Türkiye'de Corona virüsü salgını nedeniyle özel sektöre üç ay süreyle işten çıkarma yasağı getirilmesiyle ilgili yasa taslağı hazırlanarak, Türkiye Odalar Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) gibi iş dünyası örgütlerine sunuldu. Taslakta, Türkiye Varlık Fonu ve kontrolundaki şirketlerle ilgili işlemlere pek çok kanundan muafiyet getirilmesi ve kamu ihaleleriyle ilgili istisna yaratılması dikkat çekti.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın hazırladığı torba yasa taslağı, öncelikle işveren örgütlerine sunularak, kısa sürede taslağa ilişkin görüşlerini paylaşmaları istendi. TOBB, TİSK gibi işveren örgütlerinden gelecek yanıtlar çerçevesince taslakta değişiklikler yapılabileceği ve sonrasında bakanlığın taslağı TBMM’ye AKP’nin teklifi olarak sunulabileceği belirtildi. Taslakta, Corona virüsü salgını dolayısıyla halkın ihtiyaçlarıyla ilgili düzenlemelerin yanı sıra kamu ihale sisteminde “muafiyet, istisna” içerikli bir takım düzenlemeler yapılması da göze çarptı.
Torba yasa taslağına göre; düzenleme yasalaştığında işverenlere üç ay süreyle iş akdini fesih (işten çıkarma) yasağı getirilecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a da fesih yasağını altı ay süreyle uzatma yetkisi tasarıda yer alıyor.
Taslakta, işten çıkarma yasağıyla ilgili düzenlemeye karşın işverenlere, çalışanlarını ücretsiz izne çıkarabilme hakkı da tanınıyor. Ücretsiz izne çıkarılacakların geçim derdine nasıl çözüm bulunacağı ise merak konusu.
Taslakta ücretsiz izindekilere, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan günlük 39.24 Türk Lirası ödemesi yapılması da öngörüldü. Ancak 30 gün üzerinden ödeme yapılsa dahi ücretsiz izne çıkarılmış bir kişi için aylık yaklaşık sadece 1177 Türk Lirası ödeme yapılacak.
Dünya Sağlık Örgütü'nün Corona virüsü pandemisi ilanında bulunmasının ardından 15 Mart'tan sonra işten çıkartılan ve işsizlik maaşı alamayan işçilere de aynı şekilde İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeme yapılacak.
Bu konuda taslakta, 4857 sayılı İş Kanunu’nda özetle, “Bu kanun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesi, COVİD-19 salgın hastalık neticesinde kamu yararının gerektirmesi nedeni ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25’inci maddenin birinci fıkrasının ikinci bendinde gösterilen sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez. Fesih yasağı uygulanan hallerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında belirlenen fesih yasağı süresini altı aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir” değişikliğinin yapılması öngörüldü.
Taslakta, Corona virüsü salgını döneminde işten çıkarma yasağı getirilmesi, ücretsiz izin döneminde ödeme yapılmasıyla ilgili, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda değişikliklere yer verildi.
Bu arada taslakta, kamu ihaleleriyle ilgili de pek çok düzenleme yapıldığı görüldü. Bunun yanı sıra taslak ile 6741 sayılı Türkiye Varlık Fonu’yla ilgili kanunda değişiklikler yapılması planlanıyor. Taslakta, Türkiye Varlık Fonu ve bağlı alt yapılar ile şirketler için pek çok kanundan “muafiyet” getirilmesi dikkat çekiyor.
Yaşlılara ve engellilere ücretsiz bakım verilmesine olanak
Taslağa göre; 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nda da “salgın hastalıklar” ibaresiyle acil durumlar için değişiklik yapılacak. Taslakta, “Salgın hastalıklar, deprem, doğal afet gibi olağanüstü hallerde ve acil durumlarda, bu maddenin uygulanmasına ilişkin gelir ölçütleri dikkate alınmadan bakım hizmetlerine ihtiyaç duyan yaşlılara/engellilere bakım hizmeti verilebilir ve bakım ücreti ödemesi yapılabilir” hükümlerine yer verildi.
