Türkiye’de 7 Haziran Pazar günü gerçekleşecek seçimlerde iktidar partisi AKP başta olmak üzere siyasi partilere milletvekilliği adaylığı için sanattan spora her kesimden renkli isimlerden başvurular geldi. Türkiye siyasetinde çizgi değişimi açısından Adalet ve Kalkınma Partisi’nin kurucularından Dengir Mir Mehmet Fırat’ın HDP, merhum Bülent Ecevit’in “manevi oğlum” dediği eski koruması Recai Birgün’ün AKP ve Milli Görüş çizgisinden Mehmet Bekaroğlu’nun CHP aday adayı olduğu bir tablo yaşanıyor.
AKP: ‘Bürokrasi gözdesi iktidar partisi’
AKP’de aday adaylığı başvuru sürecinde karar merci Başbakan Ahmet Davutoğlu ve parti genel merkezi yönetimi. Ancak AKP’nin kurucu lideri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’un aday listesinde karar sahibi olduğu iddiası da tartışılıyor. AKP Genel Merkezi’nde 81 ilden gösterilecek 550 milletvekili adayını belirlemek üzere mülakat sistemiyle parti yönetimi aday adayları arasından elemede bulunacak.
Kuşkusuz AKP’ye sayıca en yoğun başvuru ise bürokrasi kesiminden geldi. MİT Müsteşarı Hakan Fidan başta olmak üzere müsteşar, genel müdür gibi en üst düzeyden en alt düzeye bürokrasi aday adaylığı için AKP’yi seçti. Eski MİT Müsteşarı Fidan’ın ise Ankara 2. Bölge’den 1’nci sıradan aday gösterilmesi bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın danışmanlarından Aydın Ünal, Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan ayrılan Mehmet Özhaseki ve TBMM’de geçmişte başörtülü yemin etmesi gerilim yaratan isim Merve Kavakçı’nın kardeşi Ravza Kavakçı da AKP'den aday adayı oldu.
CHP Eski Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır Milletvekili Mesut Değer de, AKP Diyarbakır adaylığı için başvurdu.
Merhum Başbakan Bülent Ecevit’in yakın koruması iken “manevi oğlum” dediği ve vasiyetinde evini de miras bıraktığı Recai Birgün, DSP İzmir Milletvekilliği de yapmıştı. Şimdi Birgün, AKP’ye İstanbul 3. Bölge’den aday adaylığı için başvurdu. Bir başka siyasi çizgi değişikliği ise, HDP'li Belediye Başkanı Sırrı Sakık’ın kardeşi Namık Sakık’ın AKP Muş’tan başvurusu olarak dikkat çekti.
Sanatçı İbrahim Tatlıses ile Kürt sanatçı Şivan Perwer'in kendisi gibi yurtdışında yaşayan kardeşi Mehmet Perwer Şanlıurfa’dan aday adaylığı başvurusu yaptı. Yorumcu Mustafa Ceceli’nin babası Bekir Ceceli de başvurdu.
Türkiye’de sayıca az olan kadın hakemlerden olan Şule Güven de, AKP Mersin’den aday adayı oldu. Futbolcu Tanju Çolak Samsun veya İstanbul’dan ve Türkiye Güreş Federasyonu Eski Başkanı Hamza Yerlikaya da aday adayı.
CHP: ‘Önseçim rekabeti yaşanıyor’
Ana muhalefet partisi CHP’de ise genel merkez yönetimince belirlenecek kontenjan adayları dışında 81 ilin 51’inde önseçim ile milletvekili aday listesi oluşturulacak. CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan’ın açıkladığı verilere göre, CHP’ye 2 bin 173’ü erkek, 649’u kadın, 158’i genç ve 72’si engelli olmak üzere toplam 2 bin 822 kişi milletvekili adayı olmak için başvurdu. Adaylardan bin 871’i önseçime ve 461’i ise kontenjan adaylığı için başvuruda bulundu.
CHP’li milletvekillerinden Hüseyin Aygün, Aykan Erdemir, Oğuz Oyan, Alaattin Yüksel, Oktay Ekşi, Şevki Kulkuloğlu, Sabahat Akkiraz, Şafak Pavey, Osman Aydın, Kemal Ekinci, Mehmet Haberal, Osman Kaptan, Turhan Tayan, Binnaz Toprak, İhsan Kalkavan ve Aydın Ayaydın adaylık başvurusunda bulunmadı. CHP’den ihraç kararı yargı tarafından reddedilen Eskişehir Milletvekili Süheyl Batum da, aday olmayacağını söyledi. Özellikle CHP’yi Avrupa Parlamentosu gibi yurt dışında temsil eden isim Aykan Erdemir’in, TBMM’deki en genç vekillerden birisi olmasına rağmen iki kız çocuğu ve eşiyle ilgilenmek amacıyla milletvekilliği düzeyinde siyasete ara vermek istediğini açıklaması dikkat çekti.
