Türkiye’nin bir Rus bombardıman uçağını düşürmesinden sonra gerginleşen Türkiye-Rusya ilişkileri nedeniyle Ankara, Rus enerjisine bağımlılığını Azeri ve Orta Asya desteği ile hafifletmeye çalışıyor.
Kasım ayındaki krizden sonra Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun ziyaret ettiği ilk ülke Azerbaycan oldu. Türkiye doğal gaz ihtiyacının yarısını Rusya’dan karşılıyor ve bu bağımlılığı azaltmak, öncelik halini almış durumda. Türkiye enerji zengini Azerbaycan’la olan ilişkisini sık sık “iki devlet-tek millet” biçiminde tanımladı. Brüksel’deki Carnegie Enstitüsü’nden, araştırmacı Sinan Ülgen bu yeni eğilimin akla en yatkın seçim olduğunu söylüyor.
Ülgen’e göre, gerektiğinde doğal gaz temin edebilecek ülkelerin başında Azerbaycan geliyor. Bu Türkiye’nin Rusya’ya olan bağımlılığını azaltabilir. Ancak Bakü’de de Rusya ile sürtüşmeden kaçınma duyarlılığı sürüyor. Uzman, Karabağ sorununda Rusya’nın önemli bir oyuncu ve etki sahibi olduğunu hatırlatıyor.
Uzmanlar, Azerbaycan sınırları içinde olan Karabağ nedeniyle Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gerilimin arttığına işaret ediyor. Ankara bir yandan da etnik bağlara sahip olduğu diğer enerji zengini Orta Asya devletlerinden destek arayışını sürdürüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan önderliğindeki AKP bölgede hem mali hem de siyasi yatırım yaptı. Cumhuriyet gazetesi yazarlarından Semih İdiz’e göre, tüm bu çabalara rağmen Ankara destek bulmada zorlanıyor.
Türkiye’nin bu ülkeler nezdinde otomatik bir desteğe sahip olmadığını belirten İdiz, “Türkiye ve Rusya arasındaki kavga nedeniyle Azerbaycan ve Orta Asya ülkeleri son derece hassas bir durumda kaldılar” diye ekliyor.
“Sözü geçen ülkeler siyasal açıdan Rusya’ya büyük ölçüde bağımlılar, hepsi Moskova merkezli Rus savunma sisteminin parçası ve Rusya ile görmezden gelemeyecekleri anlaşmalara sahipler” diyen İdiz, bu cumhuriyetlerin Rusya ile olan uçak krizinden sonra büyük ölçüde sessiz kaldıklarına dikkat çekiyor.
Aralık ayında, Kırgızistan devlet başkanı Almazbek Atambayev Ankara’ya çağrı yaparak düşürülen Rus uçağı nedeniyle Moskova’dan özür dilenmesini tavsiye etti. Atambayev geçmişte Tayyip Erdoğan’dan “Kardeşim” diye söz ederdi. Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalın, özür çağrısını “Talihsizlik” olarak niteledi. Uzmanlar, Kafkasya ve Orta Asya konularında Rusya’nın Türkiye’ye zor bir reelpolitik dersi verdiği konusunda birleşiyor.