Belediyelerle ilgili yetkilendirmelerde değişiklikler
Taslakta, 5393 sayılı Belediye Kanunu’na çeşitli değişiklikler yapılması öngörüldü. Bu noktada Çevre ve Şehircilik Bakanlığı gibi merkeze yetkilendirme yapılmasının yanı sıra belediyelere de bazı yetkiler verilmesi söz konusu.
Belediyelere salgınla ilgili ihtiyaçlar için miktar sınırlaması olmaksızın doğrudan temin yöntemini uygulama hakkı tanınması da göze çarptı. Taslakta, “Doğal afet ve salgın hastalık gibi mücbir sebep hallerinde belediye ve bağlı kuruluşları sağlık ve sosyal hizmete yönelik ihtiyaçlarını 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinde yer alan miktar sınırlamasına bağlı olmaksızın doğrudan temin yöntemi ile sağlayabilir” hükmüne yer verildi.
Taslakta, belediye gelirleri içinse işletmeler ve vatandaşlar açısından olumlu bir düzenlemede söz konusu. Taslakta “Doğal afet ve salgın hastalık gibi mücbir sebep hallerinde faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısmı alınmaz” hükmü yer aldı.
Öğretmenlere yaz tatilinde sınırlama gelebilecek
Taslakta, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nda “İlçe, il veya ülke genelinde genel hayatı etkileyen salgın hastalık, doğal afet, elverişsiz hava koşuları gibi nedenlerle eğitim öğretim faaliyetinin iki haftadan fazla süreyle yapılamaması halinde uygulanacak telafi programlarının ders yılı içerisinde tamamlanamadığı durumlarda yaz tatilinde yapılacak eğitim öğretim faaliyetleri nedeniyle Bakanlıkça öğretmenlerin izinleri kısaltılabilir. Bu durumda öğretmenlerin izinleri bir aydan az olamaz” değişikliği yapılması da söz konusu.
Taslaktaki gerekçeye göre; bu değişiklikle öğretmenlerle ilgili yaz tatillerinde görevlendirme yapılabilmesi amaçlanıyor. Gerekçede, “Ülkemizde meydana gelen deprem, salgın hastalık ve elverişsiz hava koşulları gibi olağan dışı hallerde eğitim öğretim faaliyetlerine uzun süreli ara verilmesi gerekebilmektedir. Bu tür eğitim öğretime ara verilen durumlarda telafi amacıyla yapılacak eğitimlerin ders yılında tamamlanamaması durumunda yaz tatilinde eğitim öğretime devam edilebilmesi veya telafi eğitimi yapılabilmesi amaçlanmıştır. Yapılan görevlendirmelerle yüz yüze eğitim yapmayan öğretmenlerin yıllık izinlerini diğer memurlar gibi kullanması amaçlanmıştır” denildi.
Fahiş fiyatlandırmaya yasal engelleme yapılacak
Salgın döneminde kolonya, maske ve tıbbi malzemelerle ilgili Türkiye’de fahiş fiyatlandırma gündemde. Bununla ilgili Ticaret Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’nın uygulamaya başladığı düzenlemelerle birtakım sınırlamalar getirilmişti.
Şimdi taslakta, 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a da eklemeler yapılması söz konusu. Taslağa göre; kanuna şu şekilde iki madde eklenmesi öngörülüyor:
“Fahiş fiyat Ek Madde 1 –Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi haklı bir gerekçe olmaksızın bir mal veya hizmetin satış fiyatında aşırı artış yapılamaz.’’
‘’Stokçuluk Ek Madde 2 –Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından fiyat artışı beklentisi veya benzeri sebeplerle mal satışından kaçınılamaz; piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz.”
