Türk yapımı insansız hava araçları (İHA), savaşın ilk haftalarında Rus hedeflerini yok ederek, Ukrayna'nın Rusya işgaline karşı direnişinde önemli bir rol oynadı. Buna karşın, Türkiye'nin hızla büyüyen ve Ukrayna’nın motorlarına dayalı drone endüstrisinin başarısına Ukrayna krizi ve Rus zaferi olasılığı gölge düşürüyor.
Ukrayna ordusu tarafından yayınlanan videolarda, Türk yapımı Bayraktar İHA’sı, kullanıcılarının alkışları arasında bir Rus tankını imha ederken görülüyor. Ancak ABD’deki Deniz Analizleri Merkezi'nden Samuel Bennet, Bayraktar İHA’larının Ukrayna motorlarıyla çalıştığı gözönüne alındığında, Rusya'nın Ukrayna'daki olası bir zaferinin, Türkiye'nin hızla büyüyen drone endüstrisine sekte vurabileceği uyarısında bulunuyor.
Rusya'nın, Bayraktar'ın özellikle TV2 modellerini sadece eski Sovyet hava sahasında değil, küresel hava aracı piyasasında da son derece rekabetçi bir silah ve teknoloji olarak gördüğünü belirten Bennet, Ruslar'ın, Bayraktar'ın eski Sovyet hava sahası, Kafkasya ve Orta Asya'ya ve şimdi de Ukrayna'ya nüfuz etmesinden endişe ettiğini söyledi. Bennet, "Eğer Ruslar müzakerelerin sonucunda güçlerini tam olarak kullanırlarsa, muhtemelen Türkiye'nin İHA'lar gibi belirli teknolojilerde artan avantajının önüne geçmek için Ukrayna'nın Türkiye ile askeri işbirliğini sınırlandırmaya çalışacaklar" dedi.
Ukrayna, motorlarda son model teknoloji sağlıyor ve üçüncü taraflara satış yapan Türk şirketlerine kısıtlama getirmiyor. Etiyopya iç savaşı gibi çatışmalarda kullanılan Türk drone’ları uluslararası insan hakları gruplarından eleştiriler alıyor.
Güney Danimarka Üniversitesi Savaş Çalışmaları Bölümü'nden yardımcı profesör James Rogers, Türk İHA endüstrisinin, motorlar için Batılı müttefiklerine yönelmesi halinde aynı kullanım özgürlüğüne sahip olamayacağına dikkat çekti.
Rogers, "İngiliz, Avrupalı veya Amerikalı tedarikçilerle iş yaptığınızda daha fazla kısıtlamalar oluyor. Bu da Türkiye'nin kesinlikle aklında bulunduracağı bir şey. ABD’nin drone’ları ve drone malzemelerini dünyada kime sattığı konusunda çok seçici olduğunu biliyoruz. Türkiye'nin kendi drone programını başlatmasının nedenlerinden biri de buydu, çünkü ABD Kongresi Reaper-Predator tipi orta irtifalı ve dayanıklı drone’ların Türkiye'ye satışını onaylamayacaktı” diye konuştu.
Bu yılın başlarında, Türkiye’nin askeri helikopter satışı için Pakistan’la yaptığı önemli bir anlaşma, Washington'un Amerikan motorlarının kullanımına ilişkin getirdiği kısıtlamalar yüzünden gerçekleşemedi. Ayrıca Kongre, Ankara'nın Rusya’dan S-400 füze savunma sistemini satın almasından dolayı, Türkiye'ye askeri malzemelerin tedariki konusunda gittikçe artan bir kontrol uyguluyor.
Dış Politika Araştırma Enstitüsü adlı düşünce kuruluşunun araştırma direktörü Aaron Stein, Washington’un, Ukrayna’ya sağladığı destekten dolayı Ankara’yı övse de Türkiye'ye karşı tavrında fazla bir değişiklik olmasını beklemiyor.
Stein, bir tarafta “Türkiye ABD’ye hasım, artık bir müttefik değil karşıt, biz de buna göre davranmalıyız” görüşü hakimken, diğer tarafınsa “Türkiye’yi yanlış anlıyoruz, büyük bir yakınlık gösterilmeye ihtiyacı var çünkü çok önemli bir ülke” şeklinde bir yaklaşımının olduğuna dikkati çekerek, “Hükümet bunun tam ortasında bir yerde ve genelde güncel olaylar iki tarafın duruşlarını pekiştiriyor” dedi.
Ukrayna motorlarına bir alternatif bulmanın zorlukları hesaba katıldığında Türkiye muhtemelen, hem Moskova’nın ihtiraslarını engelleyecek, hem de Kiev’i ve geleceğini güvence altına alacak türden drone’lara yönelecek.
