Trump yönetiminin Kanada ve Meksika'dan ithal edilen ürünlere yüzde 25, Çin'den ithal edilen ürünlere de yüzde 10 gümrük vergisi uygulamaları bugünden (1 Şubat) itibaren yürürlüğe giriyor. Yönetim yeni vergilerin petrol ithalatı üzerindeki etkisini hafifletme güvencesi verse de karar, ABD’de yüksek enflasyon ve ticaret savaşları kaygılarını gündeme getirdi.
Başkan Donald Trump, hem kampanya döneminde vadettiği hem de göreve gelir gelmez uygulamaya koyacağını söylediği bu gümrük vergileriyle, yasadışı göçü ve fentanil gibi opioid ilaçlar için kullanılan kimyasalların kaçakçılığını durdurma konusunda bu ülkeleri daha fazla işbirliğine zorlamayı hedefliyor. Başkan ayrıca bu vergileri ABD içinde yerli üretimi canlandırmak ve federal hükümetin gelirlerini arttırmak için kullanma sözü verdi.
Beyaz Saray sözcüsü Karoline Leavitt, Cuma günü gazetecilere yaptığı açıklamada "Yarından itibaren bu vergiler yürürlüğe girecek. Bunlar Başkan tarafından verilen ve tutulan sözler” diye konuştu. Daha sonra Oval Ofis'te gazetecilere konuşan Başkan Trump, yeni tarifelerin Cumartesi günü yürürlüğe girmesini engellemek için üç ülkenin yapabileceği bir şey olmadığını söyledi.
Yaklaşık iki hafta önce göreve başlayan Trump yönetiminin uygulamaya koyduğu bu yeni gümrük vergilerinin siyasi ve ekonomik riskleri beraberinde getirebileceği iddia ediliyor. Cumhuriyetçi aday özellikle enflasyonu düşürme vaatleriyle Kasım 2024 seçimlerini kazanmış olsa da uzmanlar yeni uygulamanın ABD’de fiyatları arttırabileceğine, özellikle de enerji, otomobil, kereste ve tarım sektörlerine zarar verebileceğine dikkati çekiyor.
Trump yönetiminin ABD’nin iki komşusu Kanada ve Meksika’nın yanısıra stratejik rakibi olan Çin’le başlattığı ticaret savaşları muhalefetin de tepkisine yol açtı. Senato’da Demokrat Parti grubunun lideri Chuck Schumer, "Müttefiklerimize saldırmak yerine Çin gibi oyunbozan rakiplerimize karşı daha sert davranmaya odaklanmalıyız" diye konuştu. Schumer, yeni gümrük vergilerinin tam olarak yürürlüğe girmesi durumunda, gıda fiyatlarından motorlu araçlara ve benzine kadar her şeyin fiyatının yükseleceğini ve bunun da orta gelirli ailelerin geçimini zorlaştıracağını savundu.
Kararın kısa vadede ekonomiye yapacağı etkinin farkında olduğuna dikkat çeken Başkan Trump ise, Kanada ve Meksika'dan ithal edilen petrol için bir muafiyet getirmeyi düşündüğünü söylemişti. Trump Cuma günü yaptığı açıklamada petrol için yüzde 10 gibi daha düşük bir tarife oranı düşündüğünü belirtti.
Enerji Enformasyon Dairesi’ne göre Amerika Ekim ayında Kanada'dan günde yaklaşık 4,6 milyon varil, Meksika'dan ise 563 bin varil petrol ithal etti. ABD'nin o ayki günlük üretimiyse günde ortalama 13,5 milyon varil civarındaydı.
Trump daha önce Çin'den ithal edilen ürünlere uygulanacak yüzde 10 gümrük vergisinin, bu ülkeden ithal edilen ürünlerden alınan diğer mevcut ithalat vergilerine ek olarak uygulanacağını belirtmişti.
Başkan ayrıca daha fazla gümrük vergisi uygulanacağına işaret etti, "(Bilgisayar) çiplerine, petrol ve doğal gaza gümrük vergisi koyacağız. Bu çok yakında, sanırım 17 Şubat civarında gerçekleşecek" diye konuştu. Trump ayrıca, bakır ve Avrupa Birliği'ne de gümrük vergisi getirme sözü verdi.
Beyaz Saray'dan gelen yeni gümrük vergileri açıklamalarının ardından hisse senetleri gün içindeki kazançlarını yitirdi ve düşüşle kapandı. S&P 500 yüzde 0,5 ve Nasdaq Bileşik yüzde 0,3 düştü. Dow Jones Endüstriyel Ortalaması yüzde 0,8 kayıp yaşadı.
