Türkiye’de son dönemde gazeteciler ve medya kuruluşlarına yönelik artan yargı operasyonları, basın özgürlüğü tartışmalarını beraberinde getiriyor. Halk TV Genel Yayın Yönetmeni Suat Toktaş, 21 gündür tutuklu bulunurken, “HDK Soruşturması” kapsamında dört gazeteci dört gün boyunca gözaltında tutuldu.
Ayrıca, dezenformasyon gerekçesiyle Sözcü TV’den Özlem Gürses 52 gün ev hapsinde tutuldu ve yargılaması devam ediyor.
Muhalefet cephesine yönelik operasyonlar, özellikle 31 Mart 2024 yerel seçimleri sonrası Kürt sorunuyla ilgili yeni arayışlara rağmen hız kazandı.
DEM Parti’li Van Büyükşehir Belediye Başkanı Abdullah Zeydan’ın görevden alınmasına yönelik protestoları haberleştiren gazeteciler ve medya kuruluşları, adli kovuşturmalarla karşı karşıya kaldı. Van’a kayyum atanması ve 11 belediyenin seçilmiş yönetimlerden alınması gibi gelişmeler, bu operasyonların arka planını oluşturuyor.
Erişim engeli getirilen siteler ve sosyal medya hesapları
2025 yılının Şubat ayının başından bu yana, aralarında Voice of America (VOA) Kürtçe’nin de bulunduğu çok sayıda haber sitesi ve gazetecilere ait X hesaplarına erişim engeli getirildi. Van ve Adıyaman Sulh Ceza Hakimlikleri’nin kararlarıyla, VOA Kürtçe’nin dengemerika.com adresi dahil 21 URL’ye erişim Türkiye’den yasaklandı.
Benzer şekilde, JinNews, SurHaber Ajansı ve Mezopotamya Ajansı gibi kuruluşların siteleri de engellendi. Gazeteci Mehmet Murat Yıldırım, hesabına henüz engel getirilmediğini, ancak X platformundan uyarı aldığını açıkladı.
İfade Özgürlüğü Derneği: “Türkiye’de yargı bağımsızlığı ve hukuk devleti krizi var”
VOA Türkçe’ye konuşan İfade Özgürlüğü Derneği (İFÖD) kurucusu Avukat Dr. Kerem Altıparmak, “Basın ve ifade özgürlüğü aleyhine gelişmeler, Türkiye’de ciddi bir yargı bağımsızlığı ve hukuk devleti krizi olduğunu gösteriyor” dedi.
Altıparmak, “Dezenformasyonu önleme gerekçesiyle getirilen ‘hatalı bilgiye alenen yayma suçu’nun gazetecilere uygulanmayacağı söylense de,hiçbir güvence uygulanmıyor. Bu durum, yargı kararlarının öngörülemez olduğunu ve hakim savcıların özgürce hareket edemediğini ortaya koyuyor” diye ekledi. Altıparmak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları ve Venedik Komisyonu raporlarının da bu görüşü desteklediğini belirtti.
TBMM tutanaklarındaki kayıtlara göre hatalı bilgiyi alenen yaymakla suçlananların sayısında son iki yılda rekor artış
TBMM Adalet Komisyonu tutanaklarındaki kayıtlara göre, “hatalı bilgiyi alenen yayma” suçlamasıyla 2022’de 139 soruşturma ve 216 şüpheli varken, 2023’te bu rakamlar 2.381 dosya ve 2.515 şüpheliye ulaştı. 2024’ün ilk 10 ayında ise 1.668 dosya ve 1.859 şüpheli kaydedildi.
Erişim engellemeleri, genellikle “milli güvenlik ve kamu düzeni” gerekçesiyle 5651 sayılı Kanun’un 8/A maddesine dayandırılıyor. Ancak karar metinlerinde, bu gerekçelerin nasıl bir tehdit oluşturduğu açıklanmıyor.
“Milli güvenlik kavramı sınırsız ve esnek yorumlamalara açık hale geldi”
Altıparmak, “Gazetecilerin Van’daki eylemleri haberleştirmesi, insan güvenliğini tehdit eden bir durum değil. Ancak ‘milli güvenlik’ kavramı, sınırsız ve esnek yorumlamalara açık hale geldi” eleştirisinde bulundu.
Son olarak, Halk TV’den Suat Toktaş ve diğer gazeteciler hakkında açılan davalarda hapis cezaları talep edilirken, gözaltı sürelerinin cezalandırma aracı olarak kullanıldığı belirtiliyor.
Altıparmak, “Dört günlük gözaltı süreleri rutin hale geldi. Bu kişiler ifadeye çağrılsaydı, ne eksik kalırdı?” diye sordu. Altıparmak’a göre bu gelişmeler, Türkiye’de basın özgürlüğü ve hukukun üstünlüğü konusundaki endişelerini derinleştiriyor.
Forum