriyor.
ABD'nin yaptırım uyguladığı kişilerin isimlerini ne hızla açıklayacağı belli değil. 2020'deki ilk Trump yönetimi sırasında Washington, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Afganistan'daki Amerikan askerlerinin işlediği iddia edilen savaş suçlarına ilişkin soruşturması nedeniyle dönemin savcısı Fatou Bensouda ve üst düzey yardımcılarından birine yaptırım uygulamıştı.
ABD, Çin, Rusya ve İsrail Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne üye değil.
Avrupa’dan Trump’ın yaptırım kararına tepkiler
Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve diğer Avrupa Birliği liderleri Cuma günü yaptıkları açıklamada Trump'ın Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne yaptırım uygulamakla hata ettiğini söyledi.
Scholz “Yaptırımlar yanlış araç. Diktatörlerin insanlara zulmetmesini ve savaş başlatmasını engellemesi gereken bir kurumu tehlikeye atıyor” dedi.
AB liderlerinden oluşan Avrupa Konseyi'nin Başkanı Antonio Costa, sosyal medya platformu Bluesky'da Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne yaptırım uygulanmasının “bir bütün olarak uluslararası ceza adaleti sistemine zarar verdiğini” yazdı.
Merkezi Lahey'de bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne ev sahipliği yapan Hollanda da yaptırımlardan üzüntü duyduğunu açıkladı.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban ise yaptırımların Uluslararası Ceza Mahkemesi'nden ayrılma zamanının gelmiş olabileceğini gösterdiğini söyledi.
Orban, X üzerinden paylaştığı mesajında, “Macaristan için ABD yaptırımları altında olan uluslararası bir örgütte ne yaptığımızı gözden geçirmenin zamanı geldi! Uluslararası politikada yeni rüzgarlar esiyor. Biz buna Trump kasırgası diyoruz” dedi.
Forum