2015 yılında öldürülen Diyarbakır Barosu Eski Başkanı Tahir Elçi’nin eşi Türkan Elçi’nin dün Cumhuriyet Halk Partisi üyesi olması dikkatleri uzun yıllardır Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde milletvekili çıkaramayan ana muhalefet partisine çevirdi.
12 Eylül öncesinde Diyarbakır’da en güçlü parti olan Cumhuriyet Halk Partisi, son olarak SHP’nin sekiz milletvekilinden yedisini kazandığı 1991 seçimlerinden beri bu ilde pek varlık gösteremiyor.
32 yıl önceki seçimlerden sonra Meclis’te yaşanan Kürtçe yemin krizinde, SHP yönetiminin talebiyle HEP kökenli 21 milletvekilinden 18’inin partiden istifa ettirilmesinin bedelini, CHP sonraki tüm seçimlerde ödedi.
1995 Seçimleri (yüzde 1,97), 1999 Seçimleri (yüzde 1,04) 2007 Seçimleri (yüzde 2) 2011 Seçimleri (yüzde 2,34) 7 Haziran 2015 (yüzde 1,35) 1 Kasım 2015 (yüzde 1,95) 2018 (yüzde 2,5) oy oranıyla Diyarbakır’dan milletvekili çıkaramayan CHP, yalnızca HDP’nin öncülü partilerden DEHAP’ın yüzde 56 oy almasına rağmen ülke barajına takıldığından milletvekili çıkaramadığı 2002 Seçimlerinde yüzde 5,92 oyla iki milletvekili çıkarabildi.
Devrim Barış Çelik: “Yalnız Diyarbakır’da değil bölgede ilgi artıyor”
CHP’nin yerel seçimlerden sonra Genel Başkan Yardımcısı Oğuz Kaan Salıcı başkanlığında kurduğu Doğu Masası, bölge illerinde detaylı çalışmalar yapıyor. Bu kapsamda daha önce CHP ve SHP’den milletvekili olan Kürt siyasetinin önemli aktörlerinden Ahmet Türk ile de görüşmeler yapılması, partinin bölgedeki olumlu algısını güçlendiriyor.
Doğu Masası koordinatörü olan Devrim Barış Çelik, bölge illerinde yeniden örgütlenme ve kimlik inşasına giren CHP’nin hedefinin, yalnız yirmi bir yıl sonra yeniden Diyarbakır’dan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne milletvekili göndermek olmadığını, aynı zamanda birçok ildeki vekil sayısını da arttırmak olduğunu söylüyor.
VOA Türkçe’nin ulaştığı Çelik, “Yalnız Diyarbakır’da değil bölgede ilgi artıyor. Bu ilgi halen de artarak devam ediyor. Diyarbakır dışında Ağrı, Bitlis, Mardin, Kars, Erzurum, Van’dan milletvekili çıkaracağız. Urfa’da arttıracağız milletvekili sayımızı. Türkan Elçi’nin katılımı da bize güç verecek” diyor.
Azad Barış: “Türkan Elçi sembol isim, birinci sıradan aday olursa CHP oylarını arttırır”
Spectrum House adlı araştırma şirketinin Genel Direktörü Azad Barış, ana muhalefet partisinin bir süredir Van ve Mardin olmak üzere bölge illerinde silkindiğini söylerken Türkan Elçi’nin katılımının partinin daha ivme kazanmasını sağlayacağını vurguladı.
VOA Türkçe’nin konuştuğu Azad Barış, “Diyarbakır Barosu Başkanı Tahir Elçi, hazin bir saldırı sonucu hayatını kaybeden bir barış savunucusuydu. Elçi ailesi, HDP ve Kürt hareketi nezdinde bilinen bir aile. Eşi Türkan Elçi direngen bir kadın. Öğretmendi, kocası öldürüldüğünde, sonra hukuk mücadelesine girdi ve avukat oldu. Sembol bir isim. CHP’nin böyle bir karar vermesi önemli bir atraksiyon. Zira bölgede önemli kabulü var. Onun Diyarbakır birinci sıradan aday gösterilmesi halinde ana muhalefet partisinin oylarını arttıracağını söylemek mümkün. Ancak Diyarbakır özelinde diplomatik krizlere de neden olabilir” dedi.
Türkan Elçi: “Linç kültürü yıllarca süregelen şiddet kültürünün tezahürüdür”
Spectrum House Genel Direktörü “diplomatik kriz” ile genel siyasette Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığına destek verilmesi için dirsek teması süren CHP-HDP’nin arasında Diyarbakır özelinde meydana gelebilecek bir sıkıntıyı kast ediyordu.
Ancak konu daha buraya gelmeden ilk kapışma sosyal medyada alevlendi. Kimi sosyal medya kullanıcıları Tahir Elçi’nin eşinin tercihini “Kürt sorununun barışçıl çözümü için” bir adım olarak görürken kimileri CHP’ye katılımından dolayı Türkan Elçi’ye “ihanet”e kadar varan ifadelerle tepki gösterdiler.
