2024, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Türkiye'nin nüfuzunu uluslararası alana yaymak için yaptığı güçlü hamlelere sahne oldu.
Erdoğan, Suriye'de Beşar Esat'ın devrilmesi ve Türkiye'nin Afrika'daki ülkelerle artan bağları ile dış politikada başarı elde etti. Yine de Türkiye’nin İsrail’le ve Rusya ile güçlü ilişkileri nedeniyle Batı’yla arasında gerginlikler devam ediyor. Öte yandan Erdoğan, 2025 yılında uluslararası alanda daha büyük bir rol üstlenmek ve yeni ABD yönetimiyle iyi bir çalışma ilişkisi kurmak için kendini konumlandırıyor.
Esat hükümetinin devrilmesi Cumhurbaşkanı Erdoğan'a 2024'te kendisinin en önemli bir dış politika zaferini sundu.
Analistler, Ankara'nın Suriyeli isyancıların güçlü bir destekçisi olmasının ve sahip olduğu diğer ilişkilerin Türkiye'yi ABD'de görevi devralacak Trump yönetiminin dış politika hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmak için önemli bir konuma getirebileceği görüşünde.
Makroekonomik ve jeopolitik araştırma ve danışmanlık firması GlobalSource Partners'dan Atilla Yeşilada'ya göre Türkiye'nin Suriye'deki aktörlerle doğrudan iletişimi, ABD için bir fırsat olabilir.
Yeşilada bu konuda, Türkiye’nin Suriye sahasındaki aktörlere doğrudan ulaşma kabiliyetinin ABD Dışişleri Bakanlığı için büyük bir avantaj olabileceğini düşünüyor.
Yeşilada’ya göre ABD’nin Suriye’deki aktörlerle ilişkileri Türkiye kadar yakın değil. Ayrıca Yeşilada, Trump'ın ihtiyacı olursa Türkiye’nin, hem Ukrayna hem de Rusya ile konuşabileceğini yorumunu yapıyor.
Esat'ın devrilmesiyse Türkiye ile İsrail arasındaki gerilimi arttırma tehlikesi taşıyor.
Erdoğan, İsrail'in Suriye askeri altyapısına yönelik son hava saldırılarını ve İsrail ordusunun Suriye topraklarına ilerleyişini kınamıştı. İki ülke arasındaki ilişkiler Ankara'nın Hamas liderlerine verdiği destek ve bazı isimleri ağırlaması nedeniyle zaten gerilmişti.
Erdoğan, Hamas'la olan bağlarının Gazze'deki çatışmaların sona ermesine yardımcı olabileceğini söylüyor, ancak İsrailliler bu iddiayı reddediyor.
Tel Aviv'deki düşünce kuruluşu Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nden araştırmacı Gallia Lindenstrauss, İsrail ve Türkiye arasında bir güven meselesi olduğuna dikkat çekiyor.
“Çatışmada arabuluculuk yapabilmek için her iki tarafın da güvenine sahip olmanız gerekir” diyen uzman, “İsrail şu anda Türkiye'ye güvenmiyor ve Türkiye de İsrail'in güvenmemesi için mümkün olan her şeyi yaptı çünkü Türkiye şu anda İsrail'i izole etmek için çalışıyor. Türkiye İsrail'e tam bir ticaret yasağı getirmiş durumda” şeklinde konuşuyor.
Erdoğan ayrıca Rusya'nın Ukrayna'daki savaşının sona erdirilmesinde de rol oynamak için ısrarcı bir tutum sergiliyor. Erdoğan 2024 yılı boyunca Ukrayna ile yakın ilişkilerini sürdürürken diğer yandan Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile bağlarını derinleştirdi.
Erdoğan'ın bu denge oyununu sürdürüp sürdüremeyeceği, Trump'ın Ukrayna'daki savaşı sona erdirme sözünü yerine getirirken kullanacağı stratejiye bağlı olacak.
Atilla Yeşilada, Trump'ın Rusya'yı sıkıştırmaya çalışacağı, bölgedeki gerilimin artacağı ve bir noktada Erdoğan'dan Putin ile Trump arasında bir seçim yapmasının isteneceği bir senaryo olduğundan bahsediyor.
2024 yılının sonunda Erdoğan bir başka anlaşmazlığı daha çözmeyi başararak Somali ve Etiyopya arasında aylardır süregelen toprak sorununda bir anlaşmaya aracılık etti.
Analistler bu anlaşmanın Ankara'nın Afrika'daki nüfuzunu genişletme çabalarına bir destek olduğunu söylüyor.
Türkiye'nin hem Somali hem de Etiyopya ile zaten çok sağlam ve güçlü ilişkileri olduğunu vurgulayan Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi’nden Doç. Dr. Elem Eyrice-Tepeciklioğlu'na göre bu ilişkiler, Türkiye'nin bölgedeki imajına ve popülaritesine kesinlikle katkıda bulunacak.
Uzman ayrıca Türkiye'nin stratejik açıdan çok önemli bir bölgede olan Afrika'daki varlığını da arttıracağını kaydediyor.
Türkiye'nin 2024'teki tüm dış politika başarılarına rağmen Erdoğan, yüksek seyretmeye devam eden enflasyon nedeniyle içeride halkın öfkesiyle karşı karşıya kalmaya devam ediyor.
Seçmenlerin 31 Mart'taki yerel seçimlerde yenilgi yaşatarak AK Parti'yle ilgili memnuniyetsizliğini göstermesi, Erdoğan'ın 2025'teki siyasi sürdürülebilirliğinin önünde kilit bir zorluk oluşturuyor.
Forum