CHP’de Aygün, Pavey, Erdemir gibi genç isimler bir dönem ardından adaylığa soyunmazken TBMM’de 42 yıl milletvekilliği yapmış olan 77 yaşındaki CHP Eski Lideri Deniz Baykal, Antalya’dan aday adaylığı başvurusu yaptı. CHP’de parti içi tartışmalarda her zaman konuşulan isim 78 yaşındaki Önder Sav da, bu TBMM dönemi yani 24’ncü dönem vekil değildi, ancak şimdi Ankara 1’nci Bölge’den adaylık için başvurdu.
Kılıçdaroğlu’nun Eylül’de Parti Meclisi ile yönetime taşıdığı ve AKP’nin temelini oluşturan Milli Görüş çizgisinden Mehmet Bekaroğlu’nun kontenjan adayı olması beklenirken; 1995- 2002 yılları arasında Refah Partisi ve Fazilet Partisi ile 21.Dönem’de AKP Konya Milletvekilliği yapan emekli Kurmay Albay Hüseyin Arı da, Konya aday adayı oldu. Son olarak Twitter mesajıyla ‘Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaret’ ettiği gerekçesiyle gözaltına alınan eski AKP’li Feyzi İşbaşaran da, CHP’ye başvuruda bulundu.
‘Türkiye ve Avrupa'nın ilk FIFA kokartlı kadın hakemi’ olan Lale Orta’nın CHP’ye adaylık başvurusu ise, futbol dünyasından siyasete girişi en sürpriz isim olarak değerlendirildi. Orta, 10 Haziran 2014 tarihinde CHP üyesi olurken, rozetini Kılıçdaroğlu takmıştı.
Manken Tuğba Özay, oyuncu Berhan Şimşek, İstanbul 1'inci Bölge'den milletvekili aday adaylığı başvurusu yaptı. Yazar Eren Erdem de aday adayı oldu.
Ergenekon, Balyoz gibi davalarda sanık isimlerden Emekli Kurmay Albay Dursun Çiçek, İstanbul 2. Bölge’den; Emekli Kurmay Albay Dr. Ahmet Küçükşahin Malatya’dan ve Teğmen Mehmet Ali Çelebi de CHP’den aday adayı.
CHP’ye en ilginç başvuru yöntemi ise Ardahan Milletvekili Ensar Öğüt ile birlikte Mersinli çiftçi Mustafa Kemal Öncel’in traktörüyle genel merkez binasına gelmesi oldu. Öncel, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Başbakan iken "Ananı da al git" diyerek tepki gösterdiği çiftçiydi.
CHP’de Tunceli bilmecesi mi?
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun Ankara, İstanbul ve İzmir’de birinci sıraları kadın adaylara ayırmak istediğini açıklamasıyla birlikte kendisi açısından nereden aday olacağı merak konusu oldu. Kılıçdaroğlu’nun Tunceli 1’nci sıradan aday olabileceği de konuşuluyordu. Bu arada CHP’de Tunceli Milletvekili olarak TBMM’de başlattığı tartışmalarıyla tanınan Kamer Genç’in sağlık durumu nedeniyle yeniden aday adayı olmayacağı beklentisi de vardı. Ancak Genç, ABD’de kızı Seçil Genç’in yanında devam ettirdiği tedavisine rağmen başvuru dosyasını danışmanı aracılığıyla CHP Genel Merkezi’ne sundu. Bu durumda Kılıçdaroğlu’nun Tunceli’yi tercih etmesi ve Genç’in yaşı-sağlık durumu itibariyle aday gösterilip gösterilmeyeceği ise kesinlik kazanmadı. Tunceli’nin diğer CHP’li vekili Hüseyin Aygün’ün de adaylık başvurusu yapmaması ve HDP’nin Aleviler ile yakınlaşması nedeniyle bu ilde kimin aday gösterileceği ilgi konusu oldu.
HDP: ‘Baraj engeline karşı birleşmeye çağrıyor’
HDP’de eş başkanlar Selahattin Demirtaş’ın İstanbul’dan, Figen Yüksekdağ’ın ise İzmir’den aday gösterilmesi bekleniyor.
AKP’nin kurucusu Dengir Mir Mehmet Fırat ise, Başkanlık Sistemi’ne karşı mücadele mesajı vererek HDP Genel Merkezi’nde basın toplantısıyla adaylık başvurusu yaptı. İki yıl önce vefat eden AKP Milletvekili ve Pinyanişyi Aşireti’nin lideri Mustafa Zeydan’ın oğlu Abdullah Zeydan ise baba Zeydan’ın izinden gitmedi. Mimar Abdullah Zeydan HDP’ye Hakkari adaylığı için başvurdu.
Hükümet’in kurduğu Akil Adamlar Heyeti’ndeki isimlerden Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi akademisyen Prof. Dr. Mithat Sancar da, HDP’den aday adayı.