Elçi ise kendisine gelen tepkilere “Linç kültürü yıllarca süregelen şiddet kültürünün tezahürüdür. Linç etmek yerine eleştiriyi yerinde ve dozunda yapabilmek için; letafet, nezaket, görgü edep gibi insanı insan yapan özelliklere, belli bir entelektüel ve mental düzeye sahip olmayı, adabı muaşeret kurallarını da bilmeyi gerektirir aynı zamanda. Toplumun bazı kesimlerinin şiddet dilinden arınmaya, kişilik haklarına saygı duymayı öğrenmeye ihtiyacı var” yanıtını verdi.
“Kürt Müslüman oylarda CHP’ye bir yöneliş var”
Peki süregiden ekonomik kriz ve sonrasında CHP’nin izlediği siyaset, Diyarbakır’da milletvekili çıkarmasına yeter mi? Azad Barış, Van, Mardin ve Şanlıurfa’ya göre Diyarbakır’da CHP’nin daha zorlanacağı kanaatinde.
“Bizim araştırmalarımızda CHP oyunu yüzde 100’den fazla arttırmış görünüyor. Yüzde 2’lerden yüzde 5’lere çıktı. Tabii Türkan Elçi faktörü öncesindeki tablo bu. Onun etkisini eğer adaylığı, hele de birinci sıra adaylığı kesinleşirse daha sonra ölçebileceğiz. Şu an için Diyarbakır için Kürt müslüman oylarda CHP’ye bir yönelme olduğunu söyleyebiliriz. Verilerin bize gösterdiği o. Fakat Urfa’da mesela büyük bir sempati var. Van’da da 2018’e göre daha fazla toparlanmış görünüyor. Mardin’de de öyle. Buralarda CHP’nin uyanışı daha rahat gözlemleniyor.”
Reha Ruhavioğlu: “CHP bir milletvekili çıkaracak gibi ama Millet İttifakı içinde bir sinerji çok önemli”
Her ne kadar kulislerde adaylığına kesin gözle bakılsa da Rawest Araştırma Merkezi kurucularından Reha Ruhavioğlu, Türkan Elçi’nin adaylığı kesinleşmeden bu konuda ayrıntılı bir yorum yapmaktan kaçınıyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Ruhavioğlu, “Bakın biz yaklaşık bir yıldır CHP’nin Diyarbakır’daki oyunu yüzde 9’un altında ölçmüyoruz. Bu oran, Diyarbakır’da bir milletvekili çıkarmaya yetecek gibi görünüyor. Türkan Elçi’nin adaylığının kesinleşmesinin de CHP’ye fayda sağlayacağı muhakkak. Ancak Diyarbakır özelinde Millet İttifakı’nın karar vermesi gereken önemli bir konu var. Seçime ortak listeyle mi girecek yoksa altı parti ayrı listelerle mi girecek? Her parti ayrı liste ile girerse birbirlerinin milletvekillerini bile kesebilirler. Burada ciddi bir sinerjiye ihtiyaç var. Ne kast ediyorum? Mesela eğer altı parti ortak listeyle girmezse Deva, Saadet ve Gelecek partilerinin aynı listeyle girmesi milletvekili çıkarmak için önemlidir. Ya da İyi Parti’nin CHP’nin adayını desteklemesi de destekleyici bir faktör olabilir. Çünkü unutmayın AKP, Diyarbakır’da kaybettiği oyu Hüdapar ile yapacağı işbirliği ile geri kazanabilir. O yüzden Millet İttifakı için sinerji çok önemli” dedi.
CHP’de bu kez aday sorunu yok
CHP’ye dönük ilgi, dün oğlu Arda Arin ile birlikte CHP Genel Merkezi’nde Kemal Kılıçdaroğlu’nu ziyaret eden ve parti rozetini takan Türkan Elçi ile sınırlı değil.
2019 yılında AKP’den Diyarbakır Kayapınar ilçesi Belediye Başkan Adayı olan Cevdet Nasıranlı da bir süredir ana muhalefet partisinde siyaset yapıyor. Muhafazakar kesime yakınlığı ile bilinen Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) Diyarbakır Şube Başkanlığı da yapan Nasıranlı, CHP’ye katıldıktan yedi saat sonra dernek tarafından görevden alınmıştı.
TOBB Yönetim Kurulu üyesi Engil Yeşil’in oğlu Hasan Yeşil de CHP’den adaylık için nabız yoklarken bir başka işadamı İsmail Akyıl da Ocak ayında 2500 kişinin katılımıyla CHP’den aday adaylığını açıkladı.
Ayrıca CHP Diyarbakır İl Başkanı Abdullah Atik’in akrabası olan ve sivil toplum çalışmalarıyla tanınan Emel Uslu Atik de aday adayları arasında gösteriliyor.