Üç ülkeden misilleme amaçlı vergiler bekleniyor, uzmanlar ticaret savaşından kaygı duyuyor
Uzmanlar üç ülkeden de misilleme beklenmesi gerektiğine işaret ediyor. Trump’ın ilk döneminde Çin’e uyguladığı gümrük vergilerine Pekin hükümeti sert bir şekilde yanıt vermiş ve özellikle Başkan’ın geniş seçmen tabanına sahip olduğu kırsal alandaki destekçilerini hedef alarak, ABD’den yaptığı tarım ürünleri ithalatına gümrük vergileri getirmişti.
Hem Kanada hem de Meksika, gerektiğinde uygulamaya konulabilecek şekilde misilleme amaçlı yeni vergiler düşünüldüğünü doğruladı. Ancak bu vergilerin yürürlüğe girmesi uzmanlara göre daha büyük ticaret savaşlarına yol açabilir.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau Cuma günü yaptığı açıklamada, Trump'ın gümrük vergilerini uygulamaya koyması durumunda Kanada'nın bir yanıt vermeye hazır olduğunu söyledi, ancak ayrıntı vermedi. Trudeau "Maksatlı, güçlü ama makul, acil bir yanıt vermeye hazırız. İstediğimiz bu değil, ama eğer ilerlerse biz de harekete geçeceğiz” diye konuştu.
Trudeau gümrük vergilerinin ABD için "feci sonuçlar" doğuracağını, Amerikan istihdamını riske atacağını ve fiyatların yükselmesine yol açacağını söyledi. Trudeau, fentanil ticareti ve ABD'ye yasadışı geçişlerin yüzde 1'inden daha azının kendi ülkesinden geçtiğini hatırlattı.
Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum da Cuma günü yaptığı açıklamada ülkesinin Trump’ın ekibiyle göreve resmen başlamadan önce temasta olduğunu ancak "ABD hükümetinin kararlarına karşı A, B ve C planları" olduğunu vurguladı., "Meksika halkının her zaman onurunu savunacağımızın, egemenliğimize saygı gösterilmesini ve her zaman söylediğimiz gibi eşitler arasında bir diyaloğu, boyun eğmeden savunacağımızın bilinmesi çok önemli" dedi.
Washington’daki Çin büyükelçilik sözcüsü, iki ülkenin aralarındaki görüş ayrılıklarını diyalog ve karşılıklı temaslarla gidermesi gerektiğini söyledi. Liu Pengyu, yaptığı yazılı açıklamada “Ticaret ve gümrük vergisi savaşlarında kazanan olmaz, bunlar ne iki ülkenin ne de dünyanın çıkarlarına hizmet eder” dedi. Sözcü iki ülkenin de işbirliği için ortak çıkar ve zemine sahip olduğunun altını çizdi.
Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü'nün bu ay yaptığı bir araştırma, Kanada, Meksika ve Çin’e uygulanacak yeni gümrük vergilerinin “ABD dahil olmak üzere ilgili tüm ekonomilere zarar vereceği” sonucuna varıyor.
Warwick McKibbin and Marcus Noland imzalı araştırma, "Meksika için yüzde 25'lik bir gümrük vergisi felaket olur. Dahası, gümrük vergisinin yol açacağı ekonomik gerileme, Meksikalı göçmenlerin sınırı yasadışı yollardan geçerek ABD'ye girme teşviklerini arttırabilir, bu da Trump yönetiminin bir diğer önceliğiyle doğrudan çelişiyor” açıklamasına da yer veriyor.
Associated Press’e konuşan Asya Toplum Politikaları Enstitüsü başkan yardımcısı Wendy Cutler, ekonomik zararın boyutunun gümrük tarifelerinin ne kadar süre yürürlükte kalacağına bağlı olacağını söyledi. Cutler, “Eğer haftalarca ya da aylarca yürürlükte kalırsa, tedarik zincirinde aksamalar, Amerikalı üreticiler için daha yüksek maliyetler ve ABD'li tüketiciler içinse daha yüksek fiyatlar göreceğiz" dedi. Cutler bunun makroekonomik etkilerine dikkat çekerek “Borsayı etkileyebilir. Uluslararası alanda ise ticaret ortaklarımızla daha fazla gerginliğe yol açabilir ve onlarla çalışmamızı zorlaştırabilir” diye konuştu.
Forum