Sanatçı Ferhat Tunç Tunceli’den, merhum yazar Aziz Nesin'in oğlu yazar Ahmet Nesin Antalya’dan, Mardin Artuklu Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadri Yıldırım Mardin’den aday adaylık başvurusunda bulundu.
HDP ile İslami kesimler arasındaki köprü isimlerden MYK üyesi, başörtülü Hüda Kaya’nın da milletvekili adayı gösterilmesi öngörülüyor. Bunun yanı sıra yaklaşık 4 yıldır Diyarbakır İl Müftülüğü görevini yürüten Nimetullah Erdoğmuş, Diyarbakır'dan aday adayı oldu. ‘Antikapitalist Müslümanlar’ hareketinden Muhammed Nur Denek ise, Gaziantep’ten başvurdu.
Almanya'da 22 yıl yaşayan Kürt siyasetçi Serhat Bucak Şanlıurfa’dan ve Avrupa Parlamentosu eski milletvekili Ezidi Feleknaz Uca Batman’dan başvuru yaptı.
Şırnak’ın Uludere ilçesine bağlı Gülyazı ve Ortasu köyleri sınırında askeri bombardıman sonucunda kardeşi Serhat Encü ile birlikte 11 akrabasını kaybeden Ferhat Encü, HDP’den Şırnak aday adayı oldu.
2004 yılında askere zorla götürüldükten sonra Tekirdağ-Beşiktepe askeri kışlasında vicdani ret hakkını kullandığını açıklayan ve yargılanan Halil Savda da, Şırnak'tan başvurdu.
Mardin’in Derik İlçesi’nde yaşayan üç Ermeni asıllı vatandaştan birisi olan 58 yaşındaki Zekeriya Sabunci, Mardin’den milletvekili adayı olabilmek için HDP’ye başvuruda bulundu.
HDP’ye en ilginç başvurulardan birisi ise; Gezi protestolarında katıldığı için hakkında "sosyalizm propagandası" yapmaktan yargılanan ve yaklaşık beş ay hapishanede kaldıktan sonra serbest kaldığında PKK’ya katılan Ayşe Deniz Karacagil’in annesi Nuray Erçağan’ın başvurusu oldu. Erçağan, Antalya’dan aday adayı.
LGBTİ adaylarına ‘nefret söylemi’
Bu arada Türkiye’de cinsel yönelim özgürlüğüyle ilgili tartışma açısından genel seçimlerdeki tablo şimdiden dikkat çekiyor. Bugüne değin cinsel kimliğini kamuoyuna açıklamış eşcinsel veya transseksüel milletvekili olmayan Türkiye’de 7 Haziran’daki seçimler sonrasında olacak mı merak ediliyor.
LGBTİ aktivisti Barış Sulu, Eskişehir’de HDP’den aday adaylığı başvurusu yaparken; trans Nil Albayrak CHP İstanbul 3. Bölge’den milletvekili aday adayı oldu.
Özellikle Albayrak’ın adaylığı ise, CHP ve Türkiye’de tartışma yaratmasıyla dikkat çekti. KaosGL Dergisi’nde tepkileri değerlendiren Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi Yard. Doç. Dr. Gülsüm Depeli, incelediği bir internet haber sitesindeki 568 okur yorumu içerisinden sadece 15’inde eşitlikçi ve insan haklarına duyarlı yönde tutum alındığını açıkladı. “Homofobi ve transfobi kimleri, neleri birleştiriyor!” diyen Depeli, açıkça bir şekilde LGBTİ bireylere nefret söylemi baskısı yapıldığına dikkat çekti.
Gazeteciler de vekillik yarışına girdi
Bu arada basın mensupları da milletvekilliği yarışında dikkat çekici meslek grubunu oluşturuyor.
AKP’de gazeteciler Nuri Elibol, Mahmut Övür İstanbul 2. Bölge’den, Nuray Başaran İzmir veya Ankara’dan, Markar Esayan ve Muhsin Kızılkaya İstanbul'dan, 24 TV parlamento muhabiri Nagehan Akbulut Varol Ankara'dan, Anadolu Ajansı Eski Genel Müdürü Kemal Öztürk Sakarya’dan adaylık için yarışa girdi.
CHP’de ise, gazeteci Çiğdem Anad İstanbul 2. Bölge’den, Halk TV Genel Müdürü Şaban Sevinç Samsun'dan. Gazeteci Can Ataklı İstanbul 1. Bölge’den, İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Atilla Sertel İzmir’den, gazeteciler Tuncay Özkan, Dinç Çoban, Tayfun Talipoğlu, Ömer Yurtseven, Barış Yarkadaş, Ali Haydar Fırat aday adayları arasında.
CHP’de ayrıca Genel Başkan Yardımcısı olan gazeteci Enis Berberoğlu’nun İstanbul’dan kontenjan adayı olması bekleniyor.
HDP’de yerel basından Hasan Sancar Diyarbakır’dan adaylık başvurusu yaptı.
